“Extra Chromosome” นิทรรศการศิลปะ ฝีมือศิลปินดาวน์ซินโดรม บทพิสูจน์ว่าความสามารถไม่ได้ถูกกำหนดด้วยจำนวนโครโมโซม

ศิลปะไม่ได้เป็นเพียงการแสดงออกทางความคิดสร้างสรรค์ แต่ยังเป็นเครื่องมือในการสื่อสารและพัฒนาศักยภาพของผู้ที่มีภาวะดาวน์ซินโดรม หลายคนมีพรสวรรค์น่าทึ่ง รอเพียงโอกาสที่จะได้แสดงความสามารถให้สังคมรับรู้

สมาคมผู้ปกครองคนพิการทางสติปัญญาแห่งประเทศไทย ได้เล็งเห็นถึงความสำคัญของศิลปะที่มีต่อพัฒนาการของผู้ที่มีภาวะดาวน์ซินโดรม จึงได้จัดให้มีคลาสเรียนศิลปะฟรีที่สมาคมฯ อย่างต่อเนื่อง จนได้เห็นแววว่าฝีมือของพวกเขาเหล่านี้ไม่ธรรมดา จึงเป็นที่มาของการจัดนิทรรศการ Extra Chromosome เนื่องในวันดาวน์ซินโดรมโลก

อาจกล่าวได้ว่า Extra Chromosome เป็นมากกว่านิทรรศการศิลปะ แต่เป็นพื้นที่แห่งการเรียนรู้ที่ท้าทายอคติและความเข้าใจผิดในสังคม พร้อมเปิดประตูสู่โลกแห่งความเท่าเทียมที่ทุกคนมีสิทธิ์ในการแสดงศักยภาพได้โดยไม่ถูกจำกัดด้วยเงื่อนไขทางร่างกายหรือพันธุกรรม

นิทรรศการนี้จัดขึ้นภายใต้แนวคิด Just like you แค่โครโมโซมหนึ่งที่เกินมา นอกนั้นไม่แตกต่าง เปิดให้เข้าชมฟรี ตั้งแต่วันที่ 21-23 มีนาคม 2568 ที่ชั้น 5 เซ็นทรัลเวิลด์ บริเวณ Craft Studio Zone โดยวันเปิดงานได้มีขบวนพาเหรดของน้อง ๆ ที่มีภาวะดาวน์ซินโดรมเพื่อประชาสัมพันธ์การจัดงาน พร้อมจัดกิจกรรมพิเศษให้ผู้ร่วมงานได้มารับรู้เรื่องราว แลกเปลี่ยนมุมมอง และสัมผัสศักยภาพที่เต็มไปด้วยพลังบวกของพวกเขา โดยมี คุณสุชาติ โอวาทวรรณสกุล นายกสมาคมผู้ปกครองคนพิการทางสติปัญญาแห่งประเทศไทย พร้อมด้วยคู่รักนักแสดงชื่อดัง โตโน่ ภาคิน คำวิลัยศักดิ์ และ ณิชา ณัฏฐณิชา ดังวัธนาวณิชย์ มาร่วมพูดคุย แบ่งปันมุมมอง และรณรงค์ผลักดันให้เกิดความเท่าเทียมในสังคม

คุณสุชาติ โอวาทวรรณสกุล นายกสมาคมผู้ปกครองคนพิการทางสติปัญญาแห่งประเทศไทยกล่าวว่า ภาวะดาวน์ซินโดรมเกิดจากโครโมโซมคู่ที่ 21 ที่เกินออกมาเป็น 3 แท่ง ส่งผลให้พัฒนาการด้านสติปัญญา รูปร่างหน้าตา และความพิการ ในอวัยวะหลายระบบ โดยองค์กร Down Syndrome International ได้กำหนดให้วันที่ 21 เดือน 3 ของทุกปี เป็นวันดาวน์ซินโดรมโลก เพื่อส่งเสริมให้เกิดความเข้าใจ ยอมรับ ตระหนักถึงความเท่าเทียมของผู้ที่มีภาวะดาวน์ซินโดรมกับคนทั่วไป ซึ่งสมาคมฯ ก็ได้รณรงค์เรื่องนี้มาตลอด เพราะอยากให้สังคมรู้ว่าเขามีศักยภาพ สามารถใช้ชีวิต เรียน ทำงานกับคนอื่นได้ อาจจะช้าไปบ้าง ทำงานสู้คนอื่นไม่ได้ แต่เขาก็ทำได้ ขอเพียงโอกาสให้เขาพิสูจน์ตัวเอง

"เราส่งเสริมศิลปะให้ผู้ที่มีภาวะดาวน์ซินโดรม เพราะเชื่อว่าศิลปะเป็นสะพานเชื่อมระหว่างโลกของเขากับสังคมภายนอก ศิลปะคือภาษาสากลที่ไม่จำเป็นต้องใช้คำพูด นั่นคือเหตุผลที่ทำให้เขาสื่อสารความรู้สึกนึกคิดผ่านผลงานศิลปะได้อย่างอิสระ เราหวังว่านิทรรศการครั้งนี้จะเป็นจุดเริ่มต้นในการเปลี่ยนมุมมองของสังคมที่มีต่อผู้ที่มีภาวะดาวน์ซินโดรม รวมถึงเปลี่ยนความคิดของพ่อแม่ที่ยังคิดว่าถ้าลูกมีภาวะดาวน์ซินโดรมแล้วไม่ควรพาเขาออกไปทำกิจกรรมนอกบ้าน สิ่งที่พวกเขาต้องการคือการยอมรับและความเข้าใจจากพ่อแม่และสังคม รวมทั้งต้องการการสนับสนุนผ่านนโยบายสาธารณะและได้รับสิทธิตามกฎหมาย ทุกคนควรได้รับโอกาสที่เท่าเทียมกัน ไม่ว่าจะเป็นด้านการศึกษา การจ้างงาน หรือการใช้ชีวิตในสังคม ทุกวันนี้ประเทศไทยมีผู้พิการ 2.2 ล้านคน เป็นคนพิการทางสติปัญญาประมาณ 145,000 คน คิดเป็น6.56% ของจำนวนผู้พิการทั้งหมด แต่มีคนพิการทางสติปัญญาที่ได้รับการจ้างงานในสถานประกอบการเพียง 0.07%" ส่วนการได้เรียนในระบบมีไม่ถึง 50% และมีโอกาสได้เรียนระดับมัธยมศึกษาเพียง 10% เท่านั้น”

คุณสุชาติ กล่าวเพิ่มเติมว่า นิทรรศการ Extra Chromosome ไม่เพียงนำเสนอผลงานศิลปะที่สวยงาม แต่ยังเป็นการขับเคลื่อนเพื่อเปลี่ยนแปลงมุมมองของสังคมต่อผู้มีภาวะดาวน์ซินโดรมผ่านการจัดนิทรรศการศิลปะ น้อง ๆ ได้แสดงให้เห็นถึงทักษะ มุมมอง และความคิดสร้างสรรค์ที่เท่าเทียมกับศิลปินทั่วไป สะท้อนให้สังคมตระหนักว่าความสามารถไม่ได้ถูกกำหนดด้วยจำนวนโครโมโซม

คุณจาริณี เมธีกุล ผู้ก่อตั้งสตูดิโอ 21/3 สตูดิโอศิลปะสำหรับผู้ที่มีภาวะดาวน์ซินโดรมแห่งแรกในประเทศไทย กล่าวว่า "เราเห็นการเปลี่ยนแปลงที่น่าอัศจรรย์ในผู้ที่มีภาวะดาวน์ซินโดรมที่มาเรียนศิลปะ น้อง ๆ กลุ่มนี้มีมุมมองที่แตกต่าง มีความคิดสร้างสรรค์ และมีความสามารถพิเศษที่น่าทึ่ง ผลงานที่น้อง ๆ ถ่ายทอดออกมาเรียกได้ว่าเป็นเพียวอาร์ต มีความบริสุทธิ์ เป็นอิสระ ไม่ติดกรอบ ไม่ผ่านกระบวนการเลียนแบบใด ๆ ซึ่งหลายคนในสังคมอาจจะยังไม่เคยเห็น ไม่เคยรับรู้ การสอนศิลปะให้กับพวกเขาทำให้รู้ว่าทุกคนมีความพิเศษในแบบของตัวเอง และศิลปะยังช่วยให้พวกเขาได้สื่อสารสิ่งนี้กับสังคม หลายคนที่เคยเก็บตัว ไม่กล้าแสดงออก กลับมีความมั่นใจมากขึ้น ยิ้มมากขึ้น ช่วยเหลือตัวเองได้มากขึ้น และมีความสุขที่ได้แสดงความสามารถของตัวเองออกมา บางคนไม่สบตาผู้อื่น ก็เริ่มมีปฏิสัมพันธ์มากขึ้นผ่านการทำงานศิลปะร่วมกัน นอจากนี้ การทำงานศิลปะทำให้น้อง ๆ รู้คุณค่าในตัวเอง เมื่อเขารู้สึกมีคุณค่าก็จะทำให้รู้สึกว่าเขามีสิทธิที่จะเรียกร้องสิทธิและความเท่าเทียมให้กับตัวเอง

“ฟังไม่รู้เรื่อง พูดไม่เข้าใจ ไม่ใช่เงื่อนไขที่ขวางกั้น ที่ทำให้เราไม่ยอมรับซึ่งกันและกันโปรดเข้าใจว่ามีแค่เพียง “หนึ่งโครโมโซมที่เกินมา นอกนั้นไม่แตกต่าง” เพราะเมื่อคุณเข้าใจ คุณจะยอมรับได้ว่าน้อง ๆ และคุณก็เหมือนกัน” คุณจาริณี กล่าว

นิทรรศการ Extra Chromosome ได้รวบรวมผลงานภาพวาดสีอะคริลิกบนผืนผ้าใบรวม 40ชิ้น มีทั้งภาพ Portrait ภาพ Abstract รวมไปถึงภาพสิ่งของที่ถ่ายทอดผ่านมุมมองพิเศษของศิลปินเอ็กซ์ตร้าโครโมโซม

น้องนายน์ รินชาติ โอวาทวรรณสกุล เป็นหนึ่งในศิลปินเอ็กซ์ตร้าโครโมโซมฝีมือดี ที่จะมีผลงานไปจัดแสดงในนิทรรศการครั้งนี้ ซึ่งงานของเขาเป็นภาพวาดบุคคลที่มีเอกลักษณ์ สัมผัสถึงความสามารถในการใช้สีที่โดดเด่น อีกหนึ่งศิลปินที่ถ่ายทอดผลงานออกมาได้อย่างน่าสนใจ คือ น้องมอส ธัชธรรม เกิดแก้ว ที่มาพร้อมกับภาพวาดบุคคลที่ถ่ายทอดผ่านหุ่นยนต์ที่ใช้สีสันสดใส จัดองค์ประกอบได้เป็นอย่างดี และ น้องวายุ ปานอินทร์ ศิลปินเอ็กซ์ตร้าโครโมโซมวัย 20 ปี ที่ได้บรรจงวาดภาพรถยนต์ที่เขาได้เคยพบเจอ ถ่ายทอดออกมาในแบบฉบับเฉพาะตัว และสร้างเสน่ห์ให้กับบางภาพที่อาจทำให้ผู้ชมต้องตั้งคำถามเกี่ยวกับรถในมุมมองของเขา ซึ่งทั้ง 3 คนรวมถึงศิลปินที่มีภาวะดาวน์ซินโดรมคนอื่น ๆ ต่างก็บอกเป็นเสียงเดียวกันว่า “ดีใจที่จะได้นำภาพไปจัดแสดงให้ทุกคนได้ดู และอยากให้มีคนมาชมงานของพวกเขากันมาก ๆ”