รศ.ชาย โพธิสิตา สถาบันวิจัยประชากรและสังคม ของมหาวิทยาลัยมหิดล ให้สัมภาษณ์ในรายการสภาท่าพระอาทิตย์ เมื่อเช้าวันนี้ (1 มิ.ย.) ถึงปัญหาวัยรุ่นในปัจจุบันว่า ม 4 ปัญหาสำคัญ คือ ความรุนแรง เพศสัมพันธ์ ยาเสพติด และสุขภาพจิต เผยยาเสพติดเป็นปัญหาที่ควรแก้ไขเร่งด่วน พร้อมเผยวัยรุ่นไม่ได้สูบบุหรี่ กินเหล้า หรือฆ่าตัวตายน้อยลง ระบุการแก้ปัญหาต้องแก้ที่ครอบครัวเป็นหลัก
(รายการ สภาท่าพระอาทิตย์ ออกอากาศทางยูบีซี 9,19 (ระบบเคเบิล) และ ยูบีซี77 (ระบบดาวเทียม) รวมทั้งวิทยุ คลื่นสามัญประจำบ้านเอฟเอ็ม 97.5 เมกะเฮิรตซ์ เป็นประจำทุกวันจันทร์ถึงศุกร์ เวลา 07.30-09.45 น.)
สำราญ – ขอต้อนรับเข้าสู่ช่วงสุดท้ายของรายการสภาท่าพระอาทิตย์ ช่วงที่แล้วคุยเรื่องการพนันฟุตบอลนะครับ วัยรุ่นเยาวชนเป็นเป้าหมายหลักนะครับ ช่วงนี้เราจะคุยกันถึงปัญหาของวัยรุ่นซึ่งเป็นกำลังสำคัญของชาติในอนาคต เรื่องเซ็กส์ ยาเสพติด ความรุนแรง เหล่านี้ เขาบอกว่าล้วนเป็นเชื้อโรคร้ายของวัยรุ่นไทย แล้วปัจจุบันกำลังวิกฤติหลายปัญหากำลังระบาดเข้ามาสู่กลุ่มวัยรุ่นเรียกได้ว่า ภาวะวิกฤติของวัยรุ่นมีหลายด้าน วันนี้เราได้รับเกียรติจากนักวิชาการที่ได้ทำการศึกษาเรื่องนี้เป็นการจำเพาะ ท่านผู้ชมแสดงความเห็นหรือตั้งคำถามได้นะครับที่เบอร์ 02-629-4433 ครับ แขกรับเชิญของเราจากสถาบันวิจัยประชากรและสังคม ของมหาวิทยาลัยมหิดลครับ รศ.ชาย โพธิสิตาครับ สวัสดีครับ วันนี้เราจะคุยกันถึงปัญหาวัยรุ่นนะครับ
คำนูณ – ถามอาจารย์ว่าระหว่างรุ่นแรกกับรุ่นหลัง คือวัยรุ่นรุ่นอาจารย์ รุ่นผมกับปัจจุบัน สภาพสังคมทำให้เกิดความแตกต่างยังไงครับ
ชาย – ถ้าดูสภาพสังคมนะครับ คิดว่ามันเห็นๆ อยู่แล้ว สมัยก่อนความเจริญด้านต่างๆ ไม่เท่าสมัยนี้ สมัยนี้นอกจากความเจริญในประเทศเองแล้ว ยังมีความเจริญที่ไหลบ่ามาจากต่างประเทศ จากสื่อ การค้าขาย เรื่องภายใน มีสิ่งที่เป็นความแตกต่างอยู่มาก เพราะพฤติกรรมของวัยรุ่นสมัยพวกเรานะครับ กับสมัยลูกเรา เปลี่ยนไปมากนะครับ แม้เนื้อหาเป็นเรื่องเดียวกัน แต่ระดับปัญหาก็ต่างกันไปมาก ไม่เหมือนสมัยเรา ที่เปิดรายการด้วยการกล่าวถึง เซ็กส์ เพศสัมพันธ์ ความรุนแรง ยาเสพติด เหล่านี้ ที่จริงไม่ใช่ของใหม่ มันก็มีมาแล้ว รุ่นเราก็ติดยาเสพติด กัญชาบ้าง แต่ว่าระดับไม่เท่ากับสมัยนี้ คือความรุนแรง ปริมาณไม่เท่าสมัยนี้ ความน่าเป็นห่วงไม่เท่าสมัยนี้
คำนูณ – สมัยนี้ค่อนข้างหนัก คือเทคโนโลยี ก็มาพร้อมกับพฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลงหลายอย่าง
สำราญ – ที่สถาบันวิจัยประชากรและสังคม ฯ เราศึกษาเรื่องนี้เยอะนะครับอาจารย์
ชาย – ไม่ใช่ที่มหิดลที่เดียวนะครับ ที่อื่นด้วย แต่บังเอิญปีที่แล้ว ทางสถาบันวิจัยประชากร และสังคมมหิดล ร่วมกับสำนักงานกองทุนสนับสนุนการเสริมสร้างสุขภาพ หรือที่เราเรียกว่า สสส. ได้นำสิ่งทีเรียกว่ารายงานสุขภาพคนไทย โดยทำปีละเล่ม ปีแรกเริ่มรายงานปี 2546 ในรายปี 2546 นอกจากรายงานเรื่องของสุขภาพ ดัชนีชี้วัดสุขภาพของคนไทยทั่วๆ ไปแล้ว ยังมีเรื่องพิเศษที่โฟกัสไปที่สุขภาพของวัยรุ่น และเรื่องนี้เราได้รวบรวมข้อมูลจากแหล่งข้อมูลต่างๆ และงานวิจัยที่เราทำไว้เดิมและที่ท่านอื่นทำไว้ เอามาจัดเป็นกลุ่มปัญหาที่คิดว่าสำคัญ และที่สังคมควรให้ความสนใจ เราพบปัญหาหลัก ๆ ได้ 4 กลุ่ม คือกลุ่มเกี่ยวกับความรุนแรง สอง เกี่ยวกับเรื่องเพศสัมพันธ์ สามเกี่ยวกับการใช้สารเสพติดต่างๆ และสี่ เป็นเรื่องเกี่ยวกับสุขภาพจิตของวัยรุ่น
สำราญ- กลุ่มความรุนแรงเป็นยังไงครับสภาพปัญหา
ชาย – ความรุนแรงไม่ใช่ของใหม่สำหรับวัยรุ่นนะครับ สมัยก่อนพ่อแม่เรา พวกเราเอง เวลาไปเที่ยวจะเขม่นกันบ้าง ต่อยกันบ้าง ถ้าอยู่ในชุมชนเดียวกันผู้ใหญ่จับมาไกล่เกลี่ยกันก็หายกันไป อยู่ด้วยกันได้ แต่ว่าระดับความรุนแรงสมัยนี้มันต่างออกไป อย่างเช่นมันเป็นความรุนแรงระหว่างสถาบัน อันนี้เหนืออย่างอื่นเลย สังคมเห็นชัด แต่ยังมีสิ่งที่สังคมเห็นชัดน้อยกว่านั้นอีก เช่นเรื่องการตั้งแก๊งกลุ่ม อย่างพวกแข่งรถ ก่อความรำคาญ ก็เป็นพวกหนึ่ง อีกพวกคือเป็นแก๊งจริงๆ เป็นแก๊งอาชญากรรมวัยรุ่น ปล้นฆ่า ข่มขืน อย่างข่าวที่นครปฐม ไม่นานนัก ที่ขี่มอเตอร์ไซค์ตามไปฉุดเฉยๆ ความรุนแรงชนิดนี้เหมือนกับว่าโตขึ้นกับความเจริญเติบโตของเมือง สังเกตดูนะครับ เมืองใหญ่ๆ เจริญอย่างรวดเร็ว มันจะมีแก๊งอย่างนี้ตามมาด้วยและผมได้คุยกับท่านที่ศึกษาท่านหนึ่ง ท่านบอกว่ามันมีอยู่ทุกเมือง ทุกแห่งเลย ในประเทศไทยแต่ไม่เป็นข่าวหน้าหนึ่งเท่าไหร่
สองคือเพศสัมพันธ์ ก็เหมือนกันไม่ใช่ของใหม่ จริงๆ เป็นธรรมชาติด้วยซ้ำ พอคนก้าวสู่วัยรุ่นก็สนใจเพศตรงกันข้ามบางทีก็เลยขอบเขต ลิมิตของสิ่งที่ยอมรับได้ในทางสังคมไปบ้างก็มี เช่นเราจะเห็นในสมัยก่อน คนที่มีท้องก่อนที่จะได้แต่งงานก็มีเป็นบางครั้งบางคราว แต่ยังไงก็ตามเหตุการณ์ในสมัยก่อน ถ้ามันเกิดอย่างนั้นขึ้น โดยมากญาติผู้ใหญ่ก็จะจับมาแต่งงานกันซะ ซึ่งก็หายกันไป สิ้นเรื่อง ทุกวันนี้ไม่ใช่อย่างนั้น เพศสัมพันธ์เกิดในระดับที่ถี่มากขึ้น คือเพศสัมพันธ์ต้องเข้าใจ ถ้าจะเป็นปัญหาต้องเป็นอยู่ 2 เรื่อง หนึ่งเกิดขึ้นในเวลาที่ไม่ควรจะเกิดขึ้น ในวัยที่ไม่ควรจะเกิด สองมันเกิดขึ้นกับคู่ทีไม่ควรจะเกิดขึ้น ถ้า 2 อย่างนี้เราถือว่าปัญหา คู่ที่ยังไม่ใช่คู่ของเราจริงๆ หรือใช้กำลังมีเพศสัมพันธ์กับคนอื่น ข่มขืน หรือไปล่อลวงเขามา ใช้กลเม็ด วางยา
สำราญ – ความแหลมคมของมันคืออะไร ปัญหาของเซ็กส์
ชาย- มันเสี่ยงต่อ 2 ด้าน เสี่ยงต่อปัญหาสังคมประการหนึ่ง ถ้ามีท้องขึ้นมาโดยที่ยังไม่มีความรับผิดชอบ มันเป็นปัญหาสังคมที่เราเห็นข่าวอยู่เรื่อย ว่ามีการเอาเด็กที่คลอดใหม่ไปทิ้ง มันเป็นปลายสุด ที่เราเห็นเพียงนิดเดียวของปัญหาสังคม ปัญหาไม่ได้เรียนหนังสือต่อ มีปัญหากับครอบครัวอย่างนี้มันเห็นได้ชัด แต่ไม่เป็นข่าวเท่าไหร่ไม่เหมือนกับเอาลูกไปทิ้งถังขยะนะครับ ทีนี้ก็เสี่ยงกับเรื่องของโรคภัยไข้เจ็บ อันนี้เป็นเรื่องใหญ่ที่รัฐให้ความสนใจมากในปัจจุบัน แต่ก็ยังทำอะไรไม่ได้มาก ก็มีตั้งแต่โรคติดเชื้อธรรมดา ทางเพศสัมพันธ์ก็เยอะ จนกระทั่งถึงโรคเอดส์ ซึ่งมากขึ้น ดังจะเห็นว่า ตัวเลขที่พวกเรารวบรวมไว้ ตั้งแต่เริ่มมีโรคเอดส์ในประเทศไทย เฉพาะวัยรุ่น วัยรุ่นในความหมายของเราคือ คนที่มีอายุประมาณ 10-24 ปี กลุ่มนี้เสียชีวิตไปแล้ว ติดเอดส์ ร่วมแสนนะครับ เฉพาะในวัยนี้เท่านั้น ในรอบ 10 กว่าปีนี้เอง ทีนี้ยังไม่นับคนที่เป็นโรคเกี่ยวกับติดเชื้อทางอวัยวะ ทางเพศสัมพันธ์ หลายคนจะนำไปสู่ความเป็นหมัน เป็นผู้หญิงนะครับ
สำราญ – กลุ่มที่สาม คือกลุ่มปัญหายาเสพติด
ชาย – ยิ่งชัด เพราะว่าในระยะหลังๆ 10 ปีมานี้ เรื่องยาเสพติด ไม่ทราบว่าเป็นเพราะปริมาณมันมากขึ้นหรือว่าเป็นผู้ต้องการเสพมากขึ้นหรือว่าทั้ง 2 อย่าง เพราะมันจะต้องไปด้วยกัน ถ้ามีความต้องการมากคนขายยาก็มาก วัยรุ่นติดยามาก ยาเสพติดที่วัยรุ่นติดมากที่สุด อันดับหนึ่ง คือยาบ้า ในรอบหลายปีที่ผ่านมา และผมจำตัวเลขที่แน่นอนไม่ได้ มีการสำรวจของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเรื่องนี้ วัยรุ่นที่อยู่ในระบบโรงเรียนอย่างเดียวไม่รวมวัยรุ่นที่อยู่นอกระบบโรงเรียน ที่ไม่ได้เป็นนักเรียน เคยลองยาเสพติด เกือบประมาณ 1 ใน 5 ของวัยรุ่นที่อยู่ในระบบโรงเรียนทั้งหมด ถ้าคิดเป็นจำนวนเป็นล้านนะครับไม่ใช่ธรรมดา เพราะวัยรุ่นในระบบโรงเรียนมาประมาณ 5-6 ล้าน เคยลอง เคยเสพแล้วติด และเคยค้าด้วย จำนวนเป็นล้าน
สำราญ – กลุ่มที่สี่ ปัญหาเรื่องสุขภาพจิต
ชาย – อย่างอ่อน ๆ คือวัยรุ่นเครียดมากขึ้น อย่างที่สุดของมันเลยคือจำนวนวัยรุ่นที่ฆ่าตัวตายมีมากขึ้น จำนวนมันเปรียบเทียบกับเอดส์ไม่ได้ แต่ว่าอัตราการฆ่าตัวตายหรือการพยายามฆ่าตัวตายของวัยรุ่นยังไม่ลดเลย มีแต่เพิ่มขึ้นเรื่อยๆอันนี้เป็นดัชนีอันหนึ่งที่ชี้ว่า ปัญหาเรื่องสุขภาพจิตของวัยรุ่นน่าสนใจ
สำราญ- ในทัศนะของอาจารย์คิดว่าอันไหนแรงสุด มันแรงทุกปัญหาและเชื่อมโยงสุด
ชาย – ผมคิดว่าถ้าเร่งด่วนรุนแรงมากๆ คือเรื่องยาเสพติด เพราะมันไปปริมาณมาก ได้รวดเร็ว
คำนูณ- รัฐบาลทำสงครามกับยาเสพติด รัฐบาลประกาศชัยชนะไปแล้ว ปัญหานี้ลดลงบ้างไหมครับ
ชาย – ผมไม่แน่ใจครับ อาจจะลดบ้างเพราะมีจำนวนหนึ่ง เพราะคนที่เสพติดเองก็มีความพยายามจะเลิก แต่เลิกไม่ได้ เพราะรัฐบาลเปิดโอกาสไม่เอาผิดในความผิดที่เพลาลงมาหน่อย ก็มีคนพยายามไปบำบัด อันนี้ก็มีส่วนที่ลดลงได้ แต่เชื่อว่ายังมีอยู่เยอะนะครับ
คำนูณ – การใช้ยาเสพติดของเขาเป็นผลมาจากสภาพจิตด้วยไหมครับ ความสุขในชีวิตประจำวัน หรือว่าต้องการหลบจากโลกปัจจุบันไปสู่โลกมายา
ชาย – เราเชื่อว่าเป็นอย่างนั้นครับ เพราะคนที่อยู่ดีๆ อยากจะเสพเฉยๆ คงมีน้อย คนที่เรียนหนังสือแล้วอยากท่องหนังสือดึกๆ โดยไม่ง่วงนอน อาจจะอยากลองสมัยก่อน มันมียาขยัน ทีนี้ทุกวันนี้ไม่ใช่เสพเพื่ออย่างนั้นนะครับ เสพเพื่อหนีจากอีกปัญหาหนึ่ง ซึ่งมันสะท้อนว่าปัญหาอาจจะนำไปสู่ยาเสพติดก็ได้ เช่นความเครียดระหว่างพ่อแม่กับลูก ในครอบครัวอาจจะนำไปสู่การใช้ยาเสพติดของลูกก็ได้ ความเครียดในการเรียน อาจจะนำไปสู่การใช้ยาเสพติดก็ได้คือ ไม่ใช่ความเครียดแต่อยากจะได้ความบันเทิง เช่นพรรคพวกชวนกันไปลอง เพื่อให้เกิดความสนุกๆ ก็ติดได้
คำนูณ - เขาเสพเหล้าน้อยลง
ชาย – ไม่น้อยครับ วัยรุ่นไม่ได้เสพเหล้าน้อยลงไม่ได้สูบบุรี่น้อยลง วัยรุ่นสูบบุหรี่มากขึ้น ผมจำไม่ได้เมื่อ 2 – 3 วันที่ผ่านมา ออกข่าวว่า มีวัยรุ่นที่สูบบุหรี่เพิ่มขึ้นปีละ 200,000-300,000 คน เหล้ามากขึ้นทั้งชายและหญิง เพราะทุกวันนี้มันมีเครื่องดื่มผสมแอลกอฮอล์ในรูปแบบที่ตั้งแต่อ่อนไปถึงแรง มันมีทฤษฎีหนึ่งที่คนจะติดยาเสพติด ภาษาฝรั่งเขาเรียกว่า gateway theory คือเป็นทฤษฎีที่คุณต้องเข้าประตูนี้แล้วไปประตูต่อๆ ไปด้วย ประตูคือถ้าคุณจะดื่มแอลกอฮอล์ คุณเริ่มจากก่อนๆ นะ ไปสู่ที่สิ่งที่แข็งขึ้นเรื่อยๆ
คำนูณ – สาเหตุหลักอาจารย์มองว่าครอบครัว มีส่วนมากที่สุดไหมครับ ความเข้าใจภายในครอบครัว ความสัมพันธ์กันระหว่างพ่อแม่กับลูก
ชาย – ผมว่าชี้ไปที่ครอบครัว ชี้ยังไงก็ไม่ผิดครับ เพราะว่าครอบครัวกับลูก เยาวชนก็อยู่ด้วยกันมา เป็นสมาชิกของครอบครัว แต่ผมว่าครอบครัวไม่ใช่หน่วยเดียวที่รับผิดชอบเรื่องนี้ ถ้าจะชี้มือไปว่าใครรับผิดชอบนะครับ ครอบครัวทุกวันนี้ไม่เหมือนสมัยก่อน แต่ต่อให้ครอบครัวดีๆ แต่สังคมข้างนอกไม่ดี โอกาสที่วัยรุ่นของเราจะเข้าไปเสี่ยงกับที่เป็นอันตราย ก็มีได้ แต่ว่าครอบครัวเป็นเบื้องต้น เป็นทุนอันแรก ถ้าดีก็มั่นใจได้หน่อยว่า อันอื่นเอาอยู่ แต่วัยรุ่นก็เป็นวัยที่เริ่มตีจากครอบครัวโดยธรรมชาติ ความสัมพันธ์กับพ่อแม่กับในครอบครัว จะเริ่มน้อยลง
สำราญ – ลูกสาว รักเพื่อนมากกว่ารักพ่อ
ชาย – ไม่แปลก อันนี้สำคัญ ถ้าเพื่อนดีก็ดีไป ถ้าเพื่อนไม่ดีก็มีโอกาสเสี่ยงมาก เพราะฉะนั้นผมว่าถูกนะ ที่พ่อแม่สมัยก่อน เวลาลูกออกจากบ้านเป็นห่วง เป็นเรื่องจริงนะ อิทธิพลของเพื่อน โดยเฉพาะอย่างยิ่งต่อพฤติกรรมเสี่ยงของวัยรุ่น แรงกว่าอิทธิพลของพ่อแม่ กล่าวให้ง่ายขึ้นคือว่า เพื่อนจะชักชวนไปในทางที่เสี่ยงได้มาก พ่อแม่จะกันได้น้อยกว่า
คำนูณ – คำถามเข้ามามากมาย สะท้อนให้เห็นได้อย่างหนึ่งว่า มีปัญหาเยอะจริง ท่านผู้ฟังบอกว่า บางครั้งพ่อแม่เอง ก็ทำให้เด็กต้องอยู่ในสภาวะปัญหา เวลามีปัญหาปรึกษาเพื่อนดีกว่า เพราะพ่อแม่ให้คำปรึกษาอะไรไม่ค่อยได้ เนื่องจากไม่เข้าใจวัยรุ่น บอกแม่ไปก็ถูกต่อว่า หรือไม่ได้รับคำตอบ จริงไหมครับ
ชาย – ก็คงจะจริงนะ ถ้าพ่อแม่เป็นอย่างนั้นจริงๆ
คำนูณ – คือพ่อแม่คงเอามาตรฐานของตัวเองมาตัดสินลูกไม่ได้เหมือนกัน
ชาย – ผมคิดว่ายากที่จะเอามาตรฐานนี้มาตัดสิน ยิ่งบอกว่าสมัยพ่อเป็นวัยรุ่นยิ่งไม่ได้เลยเพราะมันห่างกันตั้งหลายสิบปีครับ
คำนูณ- ต้องเรียนรู้สิ่งที่ลูกเราเผชิญอยู่ เรียนรู้สภาพสังคมแวดล้อมเขา และต้องทำใจว่าโลกมีการเปลี่ยนแปลง
สำราญ – ทำไมบางครั้งเด็กที่ได้รับการเอาใจใส่อย่างดี แต่ยังทำตัวมีปัญหา
คำนูณ – ก็ขึ้นกับคำนิยามคำว่าดี ว่าดียังไง
ชาย – อย่างที่ผมเรียนนะครับว่าพ่อแม่อาจจะสำคัญน้อยลงแล้วนะครับ พอเขาเป็นวัยรุ่น 15-16 พ่อแม่ก็เคารพละ แต่เวลาฟังจะฟังเพื่อนก่อน
คำนูณ – อย่างพ่อแม่เลือกเสื้อผ้าให้ลูกนะ อย่างดีสวยงาม แต่ไม่เหมือนเพื่อนเขาก็ไม่ใส่
สำราญ – คือมันอยู่ที่การสัมพันธ์มาตั้งแต่เล็ก อย่าให้สาย ผมสารภาพเลย ผมสอบคะแนนไม่ดี และมานึกอดีตเสียดาย คือความผูกพันแน่นเหนียวกับลูกมันจาง
คำนูณ – ใกล้ชิดช่วงวัยรุ่นไม่ได้เลย 10 กว่าขวบไปแล้ว ช้าไป แต่ถ้าผูกพันตั้งแต่เล็กจะช่วยได้เยอะ
ชาย – ช่วยได้มากครับ แต่ถึงจะมาเริ่มตอนเข้าวัยรุ่นแล้ว ก็ยังไม่สาย ถ้าเข้าใจกัน
สำราญ –ทำให้ผมมีกำลังใจขึ้นเยอะเลย คุณพรรณ ถามว่าทำไมผู้ใหญ่ไม่มองว่าตัวเองเป็นจุดเริ่มต้นของปัญหา
คำนูณ - คุณหน่อยจากแพร่ ถามว่าลูกสาวฝาแฝดอายุ 17 ปี ไม่ค่อยฟังใคร ดื้อเงียบมีอารมณ์รุนแรง ติดเพื่อนชาย พ่อแม่ท้วงติงก็ไม่ฟัง อยากทราบว่าจะทำอย่างไร
ชาย - ไม่ทราบว่ารักกันหรือเปล่า ถ้ารักกัน โบราณว่าเหมือนโคถึก ฉุดอยู่ยาก แต่ต้องเข้าใจว่า ถ้ารู้ว่าเขาติดเพื่อนผู้ชาย ต้องเข้าใจเขา อนุญาตได้ แต่ถ้าดีให้ชวนเพื่อนมาบ้าน มารู้จัก เขาอาจจะว่า พ่อแม่ไม่ได้กีดกันเราทีเดียวนะ ไม่ต้องมีความรักหรอกครับ เหมือนโคถึก คือยิ่งฉุดยิ่งหนี เราปล่อยเชือกบ้าง อาจจะฝึกง่ายกว่า
สำราญ – อาจารย์มองอย่างนี้ได้ไหม สมมติได้เสียกับเพื่อนชายแล้ว เราอย่าไปซ้ำเติมเขา ไปเยียวยาดีกว่า เอาเลยเอาผู้ชายมาบ้าน ดีกว่าตามไปราวี
ชาย - แล้วแต่สถานการณ์เหมือนกันนะครับ แต่ถ้ารู้ถึงขนาดนั้นแล้วไปซ้ำเติมไม่ได้อะไรคืนมา
คำนูณ – คุณหน่อยถามว่ามีสถาบันไหนบ้าง แก้ปัญหาได้ สามารถโทร.ไปปรึกษาได้
สำราญ – ที่มหิดลมีไหมครับ ให้คำปรึกษา
ชาย – ผมกำลังนึกถึงกรมสุขภาพจิตครับ เป็นหน่วยแรก เมื่อวานนี้ผมได้พบคุณหมอสุวรรณา ที่โรงพยาบาลรามาท่านกำลังมีโครงการกำลังตั้งคลินิกวัยรุ่น ท่านอาจจะช่วยได้ผมไม่มีเบอร์โทรศัพท์ไม่มีอะไรอยู่ในมือครับ ของสุวรรณา เรืองกาญจนเศรษฐ์ ที่โรงพยาบาลรามาธิบดี ภาควิชาอะไรผมไม่ทราบ เป็นคลินิกวัยรุ่น
สำราญ – ที่มหิดล เราศึกษาอย่างเดียวอาจารย์ ไม่รับแก้ปัญหา
ชาย – ที่สถาบันวิจัยประชากรฯ เนื่องจากพวกเราไม่ใช่หมอนะครับ และผมไม่ใช่หมอ เราเป็นนักสังคมศาสตร์ ศึกษาดูปัญหาความเคลื่อนไหวของพฤติกรรมต่างๆ
คำนูณ - เราจะติดต่อคุณหมอสุวรรณามาวันหลัง ถ้ามีคลินิกนี้จริงๆ คุณเฉลิมชัยจากสุพรรณ บอกว่าอยากให้โรงเรียนสอนวัยรุ่นในเรื่องหลักศีลธรรมและปลูกฝังตั้งแต่เด็ก
ชาย – ผมเชื่อว่ายังมีสอนนะครับ เรื่องพฤติกรรมเสี่ยง ผมมีความเชื่อของผมอย่างหนึ่ง คือความรู้อย่างเดียวไม่ได้ช่วยอะไรมาก ดูคนสูบบุหรี่ ดูคนดื่มเหล้า ติดยาเสพติด พวกนี้รู้ทั้งนั้นว่ามันมีผลไม่ดีอย่างไร แต่คืออย่างเรื่องพฤติกรรมเสี่ยง ยกตัวอย่างผมว่าสิ่งที่ดีน่าจะสอนแทนที่จะศีลธรรมอย่างเดียว น่าจะสอนเรื่องทักษะชีวิต ภาษาวิชาการ คือให้เขามีความสามารถ ในความหมายของผมนะครับ เอาตัวรอดเป็น เช่นถ้าเขาไปอยู่ในสภาวะคับขันเช่น เพื่อนผู้ชายจะลวนลามทางเพศแล้วจะเอาให้ได้แล้ว ให้เขาสามารถพูดจาหว่านล้อมหลบหลีกออกมาได้ โดยที่ตัวเองปลอดภัย สอนวิชาเอาตัวรอด หรือในเรื่องของยาเสพติดถ้าเพื่อนชวนลอง ในสภาวะที่ใครๆ ก็ลอง เขาดูถูกว่า ผู้ชายหรือเปล่า สามารถเอาตัวรอดออกมาได้ นั่นคือมีทักษะชีวิต ไม่ควรเป็นวิชาอะไรเลย มันควรอยู่ในทุกวิชาที่นักเรียนเรียนอยู่ในห้องเรียน
สำราญ – จากขอนแก่น ถามว่าลูกสาวคนเดียว อายุ 16 จะเห็นเพื่อนดีกว่า ไม่ฟังพ่อแม่ ไม่ทราบว่าจะแก้ปัญหาอย่างไรดี
ชาย – ผมว่าให้ลูกชวนเพื่อนมาบ้าน เราจะได้ค่อยๆ พูดกับเขา ไม่ใช่ลูกเราคนเดียว เพื่อนลูกด้วย ชวนเพื่อนมากินข้าวที่บ้าน อยากให้ท่านที่ถามลองทำอย่างนี้ดู บางทีเราอาจจะเอาอยู่
สำราญ – คุณขนิษฐา กทม. ให้ช่วยวิเคราะห์ทฤษฎีปัจเจกนิยมว่า มีผลต่อปัญหาสังคมอย่างไร
ชาย - ผมไม่แน่ใจว่าผมเข้าใจทฤษฎีนี้ แต่ผมเข้าใจคอนเซ็ปเรื่องปัจเจกนิยม ซึ่งคือแนวความคิดที่ว่า บุคคลคนเดียว ตัวเราสำคัญและไม่ต้องไปสนใจคนอื่น คนจะว่ายังไงเป็นเรื่องของเขา เอาเรื่องเราอย่างเดียวพอ เป็นแนวที่สังคมสมัยใหม่ มักจะไปอย่างนั้น คือสังคมที่มันเป็นอุตสาหกรรมมากขึ้น ลักษณะต่างๆ มันจะบีบให้คนเอาตัวรอดก่อน เป็นคนที่แข่งขัน การแข่งขันจะไปเอื้อพวกมากๆ ก็ลำบาก ต้องเอาตัวเอง กลุ่มตัวเองมากขึ้น อันนี้คือเรื่องปัจเจกนิยม มีผลต่อปัญหาสังคมยังไง ก็เห็นชัดอยู่ พอเป็นปัจเจกนิยมมากขึ้น เอาเพียงแค่การอยู่ร่วมกันในชุมชนในเมือง มีลักษณะเป็นปัจเจกนิยมมากขึ้น คนไม่รู้จักกันหรอกครับบ้านในซอยเดียวกัน ไม่ได้คุยกัน มันก็เกิดปัญหาหลายอย่าง ความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ อย่างวัยรุ่นเมื่อก่อนเขาอยู่ในร่องในรอยพอสมควร ในสังคมสมัยคุณพ่อ คุณแม่คุณปู่คุณย่า เพราะไม่ใช่เราคนเดียวเตือนลูก เพื่อนบ้านช่วยเตือนลูกเราด้วย เดี๋ยวนี้ปัจเจกนิยม ลูกใครก็ลูกเขา ไม่เกี่ยวกับเรา
คำนูณ – ลูกชายอายุ 20 กว่า ๆ ติดเกม ไม่สนใจใครนอกจากเกม ผู้หญิงก็ไม่สน เพื่อนก็ไม่คบใครเลย แก้ยังไง
ชาย – ถ้าเขามุ่งมั่นในเรื่องเกม ผมว่าหาอย่างอื่นไม่ใช่เกมให้เขาเล่มบ้าง ให้เขาเป็นนักคอมพิวเตอร์ คือผันจากเกม ไปสู่นักโปรแกรมเมอร์เลย
คำนูณ – เพื่อนก็ไม่คบใคร เป็นปัญหาหรือเปล่าครับ
ชาย – บางคนอาจจะเป็นอย่างนั้นจริงๆ นะครับ อาจจะต้องพาเขาออกไปหาอะไรข้างนอกบ้าง เขาจะได้รู้ว่าในโลกนี้ไม่ได้มีแต่เขาคนเดียว เอาคนประเภทเดียวกับเขาก่อน ไม่งั้นเขาคุยไม่ได้นาน
สำราญ- แต่เวลาเราหมดแล้วครับ ให้ลองสรุปภาพ ทำไมเราต้องพูดปัญหาพวกนี้
ชาย – ที่ต้องพูดเพราะว่า ที่เดิมเราคิดว่าวัยรุ่นเป็นคนไม่น่าห่วงเรื่องสุขภาพ อนาคต แต่จริงๆ แล้วดูให้ดี จะเห็นว่าวัยรุ่นน่าสนใจ จะพูดว่าน่าห่วง หรือไม่ก็แล้วแต่ท่านจะตีความเอาเอง เราต้องโฟกัสวัยรุ่น เพราะวัยรุ่นจะต้องเป็นอนาคตของสังคมเรา วัยรุ่นจะเป็นคนที่สืบแทนตัวเรา พูดในแง่ครอบครัว จริงๆ แล้วเราอยากให้เขาเก่งกว่าเราใช่ไหม ดีกว่าเรา เขาเป็นคลื่นลูกหลัง จะต้องดีขึ้น ไม่อย่างนั้นสังคมจะไม่เจริญ
สำราญ – วัยนี้ไม่ค่อยออกำลังด้วยนะ การรักษาสุขภาพ
ชาย – เขาคิดว่า เขาเป็นวัยสดใส วัยแข็งแรง เขามีโอกาสน้อยที่จะออกกำลัง
คำนูณ - จากการศึกษาของอาจารย์ จำนวน 15.8 ล้านคน มีคนไม่ออกกำลังกายอย่างใดอย่างหนึ่งเลย มากถึง 4 ล้านคน มีผู้ที่สูบบุหรี่จำนวนกว่า 1.5 ล้านคน พิการทางร่างกาย สมอง และหัวใจมากกว่า 100,000 คน ติดเชื้อเอชไอวีแล้วไม่น้อยกว่า 80,000 คน เข้ารับการรักษาเกี่ยวกับยาเสพติด ประมาณปีละ 20,000 คน และวัยรุ่นหญิงที่มีอาการแทรกซ้อน อันเนื่องจากการทำแท้งไม่น้อยกว่า 6,000 คน เสียชีวิตด้วยอุบัติเหตุยานยนต์ประมาณ 4,000 คนต่อปี
สำราญ -คุณมานิต แสดงความเห็นตบท้ายมาว่า เด็กไม่ดี เพราะผู้ใหญ่ทำตัวแย่ แสดงกิจกรรมต่างๆ ที่เด็กไม่ควรเลียนแบบมากเกินไป วันนี้ก็ต้องขอบพระคุณทุกความเห็นที่ถามและแสดงความเห็นกันเข้ามา ขอขอบคุณอาจารย์ชาย โพธิสิตา สถาบันวิจัยประชากรและสังคมจากมหิดล ขอบพระคุณมากครับ สวัสดีครับ ขอบพระคุณท่านผู้ชม ผู้ฟังทุกท่านที่ติดตามรายการจนถึงนาทีนี้ คุณคำนูณ สิทธิสมาน ผม สำราญ รอดเพชร และทีมงานลาไปก่อน พบกันใหม่พรุ่งนี้สวัสดีครับ
(รายการ สภาท่าพระอาทิตย์ ออกอากาศทางยูบีซี 9,19 (ระบบเคเบิล) และ ยูบีซี77 (ระบบดาวเทียม) รวมทั้งวิทยุ คลื่นสามัญประจำบ้านเอฟเอ็ม 97.5 เมกะเฮิรตซ์ เป็นประจำทุกวันจันทร์ถึงศุกร์ เวลา 07.30-09.45 น.)
สำราญ – ขอต้อนรับเข้าสู่ช่วงสุดท้ายของรายการสภาท่าพระอาทิตย์ ช่วงที่แล้วคุยเรื่องการพนันฟุตบอลนะครับ วัยรุ่นเยาวชนเป็นเป้าหมายหลักนะครับ ช่วงนี้เราจะคุยกันถึงปัญหาของวัยรุ่นซึ่งเป็นกำลังสำคัญของชาติในอนาคต เรื่องเซ็กส์ ยาเสพติด ความรุนแรง เหล่านี้ เขาบอกว่าล้วนเป็นเชื้อโรคร้ายของวัยรุ่นไทย แล้วปัจจุบันกำลังวิกฤติหลายปัญหากำลังระบาดเข้ามาสู่กลุ่มวัยรุ่นเรียกได้ว่า ภาวะวิกฤติของวัยรุ่นมีหลายด้าน วันนี้เราได้รับเกียรติจากนักวิชาการที่ได้ทำการศึกษาเรื่องนี้เป็นการจำเพาะ ท่านผู้ชมแสดงความเห็นหรือตั้งคำถามได้นะครับที่เบอร์ 02-629-4433 ครับ แขกรับเชิญของเราจากสถาบันวิจัยประชากรและสังคม ของมหาวิทยาลัยมหิดลครับ รศ.ชาย โพธิสิตาครับ สวัสดีครับ วันนี้เราจะคุยกันถึงปัญหาวัยรุ่นนะครับ
คำนูณ – ถามอาจารย์ว่าระหว่างรุ่นแรกกับรุ่นหลัง คือวัยรุ่นรุ่นอาจารย์ รุ่นผมกับปัจจุบัน สภาพสังคมทำให้เกิดความแตกต่างยังไงครับ
ชาย – ถ้าดูสภาพสังคมนะครับ คิดว่ามันเห็นๆ อยู่แล้ว สมัยก่อนความเจริญด้านต่างๆ ไม่เท่าสมัยนี้ สมัยนี้นอกจากความเจริญในประเทศเองแล้ว ยังมีความเจริญที่ไหลบ่ามาจากต่างประเทศ จากสื่อ การค้าขาย เรื่องภายใน มีสิ่งที่เป็นความแตกต่างอยู่มาก เพราะพฤติกรรมของวัยรุ่นสมัยพวกเรานะครับ กับสมัยลูกเรา เปลี่ยนไปมากนะครับ แม้เนื้อหาเป็นเรื่องเดียวกัน แต่ระดับปัญหาก็ต่างกันไปมาก ไม่เหมือนสมัยเรา ที่เปิดรายการด้วยการกล่าวถึง เซ็กส์ เพศสัมพันธ์ ความรุนแรง ยาเสพติด เหล่านี้ ที่จริงไม่ใช่ของใหม่ มันก็มีมาแล้ว รุ่นเราก็ติดยาเสพติด กัญชาบ้าง แต่ว่าระดับไม่เท่ากับสมัยนี้ คือความรุนแรง ปริมาณไม่เท่าสมัยนี้ ความน่าเป็นห่วงไม่เท่าสมัยนี้
คำนูณ – สมัยนี้ค่อนข้างหนัก คือเทคโนโลยี ก็มาพร้อมกับพฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลงหลายอย่าง
สำราญ – ที่สถาบันวิจัยประชากรและสังคม ฯ เราศึกษาเรื่องนี้เยอะนะครับอาจารย์
ชาย – ไม่ใช่ที่มหิดลที่เดียวนะครับ ที่อื่นด้วย แต่บังเอิญปีที่แล้ว ทางสถาบันวิจัยประชากร และสังคมมหิดล ร่วมกับสำนักงานกองทุนสนับสนุนการเสริมสร้างสุขภาพ หรือที่เราเรียกว่า สสส. ได้นำสิ่งทีเรียกว่ารายงานสุขภาพคนไทย โดยทำปีละเล่ม ปีแรกเริ่มรายงานปี 2546 ในรายปี 2546 นอกจากรายงานเรื่องของสุขภาพ ดัชนีชี้วัดสุขภาพของคนไทยทั่วๆ ไปแล้ว ยังมีเรื่องพิเศษที่โฟกัสไปที่สุขภาพของวัยรุ่น และเรื่องนี้เราได้รวบรวมข้อมูลจากแหล่งข้อมูลต่างๆ และงานวิจัยที่เราทำไว้เดิมและที่ท่านอื่นทำไว้ เอามาจัดเป็นกลุ่มปัญหาที่คิดว่าสำคัญ และที่สังคมควรให้ความสนใจ เราพบปัญหาหลัก ๆ ได้ 4 กลุ่ม คือกลุ่มเกี่ยวกับความรุนแรง สอง เกี่ยวกับเรื่องเพศสัมพันธ์ สามเกี่ยวกับการใช้สารเสพติดต่างๆ และสี่ เป็นเรื่องเกี่ยวกับสุขภาพจิตของวัยรุ่น
สำราญ- กลุ่มความรุนแรงเป็นยังไงครับสภาพปัญหา
ชาย – ความรุนแรงไม่ใช่ของใหม่สำหรับวัยรุ่นนะครับ สมัยก่อนพ่อแม่เรา พวกเราเอง เวลาไปเที่ยวจะเขม่นกันบ้าง ต่อยกันบ้าง ถ้าอยู่ในชุมชนเดียวกันผู้ใหญ่จับมาไกล่เกลี่ยกันก็หายกันไป อยู่ด้วยกันได้ แต่ว่าระดับความรุนแรงสมัยนี้มันต่างออกไป อย่างเช่นมันเป็นความรุนแรงระหว่างสถาบัน อันนี้เหนืออย่างอื่นเลย สังคมเห็นชัด แต่ยังมีสิ่งที่สังคมเห็นชัดน้อยกว่านั้นอีก เช่นเรื่องการตั้งแก๊งกลุ่ม อย่างพวกแข่งรถ ก่อความรำคาญ ก็เป็นพวกหนึ่ง อีกพวกคือเป็นแก๊งจริงๆ เป็นแก๊งอาชญากรรมวัยรุ่น ปล้นฆ่า ข่มขืน อย่างข่าวที่นครปฐม ไม่นานนัก ที่ขี่มอเตอร์ไซค์ตามไปฉุดเฉยๆ ความรุนแรงชนิดนี้เหมือนกับว่าโตขึ้นกับความเจริญเติบโตของเมือง สังเกตดูนะครับ เมืองใหญ่ๆ เจริญอย่างรวดเร็ว มันจะมีแก๊งอย่างนี้ตามมาด้วยและผมได้คุยกับท่านที่ศึกษาท่านหนึ่ง ท่านบอกว่ามันมีอยู่ทุกเมือง ทุกแห่งเลย ในประเทศไทยแต่ไม่เป็นข่าวหน้าหนึ่งเท่าไหร่
สองคือเพศสัมพันธ์ ก็เหมือนกันไม่ใช่ของใหม่ จริงๆ เป็นธรรมชาติด้วยซ้ำ พอคนก้าวสู่วัยรุ่นก็สนใจเพศตรงกันข้ามบางทีก็เลยขอบเขต ลิมิตของสิ่งที่ยอมรับได้ในทางสังคมไปบ้างก็มี เช่นเราจะเห็นในสมัยก่อน คนที่มีท้องก่อนที่จะได้แต่งงานก็มีเป็นบางครั้งบางคราว แต่ยังไงก็ตามเหตุการณ์ในสมัยก่อน ถ้ามันเกิดอย่างนั้นขึ้น โดยมากญาติผู้ใหญ่ก็จะจับมาแต่งงานกันซะ ซึ่งก็หายกันไป สิ้นเรื่อง ทุกวันนี้ไม่ใช่อย่างนั้น เพศสัมพันธ์เกิดในระดับที่ถี่มากขึ้น คือเพศสัมพันธ์ต้องเข้าใจ ถ้าจะเป็นปัญหาต้องเป็นอยู่ 2 เรื่อง หนึ่งเกิดขึ้นในเวลาที่ไม่ควรจะเกิดขึ้น ในวัยที่ไม่ควรจะเกิด สองมันเกิดขึ้นกับคู่ทีไม่ควรจะเกิดขึ้น ถ้า 2 อย่างนี้เราถือว่าปัญหา คู่ที่ยังไม่ใช่คู่ของเราจริงๆ หรือใช้กำลังมีเพศสัมพันธ์กับคนอื่น ข่มขืน หรือไปล่อลวงเขามา ใช้กลเม็ด วางยา
สำราญ – ความแหลมคมของมันคืออะไร ปัญหาของเซ็กส์
ชาย- มันเสี่ยงต่อ 2 ด้าน เสี่ยงต่อปัญหาสังคมประการหนึ่ง ถ้ามีท้องขึ้นมาโดยที่ยังไม่มีความรับผิดชอบ มันเป็นปัญหาสังคมที่เราเห็นข่าวอยู่เรื่อย ว่ามีการเอาเด็กที่คลอดใหม่ไปทิ้ง มันเป็นปลายสุด ที่เราเห็นเพียงนิดเดียวของปัญหาสังคม ปัญหาไม่ได้เรียนหนังสือต่อ มีปัญหากับครอบครัวอย่างนี้มันเห็นได้ชัด แต่ไม่เป็นข่าวเท่าไหร่ไม่เหมือนกับเอาลูกไปทิ้งถังขยะนะครับ ทีนี้ก็เสี่ยงกับเรื่องของโรคภัยไข้เจ็บ อันนี้เป็นเรื่องใหญ่ที่รัฐให้ความสนใจมากในปัจจุบัน แต่ก็ยังทำอะไรไม่ได้มาก ก็มีตั้งแต่โรคติดเชื้อธรรมดา ทางเพศสัมพันธ์ก็เยอะ จนกระทั่งถึงโรคเอดส์ ซึ่งมากขึ้น ดังจะเห็นว่า ตัวเลขที่พวกเรารวบรวมไว้ ตั้งแต่เริ่มมีโรคเอดส์ในประเทศไทย เฉพาะวัยรุ่น วัยรุ่นในความหมายของเราคือ คนที่มีอายุประมาณ 10-24 ปี กลุ่มนี้เสียชีวิตไปแล้ว ติดเอดส์ ร่วมแสนนะครับ เฉพาะในวัยนี้เท่านั้น ในรอบ 10 กว่าปีนี้เอง ทีนี้ยังไม่นับคนที่เป็นโรคเกี่ยวกับติดเชื้อทางอวัยวะ ทางเพศสัมพันธ์ หลายคนจะนำไปสู่ความเป็นหมัน เป็นผู้หญิงนะครับ
สำราญ – กลุ่มที่สาม คือกลุ่มปัญหายาเสพติด
ชาย – ยิ่งชัด เพราะว่าในระยะหลังๆ 10 ปีมานี้ เรื่องยาเสพติด ไม่ทราบว่าเป็นเพราะปริมาณมันมากขึ้นหรือว่าเป็นผู้ต้องการเสพมากขึ้นหรือว่าทั้ง 2 อย่าง เพราะมันจะต้องไปด้วยกัน ถ้ามีความต้องการมากคนขายยาก็มาก วัยรุ่นติดยามาก ยาเสพติดที่วัยรุ่นติดมากที่สุด อันดับหนึ่ง คือยาบ้า ในรอบหลายปีที่ผ่านมา และผมจำตัวเลขที่แน่นอนไม่ได้ มีการสำรวจของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเรื่องนี้ วัยรุ่นที่อยู่ในระบบโรงเรียนอย่างเดียวไม่รวมวัยรุ่นที่อยู่นอกระบบโรงเรียน ที่ไม่ได้เป็นนักเรียน เคยลองยาเสพติด เกือบประมาณ 1 ใน 5 ของวัยรุ่นที่อยู่ในระบบโรงเรียนทั้งหมด ถ้าคิดเป็นจำนวนเป็นล้านนะครับไม่ใช่ธรรมดา เพราะวัยรุ่นในระบบโรงเรียนมาประมาณ 5-6 ล้าน เคยลอง เคยเสพแล้วติด และเคยค้าด้วย จำนวนเป็นล้าน
สำราญ – กลุ่มที่สี่ ปัญหาเรื่องสุขภาพจิต
ชาย – อย่างอ่อน ๆ คือวัยรุ่นเครียดมากขึ้น อย่างที่สุดของมันเลยคือจำนวนวัยรุ่นที่ฆ่าตัวตายมีมากขึ้น จำนวนมันเปรียบเทียบกับเอดส์ไม่ได้ แต่ว่าอัตราการฆ่าตัวตายหรือการพยายามฆ่าตัวตายของวัยรุ่นยังไม่ลดเลย มีแต่เพิ่มขึ้นเรื่อยๆอันนี้เป็นดัชนีอันหนึ่งที่ชี้ว่า ปัญหาเรื่องสุขภาพจิตของวัยรุ่นน่าสนใจ
สำราญ- ในทัศนะของอาจารย์คิดว่าอันไหนแรงสุด มันแรงทุกปัญหาและเชื่อมโยงสุด
ชาย – ผมคิดว่าถ้าเร่งด่วนรุนแรงมากๆ คือเรื่องยาเสพติด เพราะมันไปปริมาณมาก ได้รวดเร็ว
คำนูณ- รัฐบาลทำสงครามกับยาเสพติด รัฐบาลประกาศชัยชนะไปแล้ว ปัญหานี้ลดลงบ้างไหมครับ
ชาย – ผมไม่แน่ใจครับ อาจจะลดบ้างเพราะมีจำนวนหนึ่ง เพราะคนที่เสพติดเองก็มีความพยายามจะเลิก แต่เลิกไม่ได้ เพราะรัฐบาลเปิดโอกาสไม่เอาผิดในความผิดที่เพลาลงมาหน่อย ก็มีคนพยายามไปบำบัด อันนี้ก็มีส่วนที่ลดลงได้ แต่เชื่อว่ายังมีอยู่เยอะนะครับ
คำนูณ – การใช้ยาเสพติดของเขาเป็นผลมาจากสภาพจิตด้วยไหมครับ ความสุขในชีวิตประจำวัน หรือว่าต้องการหลบจากโลกปัจจุบันไปสู่โลกมายา
ชาย – เราเชื่อว่าเป็นอย่างนั้นครับ เพราะคนที่อยู่ดีๆ อยากจะเสพเฉยๆ คงมีน้อย คนที่เรียนหนังสือแล้วอยากท่องหนังสือดึกๆ โดยไม่ง่วงนอน อาจจะอยากลองสมัยก่อน มันมียาขยัน ทีนี้ทุกวันนี้ไม่ใช่เสพเพื่ออย่างนั้นนะครับ เสพเพื่อหนีจากอีกปัญหาหนึ่ง ซึ่งมันสะท้อนว่าปัญหาอาจจะนำไปสู่ยาเสพติดก็ได้ เช่นความเครียดระหว่างพ่อแม่กับลูก ในครอบครัวอาจจะนำไปสู่การใช้ยาเสพติดของลูกก็ได้ ความเครียดในการเรียน อาจจะนำไปสู่การใช้ยาเสพติดก็ได้คือ ไม่ใช่ความเครียดแต่อยากจะได้ความบันเทิง เช่นพรรคพวกชวนกันไปลอง เพื่อให้เกิดความสนุกๆ ก็ติดได้
คำนูณ - เขาเสพเหล้าน้อยลง
ชาย – ไม่น้อยครับ วัยรุ่นไม่ได้เสพเหล้าน้อยลงไม่ได้สูบบุรี่น้อยลง วัยรุ่นสูบบุหรี่มากขึ้น ผมจำไม่ได้เมื่อ 2 – 3 วันที่ผ่านมา ออกข่าวว่า มีวัยรุ่นที่สูบบุหรี่เพิ่มขึ้นปีละ 200,000-300,000 คน เหล้ามากขึ้นทั้งชายและหญิง เพราะทุกวันนี้มันมีเครื่องดื่มผสมแอลกอฮอล์ในรูปแบบที่ตั้งแต่อ่อนไปถึงแรง มันมีทฤษฎีหนึ่งที่คนจะติดยาเสพติด ภาษาฝรั่งเขาเรียกว่า gateway theory คือเป็นทฤษฎีที่คุณต้องเข้าประตูนี้แล้วไปประตูต่อๆ ไปด้วย ประตูคือถ้าคุณจะดื่มแอลกอฮอล์ คุณเริ่มจากก่อนๆ นะ ไปสู่ที่สิ่งที่แข็งขึ้นเรื่อยๆ
คำนูณ – สาเหตุหลักอาจารย์มองว่าครอบครัว มีส่วนมากที่สุดไหมครับ ความเข้าใจภายในครอบครัว ความสัมพันธ์กันระหว่างพ่อแม่กับลูก
ชาย – ผมว่าชี้ไปที่ครอบครัว ชี้ยังไงก็ไม่ผิดครับ เพราะว่าครอบครัวกับลูก เยาวชนก็อยู่ด้วยกันมา เป็นสมาชิกของครอบครัว แต่ผมว่าครอบครัวไม่ใช่หน่วยเดียวที่รับผิดชอบเรื่องนี้ ถ้าจะชี้มือไปว่าใครรับผิดชอบนะครับ ครอบครัวทุกวันนี้ไม่เหมือนสมัยก่อน แต่ต่อให้ครอบครัวดีๆ แต่สังคมข้างนอกไม่ดี โอกาสที่วัยรุ่นของเราจะเข้าไปเสี่ยงกับที่เป็นอันตราย ก็มีได้ แต่ว่าครอบครัวเป็นเบื้องต้น เป็นทุนอันแรก ถ้าดีก็มั่นใจได้หน่อยว่า อันอื่นเอาอยู่ แต่วัยรุ่นก็เป็นวัยที่เริ่มตีจากครอบครัวโดยธรรมชาติ ความสัมพันธ์กับพ่อแม่กับในครอบครัว จะเริ่มน้อยลง
สำราญ – ลูกสาว รักเพื่อนมากกว่ารักพ่อ
ชาย – ไม่แปลก อันนี้สำคัญ ถ้าเพื่อนดีก็ดีไป ถ้าเพื่อนไม่ดีก็มีโอกาสเสี่ยงมาก เพราะฉะนั้นผมว่าถูกนะ ที่พ่อแม่สมัยก่อน เวลาลูกออกจากบ้านเป็นห่วง เป็นเรื่องจริงนะ อิทธิพลของเพื่อน โดยเฉพาะอย่างยิ่งต่อพฤติกรรมเสี่ยงของวัยรุ่น แรงกว่าอิทธิพลของพ่อแม่ กล่าวให้ง่ายขึ้นคือว่า เพื่อนจะชักชวนไปในทางที่เสี่ยงได้มาก พ่อแม่จะกันได้น้อยกว่า
คำนูณ – คำถามเข้ามามากมาย สะท้อนให้เห็นได้อย่างหนึ่งว่า มีปัญหาเยอะจริง ท่านผู้ฟังบอกว่า บางครั้งพ่อแม่เอง ก็ทำให้เด็กต้องอยู่ในสภาวะปัญหา เวลามีปัญหาปรึกษาเพื่อนดีกว่า เพราะพ่อแม่ให้คำปรึกษาอะไรไม่ค่อยได้ เนื่องจากไม่เข้าใจวัยรุ่น บอกแม่ไปก็ถูกต่อว่า หรือไม่ได้รับคำตอบ จริงไหมครับ
ชาย – ก็คงจะจริงนะ ถ้าพ่อแม่เป็นอย่างนั้นจริงๆ
คำนูณ – คือพ่อแม่คงเอามาตรฐานของตัวเองมาตัดสินลูกไม่ได้เหมือนกัน
ชาย – ผมคิดว่ายากที่จะเอามาตรฐานนี้มาตัดสิน ยิ่งบอกว่าสมัยพ่อเป็นวัยรุ่นยิ่งไม่ได้เลยเพราะมันห่างกันตั้งหลายสิบปีครับ
คำนูณ- ต้องเรียนรู้สิ่งที่ลูกเราเผชิญอยู่ เรียนรู้สภาพสังคมแวดล้อมเขา และต้องทำใจว่าโลกมีการเปลี่ยนแปลง
สำราญ – ทำไมบางครั้งเด็กที่ได้รับการเอาใจใส่อย่างดี แต่ยังทำตัวมีปัญหา
คำนูณ – ก็ขึ้นกับคำนิยามคำว่าดี ว่าดียังไง
ชาย – อย่างที่ผมเรียนนะครับว่าพ่อแม่อาจจะสำคัญน้อยลงแล้วนะครับ พอเขาเป็นวัยรุ่น 15-16 พ่อแม่ก็เคารพละ แต่เวลาฟังจะฟังเพื่อนก่อน
คำนูณ – อย่างพ่อแม่เลือกเสื้อผ้าให้ลูกนะ อย่างดีสวยงาม แต่ไม่เหมือนเพื่อนเขาก็ไม่ใส่
สำราญ – คือมันอยู่ที่การสัมพันธ์มาตั้งแต่เล็ก อย่าให้สาย ผมสารภาพเลย ผมสอบคะแนนไม่ดี และมานึกอดีตเสียดาย คือความผูกพันแน่นเหนียวกับลูกมันจาง
คำนูณ – ใกล้ชิดช่วงวัยรุ่นไม่ได้เลย 10 กว่าขวบไปแล้ว ช้าไป แต่ถ้าผูกพันตั้งแต่เล็กจะช่วยได้เยอะ
ชาย – ช่วยได้มากครับ แต่ถึงจะมาเริ่มตอนเข้าวัยรุ่นแล้ว ก็ยังไม่สาย ถ้าเข้าใจกัน
สำราญ –ทำให้ผมมีกำลังใจขึ้นเยอะเลย คุณพรรณ ถามว่าทำไมผู้ใหญ่ไม่มองว่าตัวเองเป็นจุดเริ่มต้นของปัญหา
คำนูณ - คุณหน่อยจากแพร่ ถามว่าลูกสาวฝาแฝดอายุ 17 ปี ไม่ค่อยฟังใคร ดื้อเงียบมีอารมณ์รุนแรง ติดเพื่อนชาย พ่อแม่ท้วงติงก็ไม่ฟัง อยากทราบว่าจะทำอย่างไร
ชาย - ไม่ทราบว่ารักกันหรือเปล่า ถ้ารักกัน โบราณว่าเหมือนโคถึก ฉุดอยู่ยาก แต่ต้องเข้าใจว่า ถ้ารู้ว่าเขาติดเพื่อนผู้ชาย ต้องเข้าใจเขา อนุญาตได้ แต่ถ้าดีให้ชวนเพื่อนมาบ้าน มารู้จัก เขาอาจจะว่า พ่อแม่ไม่ได้กีดกันเราทีเดียวนะ ไม่ต้องมีความรักหรอกครับ เหมือนโคถึก คือยิ่งฉุดยิ่งหนี เราปล่อยเชือกบ้าง อาจจะฝึกง่ายกว่า
สำราญ – อาจารย์มองอย่างนี้ได้ไหม สมมติได้เสียกับเพื่อนชายแล้ว เราอย่าไปซ้ำเติมเขา ไปเยียวยาดีกว่า เอาเลยเอาผู้ชายมาบ้าน ดีกว่าตามไปราวี
ชาย - แล้วแต่สถานการณ์เหมือนกันนะครับ แต่ถ้ารู้ถึงขนาดนั้นแล้วไปซ้ำเติมไม่ได้อะไรคืนมา
คำนูณ – คุณหน่อยถามว่ามีสถาบันไหนบ้าง แก้ปัญหาได้ สามารถโทร.ไปปรึกษาได้
สำราญ – ที่มหิดลมีไหมครับ ให้คำปรึกษา
ชาย – ผมกำลังนึกถึงกรมสุขภาพจิตครับ เป็นหน่วยแรก เมื่อวานนี้ผมได้พบคุณหมอสุวรรณา ที่โรงพยาบาลรามาท่านกำลังมีโครงการกำลังตั้งคลินิกวัยรุ่น ท่านอาจจะช่วยได้ผมไม่มีเบอร์โทรศัพท์ไม่มีอะไรอยู่ในมือครับ ของสุวรรณา เรืองกาญจนเศรษฐ์ ที่โรงพยาบาลรามาธิบดี ภาควิชาอะไรผมไม่ทราบ เป็นคลินิกวัยรุ่น
สำราญ – ที่มหิดล เราศึกษาอย่างเดียวอาจารย์ ไม่รับแก้ปัญหา
ชาย – ที่สถาบันวิจัยประชากรฯ เนื่องจากพวกเราไม่ใช่หมอนะครับ และผมไม่ใช่หมอ เราเป็นนักสังคมศาสตร์ ศึกษาดูปัญหาความเคลื่อนไหวของพฤติกรรมต่างๆ
คำนูณ - เราจะติดต่อคุณหมอสุวรรณามาวันหลัง ถ้ามีคลินิกนี้จริงๆ คุณเฉลิมชัยจากสุพรรณ บอกว่าอยากให้โรงเรียนสอนวัยรุ่นในเรื่องหลักศีลธรรมและปลูกฝังตั้งแต่เด็ก
ชาย – ผมเชื่อว่ายังมีสอนนะครับ เรื่องพฤติกรรมเสี่ยง ผมมีความเชื่อของผมอย่างหนึ่ง คือความรู้อย่างเดียวไม่ได้ช่วยอะไรมาก ดูคนสูบบุหรี่ ดูคนดื่มเหล้า ติดยาเสพติด พวกนี้รู้ทั้งนั้นว่ามันมีผลไม่ดีอย่างไร แต่คืออย่างเรื่องพฤติกรรมเสี่ยง ยกตัวอย่างผมว่าสิ่งที่ดีน่าจะสอนแทนที่จะศีลธรรมอย่างเดียว น่าจะสอนเรื่องทักษะชีวิต ภาษาวิชาการ คือให้เขามีความสามารถ ในความหมายของผมนะครับ เอาตัวรอดเป็น เช่นถ้าเขาไปอยู่ในสภาวะคับขันเช่น เพื่อนผู้ชายจะลวนลามทางเพศแล้วจะเอาให้ได้แล้ว ให้เขาสามารถพูดจาหว่านล้อมหลบหลีกออกมาได้ โดยที่ตัวเองปลอดภัย สอนวิชาเอาตัวรอด หรือในเรื่องของยาเสพติดถ้าเพื่อนชวนลอง ในสภาวะที่ใครๆ ก็ลอง เขาดูถูกว่า ผู้ชายหรือเปล่า สามารถเอาตัวรอดออกมาได้ นั่นคือมีทักษะชีวิต ไม่ควรเป็นวิชาอะไรเลย มันควรอยู่ในทุกวิชาที่นักเรียนเรียนอยู่ในห้องเรียน
สำราญ – จากขอนแก่น ถามว่าลูกสาวคนเดียว อายุ 16 จะเห็นเพื่อนดีกว่า ไม่ฟังพ่อแม่ ไม่ทราบว่าจะแก้ปัญหาอย่างไรดี
ชาย – ผมว่าให้ลูกชวนเพื่อนมาบ้าน เราจะได้ค่อยๆ พูดกับเขา ไม่ใช่ลูกเราคนเดียว เพื่อนลูกด้วย ชวนเพื่อนมากินข้าวที่บ้าน อยากให้ท่านที่ถามลองทำอย่างนี้ดู บางทีเราอาจจะเอาอยู่
สำราญ – คุณขนิษฐา กทม. ให้ช่วยวิเคราะห์ทฤษฎีปัจเจกนิยมว่า มีผลต่อปัญหาสังคมอย่างไร
ชาย - ผมไม่แน่ใจว่าผมเข้าใจทฤษฎีนี้ แต่ผมเข้าใจคอนเซ็ปเรื่องปัจเจกนิยม ซึ่งคือแนวความคิดที่ว่า บุคคลคนเดียว ตัวเราสำคัญและไม่ต้องไปสนใจคนอื่น คนจะว่ายังไงเป็นเรื่องของเขา เอาเรื่องเราอย่างเดียวพอ เป็นแนวที่สังคมสมัยใหม่ มักจะไปอย่างนั้น คือสังคมที่มันเป็นอุตสาหกรรมมากขึ้น ลักษณะต่างๆ มันจะบีบให้คนเอาตัวรอดก่อน เป็นคนที่แข่งขัน การแข่งขันจะไปเอื้อพวกมากๆ ก็ลำบาก ต้องเอาตัวเอง กลุ่มตัวเองมากขึ้น อันนี้คือเรื่องปัจเจกนิยม มีผลต่อปัญหาสังคมยังไง ก็เห็นชัดอยู่ พอเป็นปัจเจกนิยมมากขึ้น เอาเพียงแค่การอยู่ร่วมกันในชุมชนในเมือง มีลักษณะเป็นปัจเจกนิยมมากขึ้น คนไม่รู้จักกันหรอกครับบ้านในซอยเดียวกัน ไม่ได้คุยกัน มันก็เกิดปัญหาหลายอย่าง ความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ อย่างวัยรุ่นเมื่อก่อนเขาอยู่ในร่องในรอยพอสมควร ในสังคมสมัยคุณพ่อ คุณแม่คุณปู่คุณย่า เพราะไม่ใช่เราคนเดียวเตือนลูก เพื่อนบ้านช่วยเตือนลูกเราด้วย เดี๋ยวนี้ปัจเจกนิยม ลูกใครก็ลูกเขา ไม่เกี่ยวกับเรา
คำนูณ – ลูกชายอายุ 20 กว่า ๆ ติดเกม ไม่สนใจใครนอกจากเกม ผู้หญิงก็ไม่สน เพื่อนก็ไม่คบใครเลย แก้ยังไง
ชาย – ถ้าเขามุ่งมั่นในเรื่องเกม ผมว่าหาอย่างอื่นไม่ใช่เกมให้เขาเล่มบ้าง ให้เขาเป็นนักคอมพิวเตอร์ คือผันจากเกม ไปสู่นักโปรแกรมเมอร์เลย
คำนูณ – เพื่อนก็ไม่คบใคร เป็นปัญหาหรือเปล่าครับ
ชาย – บางคนอาจจะเป็นอย่างนั้นจริงๆ นะครับ อาจจะต้องพาเขาออกไปหาอะไรข้างนอกบ้าง เขาจะได้รู้ว่าในโลกนี้ไม่ได้มีแต่เขาคนเดียว เอาคนประเภทเดียวกับเขาก่อน ไม่งั้นเขาคุยไม่ได้นาน
สำราญ- แต่เวลาเราหมดแล้วครับ ให้ลองสรุปภาพ ทำไมเราต้องพูดปัญหาพวกนี้
ชาย – ที่ต้องพูดเพราะว่า ที่เดิมเราคิดว่าวัยรุ่นเป็นคนไม่น่าห่วงเรื่องสุขภาพ อนาคต แต่จริงๆ แล้วดูให้ดี จะเห็นว่าวัยรุ่นน่าสนใจ จะพูดว่าน่าห่วง หรือไม่ก็แล้วแต่ท่านจะตีความเอาเอง เราต้องโฟกัสวัยรุ่น เพราะวัยรุ่นจะต้องเป็นอนาคตของสังคมเรา วัยรุ่นจะเป็นคนที่สืบแทนตัวเรา พูดในแง่ครอบครัว จริงๆ แล้วเราอยากให้เขาเก่งกว่าเราใช่ไหม ดีกว่าเรา เขาเป็นคลื่นลูกหลัง จะต้องดีขึ้น ไม่อย่างนั้นสังคมจะไม่เจริญ
สำราญ – วัยนี้ไม่ค่อยออกำลังด้วยนะ การรักษาสุขภาพ
ชาย – เขาคิดว่า เขาเป็นวัยสดใส วัยแข็งแรง เขามีโอกาสน้อยที่จะออกกำลัง
คำนูณ - จากการศึกษาของอาจารย์ จำนวน 15.8 ล้านคน มีคนไม่ออกกำลังกายอย่างใดอย่างหนึ่งเลย มากถึง 4 ล้านคน มีผู้ที่สูบบุหรี่จำนวนกว่า 1.5 ล้านคน พิการทางร่างกาย สมอง และหัวใจมากกว่า 100,000 คน ติดเชื้อเอชไอวีแล้วไม่น้อยกว่า 80,000 คน เข้ารับการรักษาเกี่ยวกับยาเสพติด ประมาณปีละ 20,000 คน และวัยรุ่นหญิงที่มีอาการแทรกซ้อน อันเนื่องจากการทำแท้งไม่น้อยกว่า 6,000 คน เสียชีวิตด้วยอุบัติเหตุยานยนต์ประมาณ 4,000 คนต่อปี
สำราญ -คุณมานิต แสดงความเห็นตบท้ายมาว่า เด็กไม่ดี เพราะผู้ใหญ่ทำตัวแย่ แสดงกิจกรรมต่างๆ ที่เด็กไม่ควรเลียนแบบมากเกินไป วันนี้ก็ต้องขอบพระคุณทุกความเห็นที่ถามและแสดงความเห็นกันเข้ามา ขอขอบคุณอาจารย์ชาย โพธิสิตา สถาบันวิจัยประชากรและสังคมจากมหิดล ขอบพระคุณมากครับ สวัสดีครับ ขอบพระคุณท่านผู้ชม ผู้ฟังทุกท่านที่ติดตามรายการจนถึงนาทีนี้ คุณคำนูณ สิทธิสมาน ผม สำราญ รอดเพชร และทีมงานลาไปก่อน พบกันใหม่พรุ่งนี้สวัสดีครับ