สุ่ม “ทล.ท้องถิ่น” ถ่ายโอนไป อปท.ส่วนใหญ่เกรดเอ งบซ่อมแซมเพียบ! แต่พังง่าย เคสคลาสิก “แตกร้าว หนังจระเข้ ยุบตัว”

สตง. สุ่มตรวจ “ทางหลวงท้องถิ่น” หลังถ่ายโอนไปอยู่ในกำกับ อปท.ทั่วประเทศ ส่วนใหญ่ไม่พบ “ลงทะเบียนฐานข้อมูล” รวมถึงประวัติถนน ส่อไม่มีความเหมะสมในการจัดงบประมาณ หลังการถ่ายโอน เผย ถนนในสังกัดท้องถิ่น ได้รับงบอุดหนุน “ซ่อมแซม” เพียบ! แต่พังง่าย ส่วนใหญ่ถนนระดับเกรดเอ แต่ไม่นานก็พัง เคสคลาสิก “ถนนแตกร้าว หนังจระเข้ ยุบตัว”

วันนี้ (6 ก.พ.) มีรายงานจากสำนักงานตรวจเงินแผ่นดิน เปิดเผยว่า เมื่อเร็วๆ นี้ สำนักงานตรวจเงินแผ่นดิน (สตง.) เผยแพร่ผลการสุ่มตรวจสอบการบริหารจัดการถนนทางหลวงท้องถิ่น

ในกำกับองค์การปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) จำนวน 20 แห่ง ทั่วประเทศ ที่ได้รับการจัดสรรงบประมาณอุดหนุน ที่อยู่ในกำกับของกรมส่งเสริมการปกครองส่วนท้องถิ่น (สถ.)

ทั้งหมดเป็น “ทางหลวงท้องถิ่น” บริการสาธารณะ ซึ่ง อปท.กำกับดูแลอยู่เดิม และ กรมทางหลวง (ทล.) ถ่ายโอนเพื่อให้ท้องถิ่น บริหารจัดการ ใช้สัญจร ขนส่งสินค้าและผลผลิตด้านการเกษตรออกสู่ตลาด ได้อย่างรวดเร็ว เพื่อหวังลดต้นทุนในการขนส่ง

จากตัวอย่าง 20 แห่ง พบว่า 17 แห่ง ยังไม่ได้ลงทะเบียน เป็นทางหลวงท้องถิ่น

“ตัวเลขที่น่าสนใจ มีถนนท้องถิ่น จำนวนกว่า 3,740 สายทาง คิดเป็นร้อยละ 83.82 ที่รับการถ่ายโอนแล้ว แต่ยังไม่มีการลงทะเบียนจากจำนวนถนน ทั้งหมด 4,462 สายทาง”

ยังพบว่า 30 สายทาง มีข้อมูลรายละเอียดสายทางไม่ถูกต้อง ทั้งประเภทผิวจราจร ความกว้าง และความยาวของสายทาง

ซึ่ง อปท.ที่ได้รับโอน ยังไม่ได้ดำเนินการขอแก้ไขเปลี่ยนแปลงข้อมูล ให้ถูกต้องและเป็นปัจจุบันตามที่กำหนดในคู่มือการลงทะเบียนทางหลวงท้องถิ่น

พบว่า ถนน 99 สายทาง ที่สุุ่มตรวจ ไม่มีในระบบข้อมูลกลาง อปท. (INFO) โดยเฉพาะใน 39 สายทาง ยังไม่มีการบันทึกหรือเพิ่มเติมข้อมูลถนนในระบบดังกล่าว

รวมทั้ง ถนนเดิมและถนนใหม่ ไม่มีการลงทะเบียน หรือ ประวัติถนน

เช่น ที่ตั้งของสายทางที่ตัดผ่านหมู่บ้าน หรือชุมชน ความกว้างของสายทาง จำนวนเลนถนน ประเภทสายทาง ระยะทางความยาวถนน และข้อมูลพิกัดที่ตั้งสายทาง

และอีก 56 สายทาง ข้อมูล รายละเอียดของถนนในระบบไม่ถูกต้อง ได้แก่ ประเภท ผิวจราจร ความกว้างของผิวจราจร และความยาวของสายทาง

ขณะที่การสุ่มใน 99 สายทาง พบว่า 25 สายทาง ไม่มีในฐานข้อมูลหรือทะเบียนหรือประวัติถนน ที่จัดเก็บในรูปแบบต่างๆ

“การลงทะเบียนฯ ไม่เป็นไปตามวัตถุประสงค์ ส่งผลต่อ อปท.ในการกำกับ ตรวจตรา ควบคุม และบังคับใช้ตามกฎหมายทางหลวงได้อย่างสมบูรณ์ ขาดฐานข้อมูลที่ถูกต้องครบถ้วน ที่จะสามารถนำไปใช้ในการบริหาร โดยเฉพาะการจัดงบประมาณที่เหมาะสม หลังจากการถ่ายโอน”

อย่างไรก็ตาม แม้ อปท.ทุกแห่ง ที่มีถนนที่ชำรุดเสียหาย จากการสุ่มตรวจ จำนวน 72 สายทาง เฉพาะถนนที่ก่อสร้างปรับปรุงซ่อมแซม โดยใช้งบประมาณ พ.ศ. 2563-2564 จำนวน 53 สายทาง พบว่า

ถนนบางช่วงมีสภาพชำรุดเสียหาย จำนวน 31 สายทาง ของ ถนนที่ก่อสร้างปรับปรุงซ่อมแซม โดยสายทางส่วนมากชำรุดเสียหาย เป็นรอยแตกร้าว เป็นหลุมบ่อ และมีรอยปะซ่อม

ส่วนใหญ่มีการชำรุดเพียงเล็กน้อย เนื่องจากผ่านการปรับปรุงซ่อมแซมไม่นานนัก และสายทางที่ก่อสร้างปรับปรุงซ่อมแซมบางช่วง ส่วนใหญ่ พบการชำรุดเสียหายในช่วงที่ ไม่ได้ก่อสร้างปรับปรุงซ่อมแซม

โดยบางสายทางมีสภาพชำรุดมาก มีรอยแตกขนาดใหญ่ รอยแตกร้าวหนังจระเข้ ถนนยุบตัวเป็นระยะ และบางจุดพบการซ่อมแซมแต่ยังคงพังเสียหาย

ทั้งนี้ มีสายทางที่ยังอยู่ในระยะเวลารับประกันความชำรุดบกพร่องตามสัญญา มีสภาพชำรุดเกิดขึ้นในบริเวณ ที่ก่อสร้างปรับปรุงซ่อมแซม จำนวน 11 สายทาง

โดย อปท.บางแห่งยังไม่ได้ สำรวจหรือแจ้งผู้รับเหมา ให้มาซ่อมแซม หรือผู้รับเหมายังไม่ได้เข้ามาซ่อมแซม ให้อยู่ในสภาพดี

ส่วน ถนนที่ไม่ได้ก่อสร้างปรับปรุงซ่อมแซม ปีงบประมาณ พ.ศ. 2563-2564 จำนวน 46 สายทาง พบว่า ถนนบางช่วงมีสภาพชำรุดเสียหาย จำนวน 41 สายทาง ของถนน ที่ไม่ได้ก่อสร้างปรับปรุงซ่อมแซม

โดยการชำรุดเสียหายส่วนใหญ่ คือ เป็นหลุมบ่อ มีรอยแตกร้าว ตามแนวขวาง แนวยาว และผิวทางหลุดร่อน

นอกจากนี้ จากการสังเกตการณ์โดยใช้แนวทางการประเมินคุณภาพทางหลวงท้องถิ่น ด้วยหลักคุณภาพ 4ร โดยใช้สายตา ในด้านทางสบาย สภาพไร้หลุมบ่อ (Service) พบว่า

“มีสายทาง ที่มีสภาพแย่และแย่มาก จำนวน 20 สายทาง ของสายทางที่สุ่มตรวจสอบ โดยสายทางที่มีสภาพแย่ ซึ่งจำเป็นต้องได้รับการซ่อมบำรุง จำนวน 15 สายทาง และสภาพทางแย่มาก ซึ่งเป็นสภาพที่อาจก่อให้เกิดอุบัติเหตุอันตราย ต้องรับซ่อมแซมโดยด่วน จำนวน 5 สายทาง”

พบว่า มีหลายสายทาง ที่ไม่มีป้ายเตือนหยุดบริเวณทางแยก ทางโค้ง ป้ายเตือนไม่ชัดเจนหรือชำรุด ไม่มีเส้นจราจรบนพื้นทาง และเส้นจราจรไม่ซัดเจน บริเวณคอสะพานแคบไม่มีการติดตั้งป้ายเตือน

ยังพบว่า ส่วนใหญ่มีความกว้างของช่องจราจรไม่เป็นไปตามคู่มือการตรวจสอบความปลอดภัยทางถนนสำหรับทางหลวงท้องถิ่น ของกรมทางหลวงชนบท

ซึ่งหลายสายทางมีความกว้างของช่องจราจรน้อยกว่า 3 เมตร ส่วนใหญ่เป็นถนนคอนกรีตเสริมเหล็กที่อยู่ติดกับที่ดิน หรือบ้านเรือนประชาชน

ในประเด็นความปลอดภัย พบว่า ยังมีหลายแห่ง มีจุดเสี่ยงที่จำเป็นต้องได้รับการแก้ไขเพื่อป้องกันและลดอุบัติเหตุ แม้จะมีแผนการป้องกันสาธารณภัยที่ชัดเจนก็ตาม

อย่างไรก็ตาม สตง.มีหนังสือ แจ้งไปยัง อปท. 20 แห่ง และทั่วประเทศ เพื่อเร่งแก้ปัญหาบริหารจัดการถนนทางหลวงท้องถิ่น แล้ว

มีรายงานว่า ในปีงบประมาณ 2566 พบว่า อปท. ได้รับเงินอุดหนุน เป็นค่าก่อสร้างปรับปรุงทางหลวงท้องถิ่น ทั่วประเทศ 32,052 ล้านบาท เพิ่มขึ้นจากปี 2565 ที่ได้รับจัดสรร 29,768 ล้านบาท

ขณะที่ในปีงบประมาณ 2565 ได้รับ “งบกลาง” รายการเงินสำรองจ่ายเพื่อกรณีฉุกเฉินหรือจำเป็นวงเงิน 2,241 ล้านบาท ตามที่กระทรวงมหาดไทยเสนอ

เพื่อก่อสร้าง ปรับปรุง ซ่อมแซมถนนที่อยู่ในความรับผิดชอบของ อปท. ที่ได้รับความเสียหายจากอุทกภัย 40 จังหวัด อปท. 625 แห่ง รวม 889 โครงการ

ยังมีการอนุมัติงบเพิ่มเติม 5,282,570,100 บาท เพื่อก่อสร้าง ปรับปรุง ซ่อมแซมถนน ของ อปท. ที่ได้รับความเสียหายจากสาธารณภัย ใน 69 จังหวัด จำนวน 2,086 โครงการ

เช่น ก่อสร้างถนนคอนกรีตเสริมเหล็ก ซ่อมแซมถนนลาดยางมะตอย ปรับปรุงผิวจราจรจากลูกรังเป็นถนนหินคลุกบดอัด ซ่อมแซมไหล่ถนน เป็นต้น.

สำหรับ ทางหลวงท้องถิ่น คือ ทางหลวงที่ อปท.เป็นผู้ดำเนินการก่อสร้าง ขยาย บูรณะและบำรุงรักษา และได้ลงทะเบียนไว้เป็นทางหลวงท้องถิ่น

สำหรับรหัสสายทางของทางหลวงท้องถิ่น ซึ่งจะปรากฏบนป้ายริมถนน จะประกอบด้วยตัวอักษร 3 ตัวแล้วตามด้วยตัวเลข 5 หลัก เช่น สข.ถ 25-100

สำหรับความหมายของตัวอักษรและตัวเลขที่ปรากฏบนป้ายระบุทางหลวงท้องถิ่นคือ ตัวอักษร 2 ตัวแรกเป็นชื่อย่อของจังหวัด ตัวอักษรตัวที่ 3 จะเป็นตัว ถ ทุกทางหลวงท้องถิ่นเพราะหมายถึงถนนทางหลวงท้องถิ่น อย่าง สข.ถ

เลขที่ปรากฏบนป้ายระบุทางหลวงท้องถิ่นแบ่งเป็น 2 ส่วน หมายเลขส่วนแรกที่มี 1, 2 หรือ 3 ตัว เป็นลำดับ อปท.ภายในจังหวัด

ตัวเลขส่วนหลังเป็นสำดับของสายทางหรือถนนที่ลงทะเบียนในเขตองค์กรบริหารส่วนท้องถิ่นนั้น

ตัวอย่างของรหัสสายทางของทางหลวงท้องถิ่น คือ สข. ถ 25-100 จะหมายถึงทางหลวงท้องถิ่นในพื้นที่จังหวัดสงขลา มีเทศบาลตำบลนาทวีเป็นผู้รับผิดชอบ และลำดับสายทางที่ลงทะเบียนไว้คือ 100 เป็นต้น