หมอจุฬาระบุ ปีนี้ไทยเตรียมเจอ “โรควัวบ้าในคน” เนื่องจาก 10 ปีก่อนมีอาหารวัวที่คาดว่ามีเชื้อถูกส่งมาขายในไทย 1,000 ตัน และโรคนี้ใช้เวลา 10 ปี ฟักตัวในคนที่รับเชื้อ ผ่านการกินเนื้อติดกระดูกและแฮมเบอร์เกอร์ โดยอาการคล้ายสมองอักเสบ และจะตายภายในปีครึ่ง
ศ.นพ.ธีระวัฒน์ เหมะจุฑา แพทย์ประจำศูนย์ปฏิบัติการโรคทางสมอง คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ เปิดเผยว่า ตั้งแต่บัดนี้เป็นต้นไป ประเทศไทยจะต้องเริ่มเฝ้าระวังโรควัวบ้าในคน เนื่องจากมีข้อมูลว่าเมื่อประมาณ 10 ปีที่แล้ว ทั้งก่อนและช่วงต้นการระบาดของโรควัวบ้า มีอาหารป่นสำหรับเลี้ยงวัวจำนวนมากถูกส่งขายจากอังกฤษในราคาต่ำ มายังประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยที่ประเทศไทยมีเข้ามาจำนวนประมาณ 1,000 ตัน ซึ่งอาหารวัวดังกล่าวเรียกว่ามีทแอนด์โบนส์มีล ทำมาจากซาก กระดูก เครื่องใน สมอง และไขสันหลังของแกะ ตามปกติต้องนำมาบดป่นผ่านความร้อน แต่ในช่วงดังกล่าวผู้ผลิตต้องการลดต้นทุนค่าพลังงานเชื้อเพลิง ทำให้เชื้อโรคในซากแกะที่วัวกินเข้าไปยังเหลือปริมาณสูง จนเกิดการข้ามสายพันธุ์มายังวัวเป็นโรควัวบ้า และข้ามสายพันธุ์มายังคนในที่สุด ที่สำคัญคือโรคดังกล่าวจะใช้เวลาประมาณ 10 ปีฟักตัวในร่างกายของคนที่รับเชื้อเข้าไป จึงเชื่อได้ว่าในปีนี้จะเริ่มพบโรควัวบ้าในคนแสดงอาการในประเทศไทยแล้ว
ศ.นพ.ธีระวัฒน์ กล่าวว่า ขณะนี้ยังไม่มีข้อมูลว่าอาหารวัวดังกล่าวนำเข้ามาใช้ที่ส่วนใดในประเทศเมื่อ 10 ปีก่อน ซึ่งอาหารที่มีโอกาสมีเชื้อวัวบ้าอยู่มากนั้น คือ ส่วนที่มีเส้นเลือดเส้นประสาทวัวซึ่งเป็นที่อยู่อาศัยของเชื้อโรค ได้แก่ เนื้อวัวส่วนติดกระดูกเช่นทีโบน และเนื้อแฮมเบอร์เกอร์ที่บดเนื้อวัวส่วนต่าง ๆ รวมกัน โดยเชื้อวัวบ้าจะเข้าไปฟักตัวอยู่ในร่างกายมนุษย์บริเวณ ไต ลำไส้ ม้าม และต่อมทอนซิล ใช้เวลาประมาณ 10 ปีจึงแสดงอาการ ทั้งนี้ ต้องย้ำว่าเป็นการรับประทานเนื้อวัวเมื่อ 10 ปีก่อน เพราะขณะนี้ในประเทศคงไม่มีวัวที่มีโรคนี้แล้ว
"ที่สำคัญจะมีอาการมือเท้าชาและเจ็บ ลักษณะคล้ายคนเป็นโรคประสาท และก็หลังจากนั้นอีกระยะหนึ่งถึงจะมีอาการสมองเสื่อม พอสมองเสื่อมก็จะมีการเคลื่อนไหวผิดปกติ และก็ไม่รู้สึกตัว แต่ว่าจะมีชีวิตอยู่ได้นานกว่า 1 ปี โดยจะมีอาการทางอารมณ์และจิตแปรปรวนก่อนหน้าสมองเสื่อม เพราะฉะนั้นคนไข้ที่อายุไม่มากนักจะถูกส่งไปยังจิตแพทย์" ศ.นพ.ธีระวัฒน์กล่าว และว่า ผู้ป่วยที่เป็นโรคนี้จะต้องเสียชีวิตทั้งหมดภายใน 14 - 18 เดือน
ศ.นพ.ธีระวัฒน์ กล่าวอีกว่า การวินิจฉัยโรคนี้จะทำได้ยากกว่า เพราะคล้ายเป็นโรคสมองอักเสบที่ค่อยเป็นค่อยไป จึงมักตกสำรวจและถูกเข้าใจผิดโดยเฉพาะในผู้สูงอายุที่ป่วยเป็นโรคนี้ ซึ่งการตรวจโรคนั้นหากยังมีชีวิตทำได้โดยเอาต่อมทอนซิลมาหาโปรตีนชนิดพิเศษ หรือดูน้ำไขสันหลังชนิดพิเศษซึ่งในประเทศไทยยังไม่มีการทำ หรือตรวจสมองด้วยสนามแม่เหล็กไฟฟ้าที่อาจบอกข้อมูลบางอย่าง แต่ถ้าเสียชีวิตแล้วสามารถตรวจชิ้นเนื้อสมองได้
นพ.ธีระวัฒน์ อธิบายเพิ่มเติมว่า ปัจจัยหลักการระบาดของโรคติดเชื้อนั้นขึ้นอยู่กับการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อมภูมิศาสตร์ ภูมิประเทศ ทั้งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ และเกิดจากการกระทำของมนุษย์ ซึ่งในกรณีโรควัวบ้านี้ เกิดจากความเห็นแก่ตัวของมนุษย์นั่นเอง
ศ.นพ.ธีระวัฒน์ เหมะจุฑา แพทย์ประจำศูนย์ปฏิบัติการโรคทางสมอง คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ เปิดเผยว่า ตั้งแต่บัดนี้เป็นต้นไป ประเทศไทยจะต้องเริ่มเฝ้าระวังโรควัวบ้าในคน เนื่องจากมีข้อมูลว่าเมื่อประมาณ 10 ปีที่แล้ว ทั้งก่อนและช่วงต้นการระบาดของโรควัวบ้า มีอาหารป่นสำหรับเลี้ยงวัวจำนวนมากถูกส่งขายจากอังกฤษในราคาต่ำ มายังประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยที่ประเทศไทยมีเข้ามาจำนวนประมาณ 1,000 ตัน ซึ่งอาหารวัวดังกล่าวเรียกว่ามีทแอนด์โบนส์มีล ทำมาจากซาก กระดูก เครื่องใน สมอง และไขสันหลังของแกะ ตามปกติต้องนำมาบดป่นผ่านความร้อน แต่ในช่วงดังกล่าวผู้ผลิตต้องการลดต้นทุนค่าพลังงานเชื้อเพลิง ทำให้เชื้อโรคในซากแกะที่วัวกินเข้าไปยังเหลือปริมาณสูง จนเกิดการข้ามสายพันธุ์มายังวัวเป็นโรควัวบ้า และข้ามสายพันธุ์มายังคนในที่สุด ที่สำคัญคือโรคดังกล่าวจะใช้เวลาประมาณ 10 ปีฟักตัวในร่างกายของคนที่รับเชื้อเข้าไป จึงเชื่อได้ว่าในปีนี้จะเริ่มพบโรควัวบ้าในคนแสดงอาการในประเทศไทยแล้ว
ศ.นพ.ธีระวัฒน์ กล่าวว่า ขณะนี้ยังไม่มีข้อมูลว่าอาหารวัวดังกล่าวนำเข้ามาใช้ที่ส่วนใดในประเทศเมื่อ 10 ปีก่อน ซึ่งอาหารที่มีโอกาสมีเชื้อวัวบ้าอยู่มากนั้น คือ ส่วนที่มีเส้นเลือดเส้นประสาทวัวซึ่งเป็นที่อยู่อาศัยของเชื้อโรค ได้แก่ เนื้อวัวส่วนติดกระดูกเช่นทีโบน และเนื้อแฮมเบอร์เกอร์ที่บดเนื้อวัวส่วนต่าง ๆ รวมกัน โดยเชื้อวัวบ้าจะเข้าไปฟักตัวอยู่ในร่างกายมนุษย์บริเวณ ไต ลำไส้ ม้าม และต่อมทอนซิล ใช้เวลาประมาณ 10 ปีจึงแสดงอาการ ทั้งนี้ ต้องย้ำว่าเป็นการรับประทานเนื้อวัวเมื่อ 10 ปีก่อน เพราะขณะนี้ในประเทศคงไม่มีวัวที่มีโรคนี้แล้ว
"ที่สำคัญจะมีอาการมือเท้าชาและเจ็บ ลักษณะคล้ายคนเป็นโรคประสาท และก็หลังจากนั้นอีกระยะหนึ่งถึงจะมีอาการสมองเสื่อม พอสมองเสื่อมก็จะมีการเคลื่อนไหวผิดปกติ และก็ไม่รู้สึกตัว แต่ว่าจะมีชีวิตอยู่ได้นานกว่า 1 ปี โดยจะมีอาการทางอารมณ์และจิตแปรปรวนก่อนหน้าสมองเสื่อม เพราะฉะนั้นคนไข้ที่อายุไม่มากนักจะถูกส่งไปยังจิตแพทย์" ศ.นพ.ธีระวัฒน์กล่าว และว่า ผู้ป่วยที่เป็นโรคนี้จะต้องเสียชีวิตทั้งหมดภายใน 14 - 18 เดือน
ศ.นพ.ธีระวัฒน์ กล่าวอีกว่า การวินิจฉัยโรคนี้จะทำได้ยากกว่า เพราะคล้ายเป็นโรคสมองอักเสบที่ค่อยเป็นค่อยไป จึงมักตกสำรวจและถูกเข้าใจผิดโดยเฉพาะในผู้สูงอายุที่ป่วยเป็นโรคนี้ ซึ่งการตรวจโรคนั้นหากยังมีชีวิตทำได้โดยเอาต่อมทอนซิลมาหาโปรตีนชนิดพิเศษ หรือดูน้ำไขสันหลังชนิดพิเศษซึ่งในประเทศไทยยังไม่มีการทำ หรือตรวจสมองด้วยสนามแม่เหล็กไฟฟ้าที่อาจบอกข้อมูลบางอย่าง แต่ถ้าเสียชีวิตแล้วสามารถตรวจชิ้นเนื้อสมองได้
นพ.ธีระวัฒน์ อธิบายเพิ่มเติมว่า ปัจจัยหลักการระบาดของโรคติดเชื้อนั้นขึ้นอยู่กับการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อมภูมิศาสตร์ ภูมิประเทศ ทั้งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ และเกิดจากการกระทำของมนุษย์ ซึ่งในกรณีโรควัวบ้านี้ เกิดจากความเห็นแก่ตัวของมนุษย์นั่นเอง