เหตุการณ์ยึดอำนาจรัฐโดยคณะปฏิรูปฯ เมื่อคืนวันที่ 19 ก.ย. ที่ผ่านมา ทำให้สถานการณ์การเมืองไทยเป็นที่จับตามองในระดับสากล โดยที่ขณะนี้ยังไม่อาจสามารถคาดการณ์ได้ว่าสถานการณ์จะดำเนินต่อไปอย่างไร จึงจำเป็นอย่างยิ่งที่ประชาชนทุกคนต้องติดตามต่อไปอย่างใกล้ชิด...ท่ามกลางสถานการณ์ที่เกิดขึ้นฟัง รศ.ดร.ธเนศวร์ เจริญเมือง นักวิชาการคณะรัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ วิเคราะห์สถานการณ์...
มุมมองต่อสถานการณ์ที่เกิดขึ้น?
เหตุการณ์ก่อรัฐประหารครั้งล่าสุดนี้ ประชาชนอาจคิดว่าเป็นสิ่งที่ไม่น่าจะเกิดขึ้น(visual thinking) เพราะคิดว่าบ้านเมืองเจริญแล้วเป็นยุคประชาธิปไตย การก่อรัฐประหารไม่ควรทำ อย่างไรก็ตามหากเราดูจากสถานการณ์และกระแสข่าวที่เกิดขึ้นจะเห็นว่า เป็นไปได้อย่างยิ่งว่าน่าจะมีการเตรียมการเรื่องนี้มานานหลายเดือนแล้ว ผมคิดว่าฝ่ายกองทัพก็คงจะมีการคิดกันมาตลอด เพราะจากการที่หัวหน้าคณะปฏิรูปฯ ออกมาเปิดเผยว่ามีหลายฝ่ายออกมาเรียกร้องให้ยึดอำนาจรัฐ และการที่ฝ่ายทหารไม่เข้าร่วมการประชุมคณะรัฐมนตรีเมื่อวานนี้(19 ก.ย.) ก็แสดงให้เห็นว่าได้มีการเตรียมการมาพอสมควรแล้ว เพียงแต่ไม่มีใครรู้ว่าจะเกิดขึ้นเมื่อไหร่เท่านั้นเอง
อย่างไรก็ตาม สถานการณ์ที่เกิดขึ้นผมตั้งข้อสังเกตว่า ในประเทศที่พัฒนาแล้ว เช่น ประเทศอังกฤษ ฝรั่งเศส เยอรมัน อเมริกา และญี่ปุ่น ไม่มีการยึดอำอาจเช่นนี้เลย ประเทศเหล่านี้มีรัฐธรรมนูญ เมื่อขัดแย้งกันเขาก็สามารถยุติได้ แต่คำถามคือ เพราะอะไรประเทศไทยจึงต้องใช้วิธียึดอำนาจเช่นนี้ ผมคิดว่าเป็นเพราะประเทศไทยเคยมีการก่อการยึดอำนาจเช่นนี้หลายครั้ง ทำให้เหมือนกลายเป็นประเพณีการเมืองของประเทศไทยไปแล้ว โดยที่ไม่มีวิธีอื่นที่จะใช้แก้ปัญหา เช่น ใช้อำนาจศาลยุบพรรคการเมือง จับคนทำผิด และคอรัปชั่นมาลงโทษ เป็นต้น
นอกจากนี้ สิ่งที่เกิดขึ้นยังแสดงให้เห็นว่าการเมืองไทยเป็นเรื่องของกลุ่มที่มีอำนาจเพียงไม่กี่กลุ่ม ขณะที่ประชาชนไทยก็ยังไม่กล้าลุกขึ้นมาต่อสู้มากนัก เมื่อเกิดความขัดแย้งขึ้นโดยคุณทักษิณเป็นตัวแทนของกลุ่มทุน ทำให้ฝ่ายทหารและข้าราชการไม่พอใจเรื่องต่างๆ จึงรวมตัวกัน ในขณะที่ประชาชนยังไม่สามารถที่จะรวมตัวกันได้สักที จึงทำให้เกิดเหตุการณ์นี้ขึ้น
การยึดอำนาจรัฐโดยคณะปฏิรูปฯ จะนำไปสู่การปฏิรูปทางการเมืองได้อย่างไร?
ตอนนี้ยังไม่ทราบว่าจะดำเนินไปในแนวทางใด แต่เมื่อดูจากชื่อของคณะที่เข้ายึดอำนาจรัฐแล้วก็สะท้อนความคิดว่าเป็นการโหนกระแส คือว่า มีคนเรียกร้องให้คณะปฏิรูปฯทำการปฏิรูปการเมือง จึงเกิดการปฏิรูปการเมืองโดยเอาคำว่า“อันมีพระมหากษัตริย์”มาใช้ อย่างไรก็ตาม สิ่งที่จะเกิดขึ้นในอนาคตนั้นเราต้องติดตามดูในขั้นต่อไป เพราะอย่างที่เราทราบจากข้อมูลข่าวก็คือ ทหารเข้ายึดอำนาจเพื่อต้องการให้คุณทักษิณ ชินวัตร ลาออก แต่เมื่อคุณทักษิณไม่ยอม จึงได้มีคำสั่งมาทางช่อง 9 ให้ประกาศปลด พล อ.สนธิ บุญยรัตกลิณ ผบ.ทบ. ต่อมาจึงเกิดเหตุการณ์ยึดอำนาจดังกล่าวขึ้น แต่อย่างไรก็ตามสิ่งที่จะเกิดขึ้นต่อไป เราต้องจับตาดูว่าคณะปฏิรูปฯชุดนี้มีความจริงใจหรือไม่ที่จะปฏิรูปการเมือง แต่ตอนนี้ยังไม่สามารถพูดอะไรได้มาก
บทบาทของสื่อมวลชนไทยต่อสถานที่เกิดขึ้น?
สิ่งที่เกิดขึ้นในคืนวันที่ 19 ก.ย. ที่ผ่านมา เห็นได้ว่าสื่ออยู่ในภาวะที่เรียกว่าเอาตัวรอด ทุกสถานีไม่มีการนำเสนอหรือแลกเปลี่ยนพูดคุยความเห็นต่อเรื่องที่เกิดขึ้นในทางวิชาการ โดยที่ขณะนั้นยังไม่รู้ว่าสถานการณ์จะออกมาอย่างไร จนกระทั่งเมื่อทุกอย่างเริ่มชัดเจนแล้ว สื่อจึงได้ออกมานำเสนอข่าวบ้าง ซึ่งสิ่งที่นำเสนออกมาเป็นการนำเสนอในเชิงเสียงของผู้บริหารชุดใหม่
สิ่งที่ผมอยากตอกย้ำคือ เวลามีเหตุการณ์ยึดอำนาจเกิดขึ้นแล้ว สื่อได้นำเสนอข่าวออกไปว่า มีประชาชนจำนวนหนึ่งดีใจและนำดอกไม้มามอบเป็นกำลังใจให้ทหาร ผมคิดว่าเรื่องนี้ไม่ใช่ประเด็นข่าว จึงอยากจะถามว่าขณะที่เกิดเหตุการณ์ยึดอำนาจ มีรถถังออกมาอยู่เต็มบ้านเต็มเมือง ถ้ามีคนออกไปชุมนุมประท้วงจะต้องถูกจับทันที การประกาศห้ามชุมนุมเกิน 5 คน แสดงให้เห็นอย่างชัดเจนอยู่แล้วว่าไม่มีประชาธิปไตย ผมคิดว่าภารกิจของคณะปฏิรูปฯชุดนี้คือต้องเร่งรัดให้มีการจัดการเลือกตั้ง พร้อมกับวางกติกา และรัฐธรรมนูญ เพราะยิ่งช้าก็ยิ่งจะถูกคัดค้าน ถูกทักท้วง ถูกเรียกร้อง ซึ่งจะนำไปสู่ความขัดแย้งจากการเมืองใหม่เสมอ
กระแสการตั้งรัฐบาลพลัดถิ่น?
กระแสข่าวดังกล่าวคุณทักษิณ อาจจะคิดว่าตนเองมาจากการเลือกตั้งของประชาชน การถูกยึดอำนาจไปจึงเป็นการกระทำที่ไม่เหมาะสม ดังนั้นจึงอาจคิดว่าตนเองควรได้รับการรับรองต่อไป แต่คำถามคือ 1.ประชาชนในประเทศเห็นด้วยหรือไม่ 2.รัฐบาลในต่างประเทศยินดีจะให้คุณทักษิณจัดตั้งรัฐบาลพลัดถิ่นได้หรือไม่ ซึ่งหากสถานการณ์ภายในประเทศที่ประชาชนไม่ได้คัดค้านคณะปฏิรูปฯ แล้วประเทศที่คุณทักษิณไปอยู่นั้นอนุญาตให้คุณทักษิณสามารถตั้งรัฐบาลพลัดถิ่นขึ้นมาได้ คุณทักษิณก็คงพูดไปได้เรื่อยๆ แต่หากประชาชนในประเทศไม่ยอมรับไม่เห็นด้วยแล้วท้ายที่สุดคุณทักษิณก็ไม่สามารถทำอะไรได้
สถานการณ์เช่นนี้ภาคประชาชนควรทำอย่างไร?
1.ต้องติดตามสถานการณ์อย่างใกล้ชิด 2.เราต้องแลกเปลี่ยนพูดคุยต่อสถานการณ์ที่เกิดขึ้น 3.หากมีเงื่อนไขใดที่เราสามารถจะผลักดันให้เกิดการปฏิรูปการเมืองได้ เช่น การปรับปรุงแก้ไขรัฐธรรมนูญ เราต้องช่วยกันมีบทบาทในการนำเสนอ
มุมมองต่อสถานการณ์ที่เกิดขึ้น?
เหตุการณ์ก่อรัฐประหารครั้งล่าสุดนี้ ประชาชนอาจคิดว่าเป็นสิ่งที่ไม่น่าจะเกิดขึ้น(visual thinking) เพราะคิดว่าบ้านเมืองเจริญแล้วเป็นยุคประชาธิปไตย การก่อรัฐประหารไม่ควรทำ อย่างไรก็ตามหากเราดูจากสถานการณ์และกระแสข่าวที่เกิดขึ้นจะเห็นว่า เป็นไปได้อย่างยิ่งว่าน่าจะมีการเตรียมการเรื่องนี้มานานหลายเดือนแล้ว ผมคิดว่าฝ่ายกองทัพก็คงจะมีการคิดกันมาตลอด เพราะจากการที่หัวหน้าคณะปฏิรูปฯ ออกมาเปิดเผยว่ามีหลายฝ่ายออกมาเรียกร้องให้ยึดอำนาจรัฐ และการที่ฝ่ายทหารไม่เข้าร่วมการประชุมคณะรัฐมนตรีเมื่อวานนี้(19 ก.ย.) ก็แสดงให้เห็นว่าได้มีการเตรียมการมาพอสมควรแล้ว เพียงแต่ไม่มีใครรู้ว่าจะเกิดขึ้นเมื่อไหร่เท่านั้นเอง
อย่างไรก็ตาม สถานการณ์ที่เกิดขึ้นผมตั้งข้อสังเกตว่า ในประเทศที่พัฒนาแล้ว เช่น ประเทศอังกฤษ ฝรั่งเศส เยอรมัน อเมริกา และญี่ปุ่น ไม่มีการยึดอำอาจเช่นนี้เลย ประเทศเหล่านี้มีรัฐธรรมนูญ เมื่อขัดแย้งกันเขาก็สามารถยุติได้ แต่คำถามคือ เพราะอะไรประเทศไทยจึงต้องใช้วิธียึดอำนาจเช่นนี้ ผมคิดว่าเป็นเพราะประเทศไทยเคยมีการก่อการยึดอำนาจเช่นนี้หลายครั้ง ทำให้เหมือนกลายเป็นประเพณีการเมืองของประเทศไทยไปแล้ว โดยที่ไม่มีวิธีอื่นที่จะใช้แก้ปัญหา เช่น ใช้อำนาจศาลยุบพรรคการเมือง จับคนทำผิด และคอรัปชั่นมาลงโทษ เป็นต้น
นอกจากนี้ สิ่งที่เกิดขึ้นยังแสดงให้เห็นว่าการเมืองไทยเป็นเรื่องของกลุ่มที่มีอำนาจเพียงไม่กี่กลุ่ม ขณะที่ประชาชนไทยก็ยังไม่กล้าลุกขึ้นมาต่อสู้มากนัก เมื่อเกิดความขัดแย้งขึ้นโดยคุณทักษิณเป็นตัวแทนของกลุ่มทุน ทำให้ฝ่ายทหารและข้าราชการไม่พอใจเรื่องต่างๆ จึงรวมตัวกัน ในขณะที่ประชาชนยังไม่สามารถที่จะรวมตัวกันได้สักที จึงทำให้เกิดเหตุการณ์นี้ขึ้น
การยึดอำนาจรัฐโดยคณะปฏิรูปฯ จะนำไปสู่การปฏิรูปทางการเมืองได้อย่างไร?
ตอนนี้ยังไม่ทราบว่าจะดำเนินไปในแนวทางใด แต่เมื่อดูจากชื่อของคณะที่เข้ายึดอำนาจรัฐแล้วก็สะท้อนความคิดว่าเป็นการโหนกระแส คือว่า มีคนเรียกร้องให้คณะปฏิรูปฯทำการปฏิรูปการเมือง จึงเกิดการปฏิรูปการเมืองโดยเอาคำว่า“อันมีพระมหากษัตริย์”มาใช้ อย่างไรก็ตาม สิ่งที่จะเกิดขึ้นในอนาคตนั้นเราต้องติดตามดูในขั้นต่อไป เพราะอย่างที่เราทราบจากข้อมูลข่าวก็คือ ทหารเข้ายึดอำนาจเพื่อต้องการให้คุณทักษิณ ชินวัตร ลาออก แต่เมื่อคุณทักษิณไม่ยอม จึงได้มีคำสั่งมาทางช่อง 9 ให้ประกาศปลด พล อ.สนธิ บุญยรัตกลิณ ผบ.ทบ. ต่อมาจึงเกิดเหตุการณ์ยึดอำนาจดังกล่าวขึ้น แต่อย่างไรก็ตามสิ่งที่จะเกิดขึ้นต่อไป เราต้องจับตาดูว่าคณะปฏิรูปฯชุดนี้มีความจริงใจหรือไม่ที่จะปฏิรูปการเมือง แต่ตอนนี้ยังไม่สามารถพูดอะไรได้มาก
บทบาทของสื่อมวลชนไทยต่อสถานที่เกิดขึ้น?
สิ่งที่เกิดขึ้นในคืนวันที่ 19 ก.ย. ที่ผ่านมา เห็นได้ว่าสื่ออยู่ในภาวะที่เรียกว่าเอาตัวรอด ทุกสถานีไม่มีการนำเสนอหรือแลกเปลี่ยนพูดคุยความเห็นต่อเรื่องที่เกิดขึ้นในทางวิชาการ โดยที่ขณะนั้นยังไม่รู้ว่าสถานการณ์จะออกมาอย่างไร จนกระทั่งเมื่อทุกอย่างเริ่มชัดเจนแล้ว สื่อจึงได้ออกมานำเสนอข่าวบ้าง ซึ่งสิ่งที่นำเสนออกมาเป็นการนำเสนอในเชิงเสียงของผู้บริหารชุดใหม่
สิ่งที่ผมอยากตอกย้ำคือ เวลามีเหตุการณ์ยึดอำนาจเกิดขึ้นแล้ว สื่อได้นำเสนอข่าวออกไปว่า มีประชาชนจำนวนหนึ่งดีใจและนำดอกไม้มามอบเป็นกำลังใจให้ทหาร ผมคิดว่าเรื่องนี้ไม่ใช่ประเด็นข่าว จึงอยากจะถามว่าขณะที่เกิดเหตุการณ์ยึดอำนาจ มีรถถังออกมาอยู่เต็มบ้านเต็มเมือง ถ้ามีคนออกไปชุมนุมประท้วงจะต้องถูกจับทันที การประกาศห้ามชุมนุมเกิน 5 คน แสดงให้เห็นอย่างชัดเจนอยู่แล้วว่าไม่มีประชาธิปไตย ผมคิดว่าภารกิจของคณะปฏิรูปฯชุดนี้คือต้องเร่งรัดให้มีการจัดการเลือกตั้ง พร้อมกับวางกติกา และรัฐธรรมนูญ เพราะยิ่งช้าก็ยิ่งจะถูกคัดค้าน ถูกทักท้วง ถูกเรียกร้อง ซึ่งจะนำไปสู่ความขัดแย้งจากการเมืองใหม่เสมอ
กระแสการตั้งรัฐบาลพลัดถิ่น?
กระแสข่าวดังกล่าวคุณทักษิณ อาจจะคิดว่าตนเองมาจากการเลือกตั้งของประชาชน การถูกยึดอำนาจไปจึงเป็นการกระทำที่ไม่เหมาะสม ดังนั้นจึงอาจคิดว่าตนเองควรได้รับการรับรองต่อไป แต่คำถามคือ 1.ประชาชนในประเทศเห็นด้วยหรือไม่ 2.รัฐบาลในต่างประเทศยินดีจะให้คุณทักษิณจัดตั้งรัฐบาลพลัดถิ่นได้หรือไม่ ซึ่งหากสถานการณ์ภายในประเทศที่ประชาชนไม่ได้คัดค้านคณะปฏิรูปฯ แล้วประเทศที่คุณทักษิณไปอยู่นั้นอนุญาตให้คุณทักษิณสามารถตั้งรัฐบาลพลัดถิ่นขึ้นมาได้ คุณทักษิณก็คงพูดไปได้เรื่อยๆ แต่หากประชาชนในประเทศไม่ยอมรับไม่เห็นด้วยแล้วท้ายที่สุดคุณทักษิณก็ไม่สามารถทำอะไรได้
สถานการณ์เช่นนี้ภาคประชาชนควรทำอย่างไร?
1.ต้องติดตามสถานการณ์อย่างใกล้ชิด 2.เราต้องแลกเปลี่ยนพูดคุยต่อสถานการณ์ที่เกิดขึ้น 3.หากมีเงื่อนไขใดที่เราสามารถจะผลักดันให้เกิดการปฏิรูปการเมืองได้ เช่น การปรับปรุงแก้ไขรัฐธรรมนูญ เราต้องช่วยกันมีบทบาทในการนำเสนอ