หมอหมู วีระศักดิ์ อาจารย์แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านนิติเวชศาสตร์ แนะผู้ที่มีประวัติแพ้รุนแรง ควรพก EpiPen เครื่องมือช่วยชีวิตกรณีฉุกเฉิน ที่สามารถออกฤทธิ์กระตุ้นหัวใจ ทำให้ความดันโลหิตปกติ ลดการบวมของกล้ามเนื้อบริเวณหลอดลมลดลง จนผู้ป่วยสามารถหายใจได้
วันนี้ (28 ก.พ.) เพจ “หมอหมู วีระศักดิ์” หรือ รศ.นพ.วีระศักดิ์ จรัสชัยศรี อาจารย์แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านนิติเวชศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ (มศว) ได้โพสต์ระบุข้อความว่า"ใครแพ้รุนแรง ควรพก EpiPen เครื่องมือช่วยชีวิตกรณีฉุกเฉิน
ข้อมูลสถิติที่เฉพาะเจาะจงเกี่ยวกับการเกิดภาวะแพ้รุนแรง (Anaphylactic Shock) จากอาหารในประเทศไทยยังมีจำกัด อย่างไรก็ตาม มีข้อมูลที่บ่งชี้ว่าอัตราการแพ้อาหารในประเทศไทยมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น ดังนี้:
1. สถาบันโรคภูมิแพ้สมิติเวชรายงานว่า คนไทยมีความเสี่ยงเป็นโรคภูมิแพ้อาหารเพิ่มขึ้นถึง 300–400% โดยสาเหตุหลักมาจากพฤติกรรมและวิถีชีวิตที่เปลี่ยนแปลงไป
2. แม้จะไม่มีการเก็บข้อมูลการแพ้อาหารอย่างละเอียดในผู้ใหญ่ไทย แต่การศึกษาในต่างประเทศพบว่า 10.8% ของประชากรมีอาการแพ้อาหาร อาหารที่มักเป็นสาเหตุของการแพ้ในคนไทย ได้แก่ อาหารทะเล (กุ้ง, ปู, หอย, ปลา), ข้าวสาลี, ถั่วต่างๆ, นม, ไข่
การแพ้รุนแรง หรือที่รู้จักกันในทางการแพทย์ว่า Anaphylaxis หรือ Anaphylactic Reaction เป็นอาการตอบสนองต่อสารก่อภูมิแพ้แบบรุนแรง ซึ่งหากรักษาไม่ทันการอาจทำให้ผู้ป่วยเสียชีวิตได้ สารก่อภูมิแพ้อาจเป็นสารที่อยู่ในอาหารอย่างไคตินในอาหารทะเล เมื่อสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ ผู้ป่วยมักมีอาการหายใจไม่ออกอย่างเฉียบพลันเนื่องจากกล้ามเนื้อบริเวณหลอดลมหดตัวและบวมจากปฏิกิริยาภูมิคุ้มกัน และอาจนำไปสู่การขาดอากาศหายใจจนเสียชีวิตได้
Epinephrine Autoinjector เป็นหนึ่งในเครื่องมือปฐมพยาบาลที่สำคัญต่อผู้ที่มีอาการแพ้รุนแรง และอาจช่วยชีวิตผู้ป่วยได้ก่อนที่จะได้รับการรักษาโดยแพทย์
Epinephrine ก็คือสาร Adrenaline โดยจะออกฤทธิ์กระตุ้นหัวใจ กระตุ้นการหดตัวของหลอดเลือดซึ่งจะหักล้างปฏิกิริยาการขยายตัวของหลอดเลือดที่เกิดจากสารก่อภูมิแพ้ ทำให้ความดันโลหิตกลับมาปกติ การบวมของกล้ามเนื้อบริเวณหลอดลมลดลง จนผู้ป่วยสามารถหายใจได้
Epinephrine Autoinjector มักจะมาในรูปแบบของปากกา เรียกว่า “EpiPen” วิธีการใช้งานคือการฉีดเข้าที่กล้ามเนื้อต้นขาด้านข้าง ซึ่งการฉีดเข้าที่กล้ามเนื้อสามารถทำได้โดยตั้งเข็มฉีดที่มุมตั้งฉากกับผิว เข็มฉีดที่มากับเครื่องฉีดจะมีความยาวพอดีสำหรับการฉีดเข้ากล้ามเนื้อ ในเครื่องฉีดอัตโนมัติ เพียงกดหัวปากกาเข้ากับกล้ามเนื้อ ตัวปากกาจะฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อโดยอัตโนมัติ
หลังจากใช้ EpiPen แล้ว ผู้ป่วยมักจะมีอาการดีขึ้น อย่างไรก็ตาม ควรจะส่งผู้ป่วยต่อไปยังแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อดูอาการและรักษาเพิ่มเติม นะครับ
ใครควรใช้ EpiPen?
1. ผู้ที่มีประวัติแพ้รุนแรง เช่น แพ้อาหาร (อาหารทะเล, ถั่ว, นม, ไข่) แพ้แมลงกัดต่อย (ผึ้ง, ตัวต่อ) แพ้ยา (Penicillin, NSAIDs)
2. ผู้ที่เคยมีอาการ Anaphylaxis มาก่อน
3. ผู้ที่แพทย์วินิจฉัยว่ามีความเสี่ยงสูง
ปล. ข้อมูลทั้งหมดที่ผมนำเสนอมีการอ้างอิงแหล่งที่มาชัดเจน และผมได้พยายามอ้างอิงจากแหล่งข้อมูลที่เชื่อถือได้ แต่บางครั้งอาจมีการโต้แย้งในข้อมูล ซึ่งเป็นเรื่องปกติในแวดวงวิชาการ ดังนั้นจึงขอเรียนทุกท่านว่า โปรดใช้วิจารณญาณในการอ่านบทความของผม และควรหาข้อมูลเพื่มเติมเพื่อความถูกต้องอีกครั้ง ด้วยนะครับ