อปท.เฮ! ไม่ต้องคืนเงินเหลือจากโบนัส ตลอด 7 ปีกว่า 2.3 พันล้านบาทเข้าคลัง หลัง สปน.ทำหนังสือแจง “สตง.-อปท.” ย้ำให้ใช่เงินให้หมด ไม่ต้องทำเป็นบัญญัติใหม่ เหตุถูก สตง.ท้วงเป็นเงินอุดหนุนเฉพาะกิจ ตามระเบียบสำนักนายกฯ ปี 2557 ย้ำไม่ต้องส่งคืนเงินเป็นรายได้แผ่นดิน และหากมีเงินเหลือจ่ายองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นก็ควรนำเงินเหลือจ่ายดังกล่าวไปใช้จ่ายตามอำนาจหน้าที่ในปีงบประมาณต่อๆ ไป
วันนี้ (18 ม.ค.) มีรายงานจากทำเนียบรัฐบาลว่า เมื่อเร็วๆ นี้ นายจีระชัย มูลทองโร่ย ปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี (สปน.) ในฐานะเลขานุการคณะกรรมการการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (ก.ก.ถ.) ได้ทำหนังสือที่ นร 0107/292 และ นร 0107/292 ถึงผู้ว่าการตรวจเงินแผ่นดิน (สตง.) และนายกองค์การบริหารส่วนตำบลเวียงเหนือ อำเภอปาย จังหวัดแม่ฮ่องสอน ภายหลังองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) ดังกล่าวได้ทำเรื่องเพื่อสอบถามมายังนายวิษณุ เครืองาม รองนายกรัฐมนตรี ในฐานะประธาน ก.ก.ถ.เพื่อสอบถามถึงแนวทางการใช้จ่ายเงินอุดหนุนเพื่อเป็นรางวัลจูงใจ (โบนัส อปท.) สำหรับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่ได้รับเงินรางวัลการบริหารจัดการที่ดี ภายหลัง สตง.จังหวัดแม่ฮ่องสอน ได้ทำหนังสือทักท้วงในการใช้เงินโบนัสดังกล่าว
โดยหนังสือดังกล่าว ปลัด สปน.ชี้แจงว่า ตามมติ ก.ก.ถ.ในคราวประชุม ครั้งที่ 6/2559 เมื่อวันที่ 23 พ.ย. 2559 เห็นว่า อปท.ที่ได้รับรางวัลโบนัส ตั้งแต่ปีงบประมาณ พ.ศ. 2554-2559 ให้ อปท.ใช้จ่ายเงินทั้งหมดโดยไม่ต้องส่งคืนเงินเป็นรายได้แผ่นดิน หากมีเงินเหลือจ่าย ให้นำเงินเหลือจ่ายดังกล่าวไปใช้จ่ายตามอำนาจหน้าที่ในปีต่อๆ ไปได้
สำหรับในปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 และปีถัดไป ก.ก.ถ.มีการกำหนดแนวทางและหลักเกณฑ์การใช้จ่ายเงินรางวัลไว้ในประกาศ ก.ก.ถ.เรื่องหลักเกณฑ์ วิธีการ และอัตราการจัดสรรเงินอุดหนุนเพื่อเป็นรางวัลสำหรับ อปท.ที่ได้รับเงินรางวัลนำไปใช้จ่ายตามอำนาจหน้าที่ โดยไม่ต้องจัดทำข้อบัญญัติหรือเทศบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจำปี และหากเบิกจ่ายไม่ทันหรือมีเงินเหลือจ่ายให้นำไปใช้จ่ายตามอำนาจหน้าที่ในปีงบประมาณรายจ่ายประจำปีต่อๆ ไปได้
มีรายงานว่า ประเด็นปัญหาดังกล่าวองค์การบริหารส่วนตำบลเวียงเหนือ อำเภอปาย จังหวัดแม่ฮ่องสอน ได้มีหนังสือถึง ประธานกรรมการการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ขอหารือการส่งคืนเงินรางวัลองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่มีการบริหารจัดการที่ดีเหลือจ่าย โดยที่องค์การบริหารส่วนตำบลเวียงเหนือ ได้รับรางวัลองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่มีการบริหารจัดการที่ดี ปีงบประมาณ พ.ศ. 2555 จำนวน 1,500,000 บาท และปีงบประมาณ พ.ศ. 2556 จำนวน 2,500,000 บาท และเมื่อรวมกับเงินรางวัลของเดิมตั้งแต่ปีงบประมาณ พ.ศ. 2554 ที่คงเหลืออยู่ในบัญชีเงินรับฝากรายการดังกล่าวอีกจำนวน 31,507.50 บาทรวมเป็นเงินทั้งสิ้นจำนวน 4,031,507.50 บาท
ทั้งนี้ องค์การบริหารส่วนตำบลเวียงเหนือ ได้นำเงินที่ได้รับรางวัลไปใช้เพื่อแก่ไขปัญหาความเดือดร้อนของประชาชนในท้องถิ่นเป็นสำคัญนอกเหนือจากงบประมาณรายจ่ายปกติที่กำหนดไว้ในข้อบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจำปี โดยได้ทยอยใช้จ่ายเงินตามสภาพความจำเป็นของโครงการและการดำเนินการแก้ไขปัญหาหรือตอบสนองความต้องการของประชาชนในพื้นที่ จึงทำให้ใช้เงินรางวัลไม่หมดภายในปีงบประมาณที่ได้รับเงินรางวัล โดยมีเงินคงเหลือหลังการใช้จ่ายไปแล้ว จำนวน 977,267.50 บาท ทำให้สำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน (สตง.) จังหวัดแม่ฮ่องสอนได้ทักท้วงให้องค์การบริหารส่วนตำบลเวียงเหนือดำเนินการคืนเงินรางวัลเหลือจ่ายของปีงบประมาณ พ.ศ. 2555 เป็นเงินรายได้แผ่นดิน ตามผลของหนังสือสำนักงานปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี ที่ นร 0107/ว 1023 ลงวันที่ 21 มีนาคม 2557 เรื่อง การเบิกจ่ายเงินอุดหนุนเพื่อเป็นรางวัลสำหรับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่มีการบริหารจัดการที่ดีประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2555 ซึ่งกำหนดให้เงินรางวัลดังกล่าวเป็นเงินอุดหนุนเฉพาะกิจ และให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่ได้รับเงินรางวัลนำไปใช้จ่ายเพื่อดำเนินการตามอำนาจหน้าที่เพื่อประโยชน์สุขของประชาชน หากมีเงินเหลือจ่ายต้องส่งคืนเป็นเงินรายได้แผ่นดิน องค์การบริหารส่วนตำบลเวียงเหนือจึงขอหารือว่ากรณีเช่นนี้ควรดำเนินการอย่างไร
ต่อมาคณะอนุกรรมการกำหนดหลักเกณฑ์การจัดสรรเงินอุดหนุนเพื่อให้เป็นรางวัลสำหรับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ในการประชุมครั้งที่ 4/2559 เมื่อวันที่ 31 ตุลาคม 2559 ได้พิจารณาเรื่องดังกล่าวเห็นว่า กรณีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่ได้รับเงินรางวัลองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่มีการบริหารจัดการที่ดีตั้งแต่ปีงบประมาณ พ.ศ. 2554-2559 ควรกำหนดแนวทางใช้จ่ายเงินรางวัลขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นไว้เป็นแนวทาง คือ เงินรางวัลตั้งขึ้นตามนโยบายของรัฐบาลและคณะกรรมการการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อเป็นรางวัลสำหรับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจูงใจเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการบริหารจัดการของท้องถิ่นตามหลักธรรมาภิบาลและหลักการบริหารกิจการบ้านเมืองที่ดี อันจะนำไปสู่การให้บริการสาธารณะที่มีคุณภาพและตอบสนองความต้องการของประชาชนที่ดีขึ้นตามเจตนารมณ์ของการกระจายอำนาจ
ทั้งนี้ เงินอุดหนุนเพื่อเป็นรางวัลสำหรับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นแม้จะเป็นเงินอุดหนุนเฉพาะกิจแต่เป็นเงินอุดหนุนที่จัดสรรให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่มีการบริหารจัดการที่ดีโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อให้เงินอุดหนุนทั้งจำนวนแก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และเบิกเข้าบัญชีเงินฝากขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ซึ่งองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นมีอิสระในการใช้จ่ายเงินตามอำนาจหน้าที่เพื่อประโยชน์สุขของประชาชน และเป็นเงินที่ถูกนับรวมอยู่ในสัดส่วนรายได้ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ดังนั้น องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นควรใช้จ่ายเงินทั้งหมดโดยไม่ต้องส่งคืนเงินเป็นรายได้แผ่นดิน และหากมีเงินเหลือจ่ายองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นก็ควรนำเงินเหลือจ่ายดังกล่าวไปใช้จ่ายตามอำนาจหน้าที่ในปีงบประมาณต่อ ๆ ไป
อนุกรรมการฯ ยังเห็นว่า สำหรับในปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 และปีถัดไป เห็นควรกำหนดแนวทางและหลักเกณฑ์การใช้จ่ายเงินรางวัลไว้ในประกาศ ก.ก.ถ. เรื่องหลักเกณฑ์ วิธีการ และอัตราการจัดสรรเงินอุดหนุนเพื่อเป็นรางวัลสำหรับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจูงใจเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการบริหารจัดการของท้องถิ่น ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 และปีต่อๆ ไป โดยกำหนดให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่ได้รับรางวัลนำเงินไปใช้จ่ายตามอำนาจหน้าที่เพื่อประโยชน์สุขของประชาชนตามแผนพัฒนาท้องถิ่น ไม่ต้องจัดทำข้อบัญญัติหรือเทศบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจำปี หากเบิกจ่ายไม่ทันหรือมีเงินเหลือจ่ายให้นำไปใช้จ่ายตามอำนาจหน้าที่ในปีงบประมาณถัดไป ทั้งนี้ ให้รายงานผลการใช้จ่ายเงินรางวัลดังกล่าวให้สำนักงาน ก.ก.ถ.ทราบ เพื่อรวบรวมรายงาน ก.ก.ถ.ทราบต่อไป
มีรายงานว่า รางวัลการบริหารจัดการที่ดี ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2554 ได้ร้บเงินอุดหนุนเพื่อเป็นรางวัล จํานวน 500 ล้านบาท ปีงบประมาณ พ.ศ. 2555 งบเงินอุดหนุนเพื่อเป็นรางวัล จํานวน 500 ล้านบาท ปีงบประมาณ พ.ศ. 2556 งบเงินอุดหนุนเพื่อเป็นรางวัล จํานวน 500 ล้านบาท ปีงบประมาณ พ.ศ. 2557งบเงินอุดหนุนเพื่อเป็นรางวัล จํานวน 205 ล้านบาท ปีงบประมาณ พ.ศ. 2558 งบเงินอุดหนุนเพื่อเป็นรางวัล จํานวน 205 ล้านบาท ปีงบประมาณ พ.ศ. 2559 งบเงินอุดหนุนเพื่อเป็นรางวัล จํานวน 200 ล้านบาท และปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 งบเงินอุดหนุนเพื่อเป็นรางวัล จํานวน 200 บาท ดังนั้นตลอด 7 ปี อปท.ได้รับโบนัสแล้วรวมทั้งสิ้น 2,310 ล้านบาท
สำหรับจำนวนองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ปัจจุบัน มีองค์การบริหารส่วนจังหวัด 76 แห่ง เทศบาล 2,441 แห่ง เทศบาลนคร 30 แห่ง เทศบาลเมือง 178 แห่ง เทศบาลตำบล 2,233 แห่ง องค์การบริหารส่วนตำบล 5,334 แห่ง และองค์กรปกครองท้องถิ่นรูปแบบพิเศษ (กรุงเทพมหานคร และเมืองพัทยา) 2 แห่ง รวมทั้งสิ้น 7,853 แห่ง