การบำบัดทดแทนนิโคตินและบุหรี่ไฟฟ้า : ทางเลือกช่วยเลิกบุหรี่

เรียบเรียงโดย​ ... ศาสตราจารย์นายแพทย์ วีระพล จันทร์ดียิ่ง แพทย์ผู้เชี่ยวชาญสาขาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา

การสูบบุหรี่: อันตรายที่หลีกเลี่ยงได้
เป็นที่รู้กันจากการศึกษาหลายๆ ครั้งที่ผ่านมาว่าบุหรี่มีสารเคมีกว่า 5,000 ชนิด ซึ่งหลายชนิดเป็นพิษและก่อมะเร็ง คำแนะนำทางการแพทย์จึงค่อนข้างจะสรุปมาได้ว่าไม่มีระดับปริมาณการสูบบุหรี่ที่ปลอดภัย ดังนั้นการเลิกบุหรี่จึงเป็นทางเลือกที่ดีที่สุดเพื่อสุขภาพ

“การบำบัดทดแทนนิโคตินคืออะไร?”
การบำบัดทดแทนนิโคติน (Nicotine Replacement Therapy: NRT) เป็นวิธีช่วยเลิกบุหรี่โดยใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีนิโคตินในปริมาณต่ำ เช่น หมากฝรั่งนิโคติน ลูกอมนิโคติน แผ่นแปะนิโคติน หรือสเปรย์นิโคติน ผลิตภัณฑ์เหล่านี้ให้ "นิโคตินสะอาด" คือเป็นนิโคตินที่ไม่มีสารพิษอื่นๆ เหมือนในบุหรี่ ช่วยลดความอยากบุหรี่และอาการขาดนิโคติน

สิ่งที่ควรรู้ก่อนใช้ NRT
จุดหมายปลายทางเป็นสิ่งที่สำคัญอย่างมากของการบำบัด โดยทั่วๆ ไปแล้ว ผู้ที่มีเป้าหมายในการเลิกบุหรี่ควรตั้งเป้าหมายให้แน่วแน่ ส่วนการบำบัดผู้ที่อยากจะเลิกบุหรี่ด้วย NRT นี้ทำไปด้วยหลักการทางการแพทย์ เพื่อ
1) ลดทอนความอยากนิโคติน
2) ลดอาการเป็นส่วนของการถอนคืนนิโคติน

ก่อนเริ่มต้นปฏิบัติใช้ผลิตภัณฑ์ทดแทนนิโคติน นี่คือสิ่งที่ควรจะรู้ ผู้ที่สูบบุหรี่หนักอาจต้องการนิโคตินในปริมาณสูงตอนเริ่มต้น การใช้ NRT ร่วมกับการปรึกษาหรือคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญจะเพิ่มโอกาสเลิกบุหรี่สำเร็จ ห้ามสูบบุหรี่ขณะใช้ NRT เพราะอาจทำให้นิโคตินในร่างกายสูงเกินจนเป็นอันตราย NRT ช่วยควบคุมน้ำหนักระหว่างเลิกบุหรี่ แต่บางคนอาจน้ำหนักขึ้นเมื่อหยุดใช้ NRT ควรค่อยๆ ลดปริมาณนิโคตินลงอย่างช้าๆ

“บุหรี่ไฟฟ้าช่วยเลิกบุหรี่ได้หรือไม่?”
Cochrane ซึ่งเป็นเครือข่ายนักวิจัยระดับสากล เผยแพร่ผลการศึกษาเมื่อวันที่ 29 มกราคม 2568 จาก 90 การศึกษา รวมผู้สูบบุหรี่ 29,044 คน เปรียบเทียบประสิทธิภาพของบุหรี่ไฟฟ้าที่มีนิโคตินกับวิธีอื่นๆ เช่น NRT, ยา varenicline, บุหรี่ไฟฟ้าไร้นิโคติน, ผลิตภัณฑ์ยาสูบแบบให้ความร้อน, การให้คำปรึกษา หรือไม่มีการสนับสนุนใดๆ

“ผลการศึกษา”
บุหรี่ไฟฟ้าที่มีนิโคตินช่วยให้คนเลิกบุหรี่ได้นานอย่างน้อย 6 เดือน ดีกว่า NRT และวิธีอื่นๆ เช่น การให้คำปรึกษาเพียงอย่างเดียว หรือไม่มีการสนับสนุน
จาก 100 คนที่ใช้บุหรี่ไฟฟ้ามีนิโคติน 8-10 คนเลิกบุหรี่สำเร็จ เทียบกับ 6 คนที่ใช้ NRT, 7 คนที่ใช้บุหรี่ไฟฟ้าไร้นิโคติน และ 4 คนที่ไม่ได้รับการสนับสนุน
- ผลข้างเคียงที่ไม่รุนแรง เช่น ระคายคอ ปวดศีรษะ ไอ หรือคลื่นไส้ พบได้ในผู้ใช้บุหรี่ไฟฟ้ามีนิโคตินและ NRT ในระดับใกล้เคียงกัน และมักลดลงเมื่อใช้ต่อเนื่อง ยังไม่มีหลักฐานชัดเจนว่าบุหรี่ไฟฟ้ามีนิโคตินก่อผลข้างเคียงรุนแรงเมื่อเทียบกับ NRT หรือวิธีอื่นๆ แต่การศึกษายังมีจำนวนจำกัด

“ข้อจำกัดและความน่าเชื่อถือ”
ผลการศึกษาของ Cochrane มาจากงานวิจัยจำนวนไม่มาก และข้อมูลบางส่วนมีความแปรผัน หลักฐานแสดงว่าบุหรี่ไฟฟ้ามีนิโคตินช่วยเลิกบุหรี่ได้ดีกว่า NRT และบุหรี่ไฟฟ้าไร้นิโคติน แต่ยังต้องมีการศึกษาเพิ่มเติมเพื่อยืนยัน โดยเฉพาะเรื่องความปลอดภัยในระยะยาวและประสิทธิภาพของบุหรี่ไฟฟ้ารุ่นใหม่ที่ส่งนิโคตินได้ดีกว่า

“ข้อสรุป”
จากผลการศึกษาของ Cochrane บุหรี่ไฟฟ้าที่มีนิโคตินมีหลักฐานชัดเจนว่าช่วยเพิ่มโอกาสเลิกบุหรี่เมื่อเทียบกับ NRT และวิธีอื่นๆ แต่ยังต้องระวังผลข้างเคียงและรอผลการศึกษาระยะยาวเพื่อยืนยันความปลอดภัย การใช้บุหรี่ไฟฟ้าหรือ NRT ร่วมกับการปรึกษาจะเพิ่มโอกาสสำเร็จในการเลิกบุหรี่ ผู้ที่ต้องการเลิกบุหรี่ควรปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญเพื่อเลือกวิธีที่เหมาะสม

**ที่มา**: Cochrane Review, 29 มกราคม 2568 *หมายเหตุ*: ผลการศึกษานี้ใช้ข้อมูลจากหลายประเทศ เช่น สหรัฐอเมริกา อังกฤษ และอิตาลี ผู้อ่านควรพิจารณากฎระเบียบเกี่ยวกับบุหรี่ไฟฟ้าในประเทศไทยก่อนนำไปใช้