เผย ไทย-กัมพูชา เคยตั้งคณะทำงานเทคนิคร่วมเจรจาเขตแดนทางทะเลเมื่อปี 2538 เพื่อปรับให้สอดคล้องกฎหมายสากลมากขึ้น แต่ผลสุดท้ายกัมพูชาไม่ยอมรับ เพราะได้พื้นที่น้อยลงกว่าเดิม พร้อมขีดเส้นเองขึ้นมาใหม่ โดยใช้โขดหินเป็นจุดลากเส้นฐาน ไม่เป็นไปตามหลักกฎหมายทะเลสากล แต่ก็ยังได้พื้นที่น้อยลงอยู่ดี
ดร.สุวันชัย แสงสุขเอี่ยม อดีตสมาชิกสภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ และอดีตสภาพัฒนาการเมือง เขียนบทความเรื่อง “พื้นที่อ้างสิทธิทับซ้อนทางทะเลไทย-กัมพูชา ตอนที่ 13 : เส้นเขตไหล่ทวีปที่กัมพูชาอ้างสิทธิที่เปลี่ยนไปกรณีปรับให้สอดคล้องกับกฎหมายระหว่างประเทศมากขึ้น” มีเนื้อหาโดยละเอียดดังนี้
เส้นเขตไหล่ทวีปที่กัมพูชาประกาศอ้างสิทธิเมื่อปี พ.ศ. 2515 ไม่เป็นไปตามอนุสัญญาเจนีวาว่าด้วยกฎหมายทะเล ค.ศ. 1958 ที่กัมพูชาเป็นภาคี และกฎหมายระหว่างประเทศที่เกี่ยวข้องในหลายเรื่อง บทความนี้จะพิจารณาเส้นเขตไหล่ทวีปที่กัมพูชาอ้างสิทธิซึ่งจะเปลี่ยนไปในกรณีที่มีการปรับให้สอดคล้องกับกฎหมายระหว่างประเทศมากขึ้นดังนี้
1)เส้นไหล่ทวีปที่กัมพูชาอ้างสิทธิที่ปรับให้สอดคล้องกับกฎหมายระหว่างประเทศมากขึ้นโดยคณะทำงานร่วมด้านเทคนิคฝ่ายไทยเมื่อปี พ.ศ. 2538 ก่อนการจัดทำ MOU 2544 ไทยและกัมพูชาได้มีการเจรจาเรื่องเขตแดนทางทะเลหลายครั้ง ในการเจรจาระดับรัฐมนตรีเมื่อปี พ.ศ. 2538 ที่กรุงเทพมหานคร ทั้งสองฝ่ายได้ตกลงตั้งคณะทำงานร่วมด้านเทคนิคร่วมเพื่อดำเนินการเจรจาประเด็นเทคนิค ต่อมาคณะทำงานร่วมด้านเทคนิคได้มีการประชุมในปีเดียวกันที่กรุงพนมเปญ โดยฝ่ายไทยได้เสนอเส้นเขตไหล่ทวีปที่กัมพูชาอ้างสิทธิที่ปรับให้สอดคล้องกับกฎหมายระหว่างประเทศมากขึ้นตามเส้นที่ลูกศรสีแดงชี้ในภาพที่ 1 (1) แต่ฝ่ายกัมพูชาไม่ยอมรับ ซึ่งจะเห็นว่าพื้นที่เขตไหล่ทวีปของกัมพูชาลดลงไปอย่างมาก สำหรับพื้นที่เขตไหล่ทวีปที่อยู่เหนือเส้นละติจูด 11o เหนือ กัมพูชาได้เล็กน้อยมาก และสำหรับพื้นที่เขตไหล่ทวีปที่อยู่ใต้เส้นละติจูด 11o เหนือ เส้นเขตไหล่ทวีปของกัมพูชาที่ฝ่ายไทยเสนอปรับได้ขยับเข้าหาชายฝั่งของกัมพูชาอย่างมากตลอดแนว โดยเฉพาะช่วงท้าย กัมพูชาแทบไม่ได้พื้นที่เขตไหล่ทวีปเลย
2)เส้นไหล่ทวีปที่กัมพูชาอ้างสิทธิที่ปรับโดยใช้เส้นฐานตรงที่แต่ละฝ่ายได้ประกาศและหลักการระยะห่างเท่ากัน (equidistance) Prescott, V. และ Schofield, C. ได้ศึกษากรณีนี้ในบทความเรื่อง “Unlimited Maritime Boundaries of the Asian Rim in Pacific Ocean” ซึ่งตีพิมพ์ใน Maritime Briefing เมื่อปี พ.ศ. 2544 โดยฝั่งไทยใช้เส้นฐานตรงในบริเวณอ่าวไทยทั้งหมดที่ไทยได้มีการประกาศ ได้แก่ เส้นฐานตรงบริเวณที่ 1 2 และ 4 ส่วนฝั่งกัมพูชาใช้เส้นฐานตรงที่กัมพูชาประกาศใช้ล่าสุดเมื่อวันที่ 13 ก.ค. พ.ศ. 2525 และใช้จุดอ้างอิงฝั่งทะเลซึ่งเป็นจุดเขตแดนบนแนวน้ำลดระหว่างไทยและกัมพูชา ที่อ้างอิงหลักเขตที่ 73 ตามสนธิสัญญาสยาม-ฝรั่งเศส ค.ศ. 1907 ตามที่กัมพูชาอ้าง รวมทั้งใช้หลักระยะห่างเท่ากันตามอนุสัญญาเจนีวาว่าด้วยกฎหมายทะเล ค.ศ. 1958 ในข้อ 6 วรรค 1 และวรรค 2 ของส่วนอนุสัญญาว่าด้วยไหล่ทวีป เส้นเขตไหล่ทวีปที่ได้ซึ่งเป็นเส้นระยะห่างเท่ากันเป็นไปตามเส้นที่ลูกศรสีแดงชี้ในภาพที่ 1 (2) ซึ่งจะเห็นว่ากัมพูชาแทบจะไม่ได้พื้นที่เขตไหล่ทวีปที่อยู่เหนือเส้นละติจูด 11o เหนือเลย ยิ่งไปกว่านั้น หินกัสโรเวีย (Kusrovie) หินเวียร์ (Veer) และเกาะพูโลไว (Poulo Wai) ที่ใช้เป็นจุดฐานของเส้นฐานตรงของฝั่งกัมพูชานั้น โดยข้อเท็จจริงแล้วไม่สามารถใช้เป็นจุดฐานได้ เนื่องจากไม่เป็นไปตามอนุสัญญาเจนีวาว่าด้วยกฎหมายทะเล ค.ศ. 1958 ดังนั้นหากไม่คิดจุดดังกล่าวเป็นจุดฐานแล้ว กัมพูชาคงได้พื้นที่เขตไหล่ทวีปที่อยู่ทั้งเหนือและใต้เส้นละติจูด 11o เหนือน้อยลงไปอย่างมากจากที่ตนประกาศอ้างสิทธิไว้
3)เส้นไหล่ทวีปที่กัมพูชาอ้างสิทธิที่ปรับโดยการให้ผลต่อเกาะ โขดหิน และพื้นที่เหนือน้ำขณะน้ำลดในระดับที่ต่างกัน ในการประกาศกำหนดเขตไหล่ทวีปของรัฐใดรัฐหนึ่ง สิ่งที่เป็นปัญหาสำคัญและเกิดเป็นประจำซึ่งทำให้รัฐอื่นที่เกี่ยวข้องไม่ยอมรับการประกาศดังกล่าวคือการให้ผลเต็มต่อเกาะที่อยู่ห่างจากฝั่งมาก โขดหินที่อ้างว่าเป็นเกาะ หรือแม้กระทั้งพื้นที่เหนือน้ำขณะน้ำลด ในการกำหนดเขตไหล่ทวีประหว่างรัฐที่มีฝั่งทะเลอยู่ประชิดหรือตรงข้ามกัน การให้ผลบางส่วน (partial effect) ต่อเกาะเป็นหลักการที่เป็นที่ยอมรับทั้งในการปฏิบัติของรัฐต่างๆ และหลักกฎหมายระหว่างประเทศ โดยเฉพะอย่างยิ่งในกรณีการปักปันเขตแดนทางทะเลระหว่างขอบฝั่งสองด้านที่มีเกาะอยู่
สำหรับเส้นเขตไหล่ทวีปที่กัมพูชาอ้างสิทธิกรณีให้ผลต่อเกาะที่อยู่ห่างจากแนวชายฝั่งของทั้งสองฝ่ายที่ระดับต่างๆ กันเป็นไปตามภาพที่ 2 โดยพื้นที่ที่แรเงาสีฟ้าเป็นพื้นที่อ้างสิทธิทับซ้อนในไหล่ทวีปกรณีที่ปรับเส้นเขตไหล่ทวีปที่กัมพูชาอ้างสิทธิไปตามการให้ผลต่อเกาะที่อยู่ห่างจากแนวชายฝั่งของทั้งสองฝ่ายที่ระดับต่างๆ กัน ซึ่งจะเห็นว่า กรณีที่ให้ผลต่อเกาะที่อยู่ห่างจากแนวชายฝั่งของทั้งสองฝ่ายน้อยลงที่ครึ่งหนึ่งและหนึ่งในสามตามลำดับ เส้นเขตไหล่ทวีปที่ได้จะเข้าใกล้เส้นเขตไหล่ทวีปที่ไทยประกาศอ้างสิทธิมากยิ่งขึ้น ซึ่งทำให้พื้นที่อ้างสิทธิทับซ้อนในไหล่ทวีปลดลงตามลำดับ
