เคาะเกณฑ์จัดสรรเงินอุดหนุนอปท. ฉบับใหม่ 7.8 พันแห่ง วงเงินปีละ 3 แสนล้านบาท “บอร์ด กกถ.- รองฯ สุริยะ” รับหลักการปรับรูปแบบ จากเดิมประกาศในแต่ละปีงบฯ ผ่าน 31 รายการ เป็นออกประกาศกำหนดหลักเกณฑ์จัดสรรเงินอุดหนุนทั่วไป คาด ได้ใช้งบปี 69 เผย เกณฑ์ใหม่ จัดสรรแต่ละแห่งตามสัดส่วนร้อยละ มีจำนวนเงินไม่น้อยกว่าที่ได้รับปีงบที่ผ่านมา อาทิ อบจ.- ทน. แห่งใด ได้รับจัดสรรน้อยกว่า 50 ล้าน ให้ได้ 50 ล้าน หรือ ทต.- อบต. ใด ได้น้อยกว่า 5 ล้าน ให้ได้ 5 ล้าน ส่วนวงเงินที่เหลือให้จัดสรรเพิ่มเติมกรณีไม่เพียงพอ แถมเปิดทาง อปท.รายได้มหาศาล ไม่ประสงค์ขอรับอุดหนุนทั่วไป ส่วนค่าชดเชยรายได้ภาษีที่ดิน-รักษาพยาบาลคน อปท. ยังมีเหมือนเดิม
วันนี้ (12 พ.ย.) มีรายงานจากทำเนียบรัฐบาล เปิดเผยถึงความคืบหน้าต่อ หลักเกณฑ์การจัดสรรเงินอุดหนุนให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) วงเงินมากกว่าปีละ 3 แสนล้านบาท ฉบับใหม่
เพื่อส่งเสริมและพัฒนาระบบการจัดสรรรายได้ให้ อปท. ให้มีอิสระในการใช้จ่ายเงินตามการตัดสินใจและเลือกทำภารกิจตามความจำเป็นของแต่ละท้องถิ่น เพื่อให้เกิดความเป็นธรรมและลดความเหลื่อมล้ำของ อปท.
ล่าสุด ที่ประชุม คณะกรรมการการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองสว่นท้องถิ่น ที่มี นายสุริยะ จึงรุ่งเรืองกิจ รองนายกรัฐมนตรี และ รมวงคมนาคม เป็นประธาน ได้พิจารณา หลักเกณฑ์และแนวทางการจัดสรรเงินอุดหนุนให้แก่ อปท. ที่จะมีการจัดสรร ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2569 และปีงบประมาณต่อๆ ไป
สำหรับดำเนินการตามอำนาจหน้าที่และภารกิจถ่ายโอนให้แก่ อปท. ให้จัดสรรแก่ อปท. แต่ละแห่ง ตามสัดส่วนร้อยละที่ได้รับการจัดสรรในปีงบประมาณที่ผ่านมา และตั้งแต่ปีงบประมาณ พ.ศ. 2569 เป็นต้นไป
ขณะที่ฝ่ายเลขานุการ ก.ก.ถ. สำนักงานปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี (อปน.) เสนอขอตั้งงบประมาณเงินอุดหนุน เป็นเงินอุดหนุนเพื่อเป็นแรงจูงใจในการเพิ่มประสิทธิภาพในการบริหารจัดการท้องถิ่น และเงินอุดหนุนเพื่อส่งเสริมการประเมินมาตรฐานขั้นต่ำเพื่อการประกันคุณภาพการจัดบริการสาธารณะของ อปท.
เช่นเดียวกับ สำนักนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เสนอขอตั้งงบประมาณเป็นเงินอุดหนุนโครงการตามแผนปฏิบัติการเพื่อการจัดการคุณภาพสิ่งแวดล้อมในระดับจังหวัด
โดยงบประมาณรายจ่ายประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2568 เป็นเงินอุดหนุนให้แก่ อปท. (ตามสัดส่วนรายได้ อปท.) รวมจำนวน 378,545,121,9000 บาท ซึ่งมีเงินอุดหนุนทั่วไปให้แก่ อปท. ที่ตั้งงบประมาณไว้ที่ สถ. จำแนกเป็น 27 รายการ จำนวน 141,933,205,500 บาท
ที่ประชุมเห็นตามฝ่ายเลขานุการ ว่า สามารถจะกำหนดรูปแบบและการพิจารณาออกประกาศกำหนดหลักเกณฑ์การจัดสรรเงินอุดหนุนทั่วไปให้แก่ อปท. โดยไม่ระบุจำนวนเงินของแต่ละรายการได้ ซึ่งจะเป็นไปตามจำนวนเงินที่กำหนดให้ตั้งงบประมาณรายจ่ายประจำปีงบประมาณตามพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจำปีงบประมาณนั้น
โดยได้รับหลักการแนวทางที่ 1 พบว่า เป็นการปรับรูปแบบการกำหนดหลักเกณฑ์การจัดสรรเงินอุดหนุนทั่วไปให้แก่ อปท.
จากเดิมที่จะมีการออกประกาศในแต่ละปีงบประมาณ เป็นออกประกาศกำหนดหลักเกณฑ์การจัดสรรเงินอุดหนุนทั่วไปให้แก่ อปท. ให้มีผลตั้งแต่ปีงบประมาณ พ.ศ. 2568 เป็นต้นไป โดยไม่ระบุจำนวนเงินแต่ละรายการ และจำแนกรายการเงินอุดหนุนทั่วไป ดังนี้
1) เงินอุดหนุนทั่วไปสำหรับดำเนินการตามอำนาจหน้าที่ และภารกิจถ่ายโอนให้แก่ อปท. ให้จัดสรรแก่ อปท. แต่ละแห่ง ตามสัดส่วนร้อยละที่ได้รับการจัดสรรในปีงบประมาณที่ผ่านมา และตั้งแต่ปีงบประมาณ พ.ศ. 2569 เป็นต้นไป ให้แบ่งวงเงินงบประมาณเป็น 2 ส่วน
ส่วนที่ 1 ให้จัดสรรให้แก่ อปท. แต่ละแห่งตามสัดส่วนร้อยละ ที่ได้รับการจัดสรรและมีจำนวนเงินไม่น้อยกว่าที่ได้รับการจัดสรรในปีงบประมาณที่ผ่านมา
หาก องค์การบริหารส่วนจังหวัด (อบจ.) และ เทศบาลนคร (ทน.) แห่งใด ได้รับจัดสรรน้อยกว่า 50,000,000 บาท ให้ได้รับจัดสรรเป็น 50,000,000 บาท
หาก เทศบาลเมือง (ทม.) แห่งใดได้รับจัดสรรน้อยกว่า 20,000,000 บาท ให้ได้รับจัดสรรเป็น 20,000,000 บาท
และหาก เทศบาลตำบล (ทต.) และ องค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) แห่งใด ได้รับจัดสรรน้อยกว่า 5,000,000 บาท ให้ได้รับจัดสรรเป็น 5,000,000 บาท
ส่วนที่ 2 ซึ่งเป็นเงินส่วนที่เหลือจากการจัดสรรตามส่วนที่ 1 ให้นำมาจัดสรรเพิ่มเติมให้แก่ อปท. แต่ละแห่งตามสัดส่วนที่ได้รับการจัดสรรในปีงบประมาณที่ผ่านมา
กรณี อปท. แห่งใดมีรายได้ของตนเองอย่างเพียงพอในการดูแลและจัดทำบริการสาธารณะและกิจกรรมสาธารณะเพื่อประโยชน์ของประชาชนในท้องถิ่นตามหลักการพัฒนาอย่างยั่งยืน รวมทั้งส่งเสริมและสนับสนุนการจัดการศึกษาให้แก่ประชาชนในท้องถิ่นตามที่กฎหมายบัญญัติแล้ว
หากปีงบประมาณใดไม่ประสงค์จะขอรับจัดสรรเงินอุดหนุนทั่วไป สำหรับดำเนินการตามอำนาจหน้าที่และภารกิจถ่ายโอนก็สามารถทำได้ และให้ระบุเหตุผลประกอบในการยื่นคำขอตั้งงบประมาณรายจ่ายประจำปีนั้น
2) เงินอุดหนุนทั่วไปกำหนดวัตถุประสงค์ ให้จัดสรรตามหลักเกณฑ์ที่จัดทำคำของบประมาณประจำปี ตามรายการ 31 รายการ
นอกจากนี้ ยังให้กำหนดหลักเกณฑ์การจัดสรรเงินอุดหนุนสำหรับ “ชดเชยรายได้ให้แก่ อปท.” ที่ได้รับผลกระทบจากการจัดเก็บภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้าง โดยแบ่งตามวงเงินที่ได้รับจัดสรรเป็นสัดส่วน ดังนี้
อัตราส่วนร้อยละ 10 ใช้ฐานคำนวณสัดส่วนตามข้อมูลการประเมินประสิทธิภาพของ อปท. (LPA) ด้านที่ 3 ที่ สถ. กำหนด
อัตราส่วนร้อยละ 10 ใช้ฐานคำนวณจากเงินสะสม จำแนก เป็น 3 กรณี 1) อปท. ที่เงินสะสมหักภาระผูกพันและเงินสำรองจ่ายแล้ว พบว่าติดลบ ได้รับร้อยละ 100 2) อปท. ที่เงินสะสมน้อยกว่าเงินภาษีที่ลดลงให้ชดเชยได้รับร้อยละ 95 และ 3) อปท. ที่เงินสะสมมากกว่าเงินภาษีที่ลดลงให้ชดเชย ได้รับ ร้อยละ 90
อัตราส่วนร้อยละ 80 ใช้ฐานคำนวณตามส่วนต่างระหว่างภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้างที่จัดเก็บได้ประจำปีที่ได้รับผลกระทบ กับภาษีโรงเรือนและที่ดินกับภาษีบำรุงท้องที่ ที่จัดเก็บได้ประจำปี พ.ศ. 2562
ทั้งนี้ ให้ สถ. คำนวณ การจัดสรรและแจ้งหน่วยงานที่รับผิดชอบดำเนินการจัดสรรให้แก่ อปท. และให้ อปท. นำเงินอุดหนุนสำหรับชดเชยรายได้ให้แก่ อปท.ที่ได้รับผลกระทบจากการจัดเก็บภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้าง
ไปดำเนินการตามอำนาจหน้าที่และภารกิจถ่ายโอนตามข้อบัญญัติหรือเทศบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจำปี หาก อปท. นำเงินไปใช้จ่ายและมีเงินเหลือจ่ายให้ตกเป็นเงินสะสมของ อปท. นั้น
สุดท้าย เงินอุดหนุนสำหรับสนับสนุนค่าใช้จ่ายเพื่อการรักษาพยาบาลของข้าราชการ พนักงาน ส่วนท้องถิ่นและลูกจ้าง ให้ สถ. โอนจัดสรรให้แก่กองทุนหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ เป็น 2 งวด โดยเงินแต่ละงวดให้รวมถึงค่าใช้จ่ายในการบริหารจัดการด้วย
ทั้งนี้ ให้ อปท. นำเงินอุดหนุนทั่วไปที่ได้รับการจัดสรรไปจัดทำข้อบัญญัติหรือเทศบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจำปี หาก อปท. นำเงินไปใช้จ่ายและมีเงินเหลือจ่าย ให้ อปท. โอนงบประมาณเหลือจ่ายดังกล่าวไปใช้ตามอำนาจหน้าที่ของ อปท. หรือให้ตกเป็นเงินสะสมของอปท. นั้น และให้ สถ. รายงานการจัดสรรเงินอุดหนุนทั่วไปให้ ก.ก.ถ. ทราบ
(ปัจจุบันมี อปท. มีจำนวน 7,849 แห่ง ประกอบด้วย องค์การบริหารส่วนจังหวัด (อบจ.) จำนวน 76 แห่ง เทศบาลนคร (ทน.) จำนวน 31 แห่ง และเทศบาลเมือง (ทม.) จำนวน 194 แห่ง เทศบาลตำบล (ทต.) จำนวน 2,246 แห่ง
องค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) จำนวน 5,300 แห่ง อปท. รูปแบบพิเศษ จำนวน 2 แห่ง คือ กรุงเทพมหานคร (กทม.) และเมืองพัทยา).
