ประวัติศาสตร์ซ้ำรอย! ย้อนปมขัดแย้ง "ห่าเตียน-ฟูก๊วก" ตั้งแต่ยุคอยุธยาถึงปัจจุบัน ตอกย้ำกัมพูชาหนีอำนาจเวียดนามไม่พ้น

ช้ำซ้ำสอง เพจดังชี้ โครงการเวียดนามไม่เพียงทำให้เมกะโปรเจกต์ของกัมพูชาส่อแวว ไร้ประโยชน์ แต่ยังเป็นความ ชอกช้ำทางประวัติศาสตร์ ที่ตอกย้ำว่ากัมพูชาไม่สามารถหนีพ้นอำนาจทางทะเลและเศรษฐกิจของเวียดนามได้ ตั้งแต่การเสียเมืองบันทายมาศ (ห่าเตียน) และเกาะฟู้โกว๊กมาจนถึงปัจจุบัน

จากกรณี โครงการ "คลองฟูนันเตโช" มูลค่า 1.7 พันล้านดอลลาร์ของกัมพูชาที่หวังลดการพึ่งพาเวียดนามกำลังเผชิญวิกฤตหนัก หลังเวียดนามตอบโต้ด้วยแผนเด็ดขาด ถมทะเลสร้างถนนระยะทาง 47 กิโลเมตร เชื่อมเกาะฟูก๊วก เพื่อทำหน้าที่เป็น "ปราการเหล็ก" ปิดตายทางเข้า-ออกหลัก ของคลองทันที ทำให้เมกะโปรเจกต์ของกัมพูชาส่อแววไร้ประโยชน์ และทำให้ชาวกัมพูชาออกมารุมโจมตีรัฐบาลว่า "อ่อนแอ"

ล่าสุด วันนี้ (21พ.ย.) เพจ “Thai Berma railway ทางรถไฟสายมรณะออกมา”โพสต์ข้อความ เกี่ยวกับประเด็นดังกล่าว โดย อธิบายประวัติศาสตร์และความขัดแย้งยาวนานระหว่างกัมพูชาและเวียดนาม ซึ่งนำไปสู่ความไม่พอใจล่าสุดจากกรณีเวียดนามสร้างถนนข้ามทะเลจากเมืองห่าเตียนมุ่งหน้าเกาะเตียนไฮ่และมีแนวโน้มจะเชื่อมถึงเกาะฟู้โกว๊กในอนาคต จนอาจปิดกั้นเส้นทางเข้าคลองฟูนันเตโชของกัมพูชา โดยทางเพจได้ระบุข้อความว่า

“การสร้างถนนข้ามทะเลปิดกั้นทางเข้าคลองฟูนันเตโชของเวียดนามที่เมืองห่าเตียน กับความชอกช้ำซ้ำสองของเขมร ประวัติศาสตร์ตั้งแต่ต้นจนจบของข้อพิพาทในอ่าวไทยระหว่างเขมรเวียดนาม

ยาวหน่อย แต่ถ้าอ่านบทความนี้แล้วจะเข้าใจตั้งแต่ต้นจนจบครับ

เวียดนามมีความคิดที่จะสร้างถนนหรือสะพานจากแผ่นดินใหญ่เพื่อข้ามไปเกาะฟู้โกว๊กมาสักระยะแล้วละครับ แต่ก็น่าจะติดเรื่องงบประมาณ จึงทำให้โครงการนี้ต้องพิจารณาอย่างถี่ถ้วนถึงเรื่องความคุ้มค่าทางเศรษฐกิจ

ก่อนจะไปเรื่องการถมทะเลสร้างถนนข้าม ต้องเข้าใจประวัติศาสตร์ของพื้นที่แถบนี้ก่อนแล้วจะรู้ว่าเขมรโดนดอกนี้เข้าไป

ย้อนไปตลอดช่วงเวลาของอาณาจักรอยุธยา ซึ่งตรงกับเขมรช่วงท้ายๆยุคพระนครและยุคหลังพระนคร เขมรเป็นรัฐที่อ่อนแอและส่วนมากจะอยู่ภายใต้อำนาจของฝ่ายอยุธยามาโดยตลอด

ช่วงเวลาที่อยุธยาอ่อนแอ เขมรก็อาจจะพอหายใจหายคอได้บ้าง แต่เมื่ออยุธยาเข้มแข็ง เขมรก็ต้องตกอยู่ภายใต้อํานาจของอยุธยาเช่นเดิม

เวียดนามรัฐทางตะวันตกซึ่งเริ่มมีอำนาจกล้าแข็งขึ้นมา โดยเฉพาะช่วงปลายอยุธยาจนไปถึงช่วงต้นรัตนโกสินทร์ เวียดนามเริ่มเข้ามามีบทบาททางการเมืองในเขมร

เมื่อสองรัฐใหญ่หวังที่จะมีอิทธิพลเหนือผลประโยชน์ในเขมร
จึงเกิดเป็นสงครามระหว่างไทยและเวียดนามในหลายช่วงเวลา (ซึ่งผมจะขอเขียนอีกบทความครับเกี่ยวกับมุมมองของผมต่อเขมรกับความสัมพันธ์ระหว่างไทยและเวียดนาม แต่ต้องแยกบทความเพราะมันจะยาวเกิน)

ตัดไปที่เมืองห่าเตียน

ในปัจจุบัน (ซึ่งเป็นเมืองต้นทางที่สร้างถนนข้ามทะเล) จริงๆแล้วในอดีตเมืองนี้เป็นของเขมรมาก่อนและมีชื่อ พุทไธมาศ ชื่อที่ทางไทยเรียกว่า บันทายมาศ

มีพ่อค้าชาวจีนเข้ามาตั้งรกรากโดยขอทำการค้า จนเมืองพัฒนาและขยายเป็นเมืองท่า มีอำนาจทั้งทางการเมือง การทหาร และเศรษฐกิจ ในพื้นที่แถบนี้

ตลอดช่วงเวลาความขัดแย้งระหว่างไทยและเวียดนาม เมืองห่าเตียนบางเวลาต้องตกอยู่ในอำนาจฝ่ายไทย บางเวลาไปอยู่กับเวียดนาม(แต่โดยมากจะเป็นของเวียดนาม)

สงครามอันนัม(เวียดนาม)และสยาม(ไทย) หรือในชื่อ อานามสยามยุทธ จบลงด้วยการเข้ามามีอำนาจของเวียดนามและไทยเหนือดินแดนเขมรแบบยอมๆกัน

จนถึงยุคล่าอาณานิคม ฝรั่งเศสเข้ายึดเวียดนามเป็นอาณานิคม
เมื่อเวียดนามชาติที่มีอำนาจเหนือเขมรคู่กับไทยถูกฝรั่งเศสยึดได้

ประเทศที่มีอำนาจเหนือเขมรหนึ่งเดียวคือไทย

เขมรเองเห็นช่องที่จะสลัดแอกจากไทย จึงขอไปเป็นดินแดนในอารักขาของฝรั่งเศสแทน และสุดท้ายฝรั่งเศสก็รวมเขมรเข้ากับลาวและเวียดนามกลายเป็นอาณานิคมฝรั่งเศสที่ชื่อว่า อินโดจีนฝรั่งเศส

ในยุคที่ฝรั่งเศสปกครองทั้งเวียดนาม ลาว และกัมพูชา เป็นอินโดจีนฝรั่งเศส

ฝรั่งเศสได้แบ่งเขตบริหารงานในอินโดจีนฝรั่งเศส
แบ่งออกเป็น 5 ภูมิภาค ได้แก่
1 ตังเกี๋ย (ญวนเหนือ)
2 อันนัม (ญวนกลาง)
3 โคชินไชนา (ญวนใต้) เมืองห่าเตียนก็อยู่ในเขตนี้
4 กัมพูชา
5 ลาว

ส่วนเขตบริหารงานทางทะเลของอินโดจีนฝรั่งเศส ระหว่างพื้นที่โคชินไชนา (ญวนใต้) กับ กัมพูชา ได้กำหนด ให้ใช้ เส้นเบรวิเย่ (Brévié Line) ตั้งตาม ชื่อ ฌูล เบรวิเย่ (Jules Brévié) ผู้ว่าการอินโดจีนฝรั่งเศส

เส้นแบ่งนี้แบ่งเขตปกครองทางบริหารระหว่างกัมพูชาและโคชินไชนาให้ชัดเจนเท่านั้น (ไม่ใช่การแบ่งประเทศ)

ทำให้เกาะฟู้โกว๊ก เกาะเตียนไฮ่ ไปอยู่ในการบริหารงานของโคชินไชนาหรือญวนใต้

เวลาผ่านล่วงเลยไปนานประมาณหนึ่ง กระแสต่อต้านเจ้าอาณานิคมเกิดขึ้น ตามมาด้วยการทำสงครามปลดแอกที่นำโดยเวียดนามสู้กับฝรั่งเศส จนท้ายสุดฝรั่งเศสพ่ายแพ้ให้กับเวียดนาม ในสมรภูมิเดียนเบียนฟู

ฝรั่งเศสจําต้องลงนามในสนธิสัญญาเจนีวาในปี พ.ศ. 2497 หรือ 1954 ยุติการปกครองอาณานิคม โดยให้เอกราชแก่ลาว กัมพูชา และเวียดนาม.

โดยให้
1 ตังเกี๋ย (ญวนเหนือ) เป็นเวียดนามเหนือ
ส่วน
2 อันนัม (ญวนกลาง)
3 โคชินไชนา (ญวนใต้) เป็นเวียดนามใต้

โดยใช้เส้นขนานที่ 17 เป็นเส้นแบ่งเขตแดน

(ส่วน ลาวและเขมรก็ตามเขตปกครองเดิม)

และในตอนนั้นเส้นเบรวิเย่ จึงได้ถูกนำมาใช้เป็นเส้นแบ่งเขตแดนทางทะเลของกัมพูชากับเวียดนามใต้

จึงทำให้เกาะฟู้โกว๊กและเกาะน้อยใหญ่ทางตะวันออกและใต้เช่นเกาะเตียนไฮ่จึงตกเป็นของเวียดนามใต้

หลังจากเวียดนามเหนือได้รับชัยชนะเหนือสหรัฐและเวียดนามใต้ ในสงครามเวียดนาม

เวียนามเหนือยึดเวียดนามใต้สามารถรวมชาติได้สําเร็จ กลายเป็นประเทศเวียดนาม ทำให้เกาะฟู้โกว๊กและห่าเตียนซึ่งเดิมเป็นของเขมรแท้ๆ กลายเป็นของเวียดนามอย่างเต็มตัว

เกาะฟู้โกว๊ก ซึ่งมีระยะทางห่างจากดินแดนเขมรเพียงสิบกว่ากิโลเมตร กลับกลายเป็นของเวียดนามซึ่งแผ่นดินใหญ่อยู่ห่างจากเกาะกว่า 40 กิโลเมตร

หลังจากนั้นช่วงที่เขมรแดงขึ้นครองอำนาจ เขมรแดงพยายามที่จะใช้กำลังโจมตีและยึดดินแดนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำโขง และ เกาะฟู้โกว๊ก ซึ่งเขมรแดงถือว่าพื้นที่เหล่านี้เป็นของชนชาติเขมรมาก่อน คืนจากเวียดนาม

จนเป็นเหตุให้เวียดนาม กรีฑาทัพนับแสนเข้ามาล้มรัฐบาลเขมรแดงและให้เฮงสัมรินและฮุนเซนขึ้นมาครองอำนาจแทน (พวกค่ายผู้อพยพต่างๆของเขมรที่เข้ามาอาศัยไทยก็เกิดช่วงนี้แหละครับ)

ในท้ายสุด เวียดนามและกัมพูชามีข้อตกลงร่วมกันในชื่อ ความตกลงว่าด้วย "น่านน้ำประวัติศาสตร์" (Agreement on Historic Waters) – 7 กรกฎาคม พ.ศ. 2525 (July 7, 1982) ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นที่กัมพูชายอมรับ อย่างเป็นทางการว่าเกาะฟู้โกว๊ก เป็นของเวียดนาม

เกาะฟู้โกว๊ก เตียนไห่ จึงเป็นของเวียดนามตั้งแต่บัดนั้นจนบัดนี้

มาที่เรื่องการสร้างถนนเชื่อมระหว่างเมืองห่าเตียนเกาะเตียนไฮ่ จริงๆแล้วชาวเวียดนามเองก็มีความคิดที่อยากจะมีเส้นทางเชื่อมระหว่างเกาะฟู้โกว๊กกับดินแดนใหญ่มาสักพักแล้ว

เนื่องจากการเดินทางไปยังเกาะฟู้โกว๊กในปัจจุบันมีสองทางคือทางอากาศกับทางเรือ ซึ่งยุ่งยากและไม่สะดวกมากนัก ทางเรือต้องใช้เวลาอย่างน้อย 2.5-3 ชั่วโมง ถ้าเรือเร็วก็ประมาณ 1.5 ชั่วโมง นี่ยังไม่รวมถึงสภาพอากาศ หากแปรปรวนก็จะอาจจะทําให้การเดินเรือนั้นช้าและยากลําบากขึ้น

เวียดนามเล็งเห็นศักยภาพในด้านการท่องเที่ยวและเศรษฐกิจ จึงมีแผนที่จะสร้างทางเชื่อมระหว่างแผ่นดินใหญ่และเกาะฟู้โกว๊ก แต่ติดด้วยงบประมาณสูง

ถึงอย่างไรก็ดีเวียดนามได้เริ่มโครงการสร้างถนนออกไปในทะเลมุ่งหน้าเกาะเตียนไฮ่ ซึ่งถนนเส้นนี้จะเป็นส่วนหนึ่งของเส้นทางคมนาคมระหว่างท่าเรือที่ชื่อว่า ท่าเรืออเนกประสงค์เมืองห่าเตียน กับแผ่นดินใหญ่

ผมเข้าใจว่าอนาคตต่อไปคงมีการต่อขยายจนถึงเกาะเตียนไฮ่ และจุดหมายปลายทางคือเกาะฟู้โกว๊ก

ซึ่งการก่อสร้างโครงการขนาดใหญ่นี้ก็จะเป็นการสร้างงานสร้างรายได้ ตลอดจนกระตุ้นเศรษฐกิจในพื้นที่แถบนี้ และหากสร้างสำเร็จจนถึงเกาะฟู้โกว๊กเมื่อไหร่ เชื่อว่าจะทำให้การท่องเที่ยวและอุตสหกรรมที่เกี่ยวข้องในพื้นที่ขยายตัวอย่างมาก

มามองที่เขมร Mega project ของเขมรคือคลองฟูนันเตโช ซึ่งเป็นระบบคลองขุดที่จะ เชื่อมการขนส่งทางน้ำระหว่างแม่น้ำโขง และอ่าวไทยเข้าด้วยกัน

ซึ่งหากโครงการนี้ทําสําเร็จ กัมพูชา ก็สามารถที่จะใช้ขนส่งของจากแม่น้ำโขงออกสู่ทะเลได้โดยที่ไม่ต้องผ่านเวียดนามอีกต่อไป เพราะในอดีตหากกัมพูชา จีนหรือชาติใดที่ต้องการใช้แม่น้ำโขงเป็นเส้นทางเพื่อสู่ทะเล ก็จะต้องผ่านเวียดนามทั้งสิ้น

โครงการนี้ไม่ได้เพียงแต่กระทบใน เศรษฐกิจและอํานาจต่อรองทางการเมืองของเวียดนาม ยังคาดการณ์ว่าจะก่อให้เกิดปัญหาเกี่ยวกับการเกษตรกรรม เนื่องจากน้ำในแม่น้ำโขง จํานวนมากจะต้องถูกนําไปใช้ในระบบครองฟูนันเตโชแห่งนี้

ซึ่งจะทําให้มีผลกระทบต่อภาคการเกษตร การปลูกข้าวของเวียดนามตลอดจนปัญหาน้ำเค็มที่จะเข้ามาสู่พื้นที่การเกษตรหากไม่มีน้ำจืดจากแม่น้ำโขงไปดันน้ำเค็ม

สำหรับโครงการคลองฟูนันเตโช เวียดนามเคยขอให้กัมพูชา มาร่วมพูดคุย เพื่อหาทางออก แต่กัมพูชาหาได้สนใจไม่

การสร้างสะพานและถนนเชื่อมเกาะฟู้โกว๊ก มองในมุมหนึ่งอาจจะดูเหมือนว่าเวียดนามกำลังดัดหลังกัมพูชาอย่างแรง

เพราะเปรียบเหมือนกับการ ปิดกั้นเส้นทางเดินเรือที่จะเข้าออกของฟูนันเตโช

บางคนอาจจะคิดว่าเวียดนามจะถมทะเลสร้างถนนจนถึงเกาะฟู้โกว๊กในอนาคต แต่เท่าที่ผมหาข้อมูลมา ตรงไหนที่เป็นน้ำตื้นเขาจะถมทะเลทำถนนแต่ถ้าตรงไหนน้ำลึกก็จะทำสะพาน

ซึ่งแน่นอนครับพื้นที่ตรงนี้เป็นน่านน้ำของเวียดนามการที่เรือจะแล่นผ่าน เวียดนามเองก็ต้องอนุญาต ยิ่งในอนาคตถ้ามีสะพานขวาง มันยิ่งต้องมีกฏระเบียบเยอะแยะยิบย่อยสำหรับการเดินเรือลอดสะพาน

ทำให้การเดินเรือที่จะเข้าและออกจากคลองฟูนัน จะเกิดความไม่สะดวกหากผ่านทางเวียดนาม

และเป็นการบีบให้เรือต้องแล่นผ่านเกาะของเขมร
หัวเกาะฟู้โกว๊กทางเหนือแทน แต่ก็อีกแหละครับ มันแคบและไม่ได้สะดวก

เขมรคิดว่าจะใช้คลองฟูนันเพื่อหนีออกทะเลโดยไม่ผ่านอำนาจเวียดนาม แต่ยังไงเขมรก็ไม่สามารถหนีได้

การสร้างถนนในตอนนี้และสร้างสะพานในอนาคตเชื่อมแผ่นดินใหญ่และเกาะฟู้โกว๊กของเวียดนามจึงเป็นสิ่งแสดงให้เห็นว่าเขมรไม่สามารถจะมีอำนาจเหนือรัฐทางใต้และตะวันออกของตนได้

ซึ่งต่างจากรัฐที่อยู่ทางเหนือและทางตะวันตกของเขมร นั่นก็คือประเทศไทย ที่มีท่าที ที่จะประนีประนอม และอ่อนต่อฝ่ายกัมพูชามาก บางครั้งดูมากจนเกินไป

(ทำให้บางครั้งผมคิดว่าเวียดนามเอาเปรียบเขมร เขมรก็มาเอาเปรียบไทยต่ออีกที)

แต่การสร้างสะพานและถนนก็มีผลกระทบทางสิ่งแวดล้อมซึ่งเวียดนามก็น่าจะต้องศึกษาให้ดี เพราะมันต้องมีเรื่องการเปลี่ยนทิศทางน้ำ ตลอดจนการกัดเซาะแนวชายฝั่ง

เอาจริงๆคลองฟูนันเตโชมีแววว่าจะไม่ได้มีการก่อสร้างจริง เพราะจีนได้ลดการลงทุนในการก่อสร้างไปด้วยหลายเหตุผล จะให้ประเทศแบบ Scambodia ทำเองก็ดูแล้วโครงการคลองนี้อาจจะไม่ได้ไปต่อแน่นอน

ถึงอย่างไรก็ดีการสร้างถนนและสะพานของเวียดนามก็แสดงให้เห็นว่าเขมรไม่สามารถหลบหนีอำนาจของเวียดนามไปได้

เขมรช้ำสองรอบ
ครั้งแรก เสียทั้งเกาะ เสียทั้งเมือง
ครั้งที่ 2 โดนปิดกั้นทางทะเล

เวียดนาม
ครั้งแรกได้ทั้งเกาะได้ทั้งเมือง
ครั้งที่ 2 ได้พัฒนาประเทศ เศรษฐกิจและการท่องเที่ยว และยังได้ปิดกั้นความอหังการเขมรไปในตัว“