รถตู้โดยสาร รถบัสสองชั้น มัจจุราชที่มีใบอนุญาตให้ฆ่า

ทุกครั้งที่เกิดอุบัติเหตุร้ายแรงบนท้องถนน มีผู้เสียชีวิตจำนวนมาก สิ่งที่ตามมาคือ มาตรการวัวหายล้อมคอก จากภาครัฐ

ครั้งนี้ก็เช่นกัน หลังเกิดโศกนาฎกรรมตายหมุ่ 25 ศพ จากอุบัติเหตุรถตู้โดยสาร ประสานงากับรถกะบะ บนทางหลวง ที่อไเภอบ้านบึง จังหวัดชลบุรี พลเอกประยุทธ จันทร์โอชา หัวหน้า คสช. และนายกรัฐมนตรี ประกาศจัดระเบียบรถตู้โดยสาร บังคับใช้กฎหมายอย่างเข้มงวด ในช่วงเวลา 3 เดือนต่อจากนี้ ก่อนถึงเทศกาลสงกรานต์

นอกจากนั้น ยังส่งไม่ให้จดทะเบียนรถบัสสองชั้นอีกต่อไป ส่วนรถสองชั้นเดิม 4,800 คัน รวมถึงรถชั้นเดียวที่มีความสูงเกิน 3.6 เมตรอีก 1.6 หมื่นคัน ต้องผ่านการทดสอบความลาดชันอย่างเข้มงวด หากไม่ผ่านการทดสอบ จะต้องหยุดวิ่งทันที

เมื่อเกิดอุบัติเหตุร้ายแรงแต่ละครั้ง การตรวจสอบ วิเคราะห์สาเหตุ เพื่อนำไปสู่การป้องกัน กระทำกันอย่างฉาบฉวย เน้นไปที่สาเหตุเฉพาะหน้าที่ชัดเจน เช่น คนขับเมาสุรา หลับใน ขับรถเร็ว รถยางแตกหรือเบรกแตก ฯลฯ แต่ไม่เคยวิเคราะห์ในเชิงลึก เพื่อสืบค้นว่า อุบัติเหตุแต่ละครั้งัน้น ยังเป็นมาจากปัจจัยอื่นๆ ที่ไม่ใช่พฤติกรรมของคนขับ และเป็นปัจจัยร่วมของอุบัติเหตุหลายๆครั้ง เช่น สภาพถนน ลักษณะของรถที่มีความเสี่ยงสูงที่จะเกิดอุบัติเหตุ เป็นต้น

อุบัติเหตุรถตู้โดยสารเกิดขึ้นบ่อยมาก เกือบทุกครั้ง คนตายเพราะไฟไหม้ เนื่องจากรถใช้แก๊ส เพราะราคาถูก และตายครั้งละเป็นจำนวนมาก เนื่องจากนั่งกันมาเต็มคันรถ 14 คน หรือบางที่อาจเกินกว่านั้น

รถตู้นั้น ออกแบบเพื่อบรรทุกคนไม่เกิน 11 คน รวมคนขับ ประกอบด้วยที่นั่ง โดยสาร 3 แถว แต่รถตู้โดยสารของประเทศไทย ดัดแปลงให้มีสี่แถว บรรทุกได้ 14-15 คน รวมคนขับ ติดถังแก๊สอีก 2 ถัง คิดเป็นน้ำหนักที่เพิ่มขึ้นมาจากที่ออกแบบไว้เกือบครึ่งตัน

น้ำหนักที่เพิม่ขึ้นมา ย่อมมีผลต่อสมรรถนะของรถในการออกตัว การหลบหลีก การเบรก ทั้งทางตรงและทางอ้อม โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เมื่อวิ่งระยะทางไกลๆ ด้วยความเร็วๆสูง รถตู้โดยสาร ก็คือ มัจจุราชเคลื่อนที่บนท้องถนนเราดีๆนี่เอง

แต่กรมการขนส่งทางบก กระทรวงคมนาคม ก็ทำให้มัจจุราชเคลื่อนที่นี้ แปลงกายเป็นพาหนะรับส่งคน ด้วยการรับจดทะเบียนเป็นรถยนต์รับจ้างประจำทาง โดยมีมาตรการความปลอดภัยคือ ติดป้ายข้างรถว่า บรรทุกได้ไม่เกิน 15 คน และติดจีพีเอส เพื่อตรวจจับความเร็ว เท่านั้น

นโยบายที่เห็นแก่ธุรกิจผลิตรถยนต์ และผู้ประกอบการรถตู้ มากกว่าชีวิตของประชน และความปลอดภัยบนท้องถนนนี่แหละ คือ สาเหตุสำคัญสาเหตุหนึ่งของอุบัติเหตุที่เกิดจากรถตู้โดยสาร ครั้งแล้วครั้งเล่า

รถบัสสองชั้น เป็นมัจจุราชอีกตัวหนึ่งที่กรมการขนส่งทางบก กระทรวงคมนาคม ปล่อยออกมาสู่ท้องถนน ข้อมูลจากศูนย์วิชาการเพื่อความปลอดภัยทางถนน (ศวปถ.) ระบุว่า ปี 2558 ทั้งปี มีอุบัติเหตุจากรถสาธารณะ 104 ครั้งโ 1 ใน 3 เกิดกับรสบัส 2 ชั้น มีผู้เสียชีวิตรวม 34 ศพหรือตกเดือนละ 3 ศพ

ประเทศไทยเป็นประเทศเดียวที่อนุญาตให้รถบัสสองชั้นออกมางวิ่งบนถนนได้ นักวืชาการจากศูนย์วิจัยอุบัติเหตุแห่งประเทศไทย บอกว่า รถบัส 2 ชั้น มีโอกาสเกิดอุบัติเหตุได้ง่าย เพราะ ความสูงของรถบัสโดยสาร 2 ชั้นมีความสูงเฉลี่ย 4.20 เมตร ฐานล้อกว้างแค่ 2.40 เมตร หากนำมาคำนวณเสถียรภาพการทรงตัวของรถ โอกาสในการพลิกคว่ำค่อนข้างสูงมาก โดยเฉพาะรถที่วิ่ง ขึ้นเขา ลงเขา อุบัติเหตุที่เกิดขึ้นก็เกิดในเส้นทางแบบนี้ทั้งนั้น ยังไม่รวมถึงความที่เป็นรถเก่า อุปกรณ์ชำรุดทรุดโทรม แต่ผู้โดยสาร หรือผู้ว่าจ้างเหมาคัน มักให้ความสำคัญกับความใหญ่ ของรถ การตกแต่งภายใน สีสันที่สดใสสวยงามของตัวถัง หารู้ไม่ว่า นั่นคิอ พาหนะที่นำพาผู้ดดยสารไปสู่ความตายมานักต่อนักแล้ว

เช่นเดียวกับ รถตู้โดยสาร รถบัสสองชั้น ไม่ได้ออกแบบเพื่อเป็นรถสองชั้น แต่นำแชสซีของรถบรรทุก 6 ล้อ หรือ 8 ล้อ มาประกอบเป็นรถสองชั้น โดยผู้ประกอบรถในประเทศ แต่กรมการขนส่งทางบก ก็จดทะเบียนให้

รถบัส 2 ชั้นที่เป็นรถใหม่คือ จดทะเบียนตั้งแต่วันที่ 1 ม.ค. 2556 เป็นต้นมา จะถูกควบคุมด้วยหลักเกณฑ์ต่างๆ อย่างเข้มงวด เช่น ระบบเบรกต้องเป็นแบบเบรกหน่วงเกียร์ไฟฟ้า ระบบทรงตัวต้องมีความเสถียรได้มาตรฐาน และผ่านการทดสอบพื้นลาดเอียง 30 องศา จึงค่อนข้าง “ปลอดภัย” พอสมควร

จำนวนรถกลุ่มนี้มีอยู่เพียงร้อยละ 20-30ของรถบัส 2 ชั้นทั้งหมดในประเทศ

รถบัส 2 ชั้น ที่ใช้งานมาก่อนวันที่ 1 ม.ค. 2556 ซึ่งยังไม่มีกฎระเบียบควบคุม รถกลุ่มนี้ค่อนข้างเสี่ยง เพราะหลายคันสูงเกินกว่า 3.60 เมตรและบางคันสูงถึง 4.50 เมตร ซึ่งมีโอกาสพลิกคว่ำได้เวลาเลี้ยวหรือวิ่งในทางลาดชัน แม้จะไม่ได้ใช้ความเร็วสูงก็ตาม

มาตรการความปลอดภัยของกรมการขนส่งทางบกคือ ติดจีพีเอส เพื่อควบคุมความเร็ว

การรับจดทะเบียนรถบัสสองชั้น ของกรมการขนส่งทางบก กระทรวงคมนาคม ก็เป็นไปในทำนองเดียวกับการจดทะเบียบนรถตู้โดยสาร คือ เห็นแก่ประโยชน์ของธุรกิจตอ่ตัวถังรถ และผู้ประกอบการให้เช่าเหมารถบัส มากกว่า ชีวิตของประชาชน

การที่นายกรัฐมนตรีสั่งห้ามจดทะเบียนรถบัสสองชั้นใหม่ ก็เป็นการยอมรับในตัวว่า การที่กรมการขนส่งทางบก กระทรวงคมนาคม ยอมให้จดทะเบียนแต่แรกนั้น เป็นความผิดพลาด แต่จะพลาดเพราะไม่รู้ หรือรับจดทะเบียนเพราะผลประโยชน์ต่างตอบแทน เป็นเรื่องที่คนทั่วไปยากจะรู้ได้