นักวิชาการสถาบันพระปกเกล้า มองโมเดล "ไพบูลย์" ชี้นำพรรคเล็กทิ้งพรรคซบพรรคใหญ่ สร้างความเป็นส.ส.อมตะไม่มีวันตายสถานะคงที่ แนะกกต.ตีความกฎหมายให้ชัด
วันนี้ (23ส.ค.) นายสติธร ธนานิธิโชติ รักษาการผู้อำนวยการสำนักนวัตกรรมเพื่อประชาธิปไตย สถาบันพระปกเกล้า กล่าวถึงกรณีที่นายไพบูลย์ นิติตะวัน ได้ขอยุบเลิกพรรคประชาชนปฏิรูปต่อคณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) ว่าการเลิกกิจการพรรคหรือทำให้พรรคสิ้นสภาพทำได้ตามกฎหมาย ซึ่งเปิดช่องไว้และกฎหมายก็ให้ความคุ้มครองสถานภาพของส.ส. เมื่อพรรคถูกยุบแล้ว ต้องสังกัดพรรคการเมืองภายใน 60 วัน ส่วนสมาชิกคนอื่นๆขึ้นอยู่กับว่าจะสมัครเข้าเป็นสมาชิกพรรคการเมืองใดหรือไม่ อย่างไรก็ตามกฎหมายพรรคการเมืองได้ระบุถึงการยุบพรรคไว้ชัดเจนว่าการสิ้นสภาพกับการถูกคำสั่งยุบเพื่อป้องกันในเรื่องการไม่ให้ควบรวมกันระหว่างพรรคการเมืองหลังการเลือกตั้ง เพราะในอดีตเคยมีประสบการณ์มาแล้ว
นายสติธร กล่าวว่า ประสบการณ์ในอดีตพรรคการเมืองที่ใหญ่กว่าเวลาต้องการเสียงสนับสนุนในสภามากกว่าเดิมหรือก่อนการเลือกตั้ง เขาก็จะใช้วิธีการควบรวมพรรคการเมืองอื่นๆที่มีขนาดเล็กกว่า เพียงแต่ว่ากรณีนี้ไม่ถือว่าเป็นการควบรวม แต่นัยยะก็ถือเป็นการเพิ่มจำนวนส.ส.ให้กับพรรคการเมืองที่มีขนาดใหญ่กว่า เท่ากับว่าผลลัพธ์ออกมาเหมือนกัน
เมื่อถามว่ากรณีนี่จะทำให้พรรคการเมืองอื่นดำเนินการตามหรือไม่ นายสติธร กล่าวว่า มีแนวโน้มว่าพรรคเล็กจะใช้วิธีเดียวกับกรณีของนายไพบูลย์ ซึ่งในส่วนของส.ส.เขตไม่น่าจะมีปัญหา แต่ส.ส.แบบบัญชีรายชื่อ อาจจะเป็นปัญหาที่ต้องถกเถียงกัน เพราะรัฐธรรมนูญคุ้มครองสถานะของส.ส. แต่คะแนนจะเป็นปัญหา และเมื่อนำคะแนนไปรวมกับพรรคใหม่ก็จะมีปัญหาการเลื่อนลำดับบัญชีรายชื่อของพรรคการเมืองนั้น ซึ่งจะเป็นปัญหาว่าแล้วคุณจะไปแทรกอยู่ตรงไหนของบัญชีรายชื่อ
“แปลว่าพรรคเล็กอื่นๆอาจจะอยากทำตาม แต่พรรคที่พรรคเล็กจะเข้าไปสมัครอาจจะไม่ชอบ เพราะว่าบัญชีรายชื่อเดิมของเขาอาจจะเสียไป และได้คนจากพรรคเล็กเข้าไปแทน โดยที่คนเหล่านี้อยู่นอกบัญชีรายชื่อ 150 คน แล้วมันจะเกิดปรากฎการณ์ว่า ส.ส.ที่มาจากระบบย้ายเข้า จะกลายเป็นส.ส.อมตะ ไม่มีวันตาย คือพูดง่ายๆว่าคนอื่นๆเมื่อมีการเลือกตั้งใหม่ ในเขตที่มีการทุจริตการเลือกตั้ง และต้องมีการคำนวณคะแนนใหม่ คนอื่นมีโอกาสหลุดออกจากบัญชี แต่คนที่ลอยมาจากพรรคอื่นอยู่นอกบัญชีแปลว่าสถานะเขาคงที่ตลอดไป ทั้งๆที่ถ้าเขาอยู่พรรคเดิมอาจหลุดจากการเป็นส.ส. ถ้ามีการคำนวณคะแนนใหม่ ” นายสติธร กล่าว
นายสติธร ยังกล่าวอีกว่า สำหรับกรณีปมปัญหานี้กกต.ในฐานะผู้ถือกฎหมายต้องตีความและเทียบเคียงกฎหมายให้เกิดความชัดเจน เพราะกฎหมายไม่ได้พูดถึงการโอนคะแนนจากพรรคการเมืองหนึ่งไปสู่พรรคการเมืองหนึ่ง ตามสถานภาพของส.ส.ที่ย้ายจากพรรคหนึ่งไปอีกพรรคหนึ่ง และไม่ได้พูดว่าให้ทิ้งคะแนนแล้วไปคำนวณใหม่ เมื่อกฎหมายไม่ได้พูดถึง จะมาทำแบบนี้ก็คงไม่ได้ วิธีการที่เป็นไปได้มากที่สุดก็คือการเทียบเคียงกับระบบที่วางเอาไว้ แต่เราไม่ควรตีความกฎหมายที่สร้างความจูงใจให้พรรคเล็กทำตาม แต่ควรตีความและสร้างแนวปฏิบัติให้เกิดแนวบรรทัดฐาน ซึ่งเรื่องดังกล่าวต้องยอมรับว่าเกิดความไม่ชัดเจนจากข้อกฎหมาย ซึ่งยังมีอีกหลายมาตราที่ไม่ได้ระบุไว้ โดยคนที่ลองทำอาจจะอยากให้เกิดการตีความแล้วเกิดแนวปฏิบัติ เมื่อเกิดบรรทัดฐานแบบนี้แล้วพรรคอื่นจะทำตามหรือไม่ อย่างไรก็ตามต้องรอดูกกต.จะพิจารณาอย่างไร ซึ่งผลออกมาถ้านายไพบูลย์ พอใจเรื่องก็จบ แต่ถ้าไม่พอใจในฐานะผู้มีส่วนได้ส่วนเสียโดยตรงก็อาจจะยื่นเรื่องให้ศาลรัฐธรรมนูญตีความว่าขัดกฎหมายหรือไม่