วันนี้(31 พ.ค.)ศ.ดร.เกรียงศักดิ์ เจริญวงศ์ศักดิ์ (ดร.แดน) ประธานสถาบันการสร้างชาติ และนักวิชาการอาวุโสมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด กล่าวถึง การปฏิรูประบบตรวจสอบองค์กรอิสระในประเทศไทยว่า องค์กรอิสระตามรัฐธรรมนูญ เช่น ศาลรัฐธรรมนูญ คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) สำนักงานตรวจเงินแผ่นดิน (สตง.) คณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) อัยการสูงสุด และอีกหลายองค์กร มีไว้เพื่อตรวจสอบหน่วยงานภาครัฐโดยมีอำนาจอธิปไตยตามกรอบของกฎหมาย ซึ่งมีอิสระในการตรวจสอบมากพอสมควร การใช้อำนาจตรวจสอบจึงต้องระมัดระวัง จะใช้อำนาจตามอำเภอใจไม่ได้
คำถามใหญ่ คือ หากองค์กรอิสระเหล่านี้ทุจริตคอรัปชั่น หรือ ใช้อำนาจผิดพลาด ใครจะเป็นผู้ตรวจสอบองค์กรอิสระที่มีหน้าที่ไปตรวจสอบหน่วยงานอื่น ด้วยเหตุนี้ระบบการตรวจสอบผู้ตรวจสอบจึงเป็นสิ่งสำคัญ ในเชิงหลักการจึงควรมีองค์กรที่เข้ามาตรวจสอบองค์กรอิสระอีกชั้น เพื่อแก้ปัญหาและปิดช่องโหว่เรื่องการใช้อำนาจขององค์กรอิสระ
ดร.แดน กล่าวว่า ที่มาขององค์กรอิสระ มาจาก สมาชิกวุฒิสภาเป็นผู้พิจารณาเลือก หากมีพรรคการเมืองเข้ามาแทรกแซงและคุมสว.ได้ จะส่งผลให้การเลือกองค์กรอิสระที่มาจากพรรคพวกของตัวเอง ซึ่งจะเป็นปัญหาใหญ่มากในประเทศที่ต้องระวังที่ทำให้การตรวจสอบขององค์กรอิสระไม่สามารถทำหน้าที่ได้อย่างเต็มที่
ประธานสถาบันการสร้างชาติ เสนอว่า จะต้องมีหน่วยงานตรวจสอบผู้ตรวจสอบ เพื่อถ่วงดุลภายใน ซึ่งหน่วยงานนี้จะต้องมีอิสระในการตรวจสอบสูง สามารถเปิดช่องให้ร้องเรียนได้โดยผู้เสียหายหรือประชาชนสามารถฟ้องและถอดถอน สส. หรือหน่วยงานในองค์กรอิสระได้ ขณะเดียวกันต้องมีการระบุในกฎหมายถึงความรับผิดรับชอบในการใช้อำนาจขององค์กรอิสระ นอกจากนี้ควรปรับระบบการเลือกสว.โดย ประชาชนเลือกตัวแทนกลุ่ม และเปิดให้ภาคประชาชนเข้าร่วมตรวจสอบ โดยการแต่งตั้งองค์กรอิสระต้องมีความโปร่งใส เปิดให้ประชาชนและภาควิชาชีพมีส่วนร่วมเลือก ไม่ใช่แค่สว.เลือกฝ่ายเดียว มากกว่านั้นต้องเปิดเผยข้อมูลที่มีความจำเป็นพื้นฐานให้ประชาชนสามารถตรวจสอบได้โดยอัตโนมัติทั้งเรื่องรายงานต่าง ๆ การใช้งบประมาณและคดีความ ทั้งนี้ควรใช้ระบบ AI หรือ Big Data และระบบเทคโนโลยีที่ทันสมัยแม่นยำและโปร่งใสเข้ามาใช้ในกระบวนการตรวจสอบ
“ผู้มีอำนาจรัฐต้องเป็นคนที่มีความเหมาะควร ใช้อำนาจอย่างชอบธรรมและมีประสิทธิสภาพ และต้องมีองค์กรอิสระที่ถูกตั้งขึ้นมาตรวจสอบองค์กรอิสระตามรัฐธรรมนูญอีกที เป็นการตรวจสอบผู้ตรวจสอบอีกชั้น ต้องสร้างกระบวนการนี้ขึ้นมา ผมขอฝากผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่ายที่มีอำนาจนำไปขับเคลื่อนให้เกิดขึ้น เพื่อประเทศไทยจะเป็นอารยรัฐและประชาชนรู้สึกมั่นคง ปลอดภัย ได้รับความยุติธรรม และ เกิดความศรัทธาในกฎหมายและกลไกของประเทศได้อย่างแท้จริง” ศ.ดร.เกรียงศักดิ์ กล่าว