เมื่อวันที่ ๕ กรกฎาคม พ.ศ ๒๔๐๑ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงมีพระบรมราชโองการประกาศแต่งตั้งเมืองใหม่ขึ้นอีก ๗ เมืองให้เป็นเมืองหน้าด่าน จากที่เคยเป็นแค่ที่ตั้งค่ายของด่านเท่านั้น และให้เรียกชื่อตามที่เรียกกันมาแต่เดิม ให้มีกรมการรักษาเมืองและผู้สำเร็จราชการเมือง อีกทั้งโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมพระราชทานชื่อแก่ผู้สำเร็จราชการเมืองทั้ง ๗ ดังนี้
เมืองสมิงสิงหบุรี มี พระสมิงสิงหบุรินทร์ เป็นผู้สำเร็จราชการ ต่อมาเป็นต้นสกุล สิงคิบุรินทร์ ธำรงโชติ
เมืองลุ่มสุ่ม มี พระนินนะภูมิบดี เป็นผู้สำเร็จราชการ เป็นต้นสกุล นินบดี จ่าเมือง หลวงบรรเทา
เมืองท่าตะกั่ว มี พระชินติฐบดี เป็นผู้สำเร็จราชการ เป็นต้นสกุล ท่าตะกั่ว ชินอักษร ชินหงสา
เมืองไทรโยค มี พระนิโครธาภิโยค เป็นผู้สำเร็จราชการ เป็นต้นสกุล นิโครธา
เมืองท่าขนุน มี พระปนัสติฐบดี เป็นผู้สำเร็จราชการ เป็นต้นสกุล หลักคงคา
เมืองทองผาภูมิ มี พระเสลภูมิบดี เป็นผู้สำเร็จราชการ เป็นต้นสกุล เสลานนท์ เสลาคุณ
เมืองท่ากะดาน มี พระผลกติฐบดี เป็นผู้สำเร็จราชการ เป็นต้นสกุล พลบดี ตุลานนท์
พร้อมทั้งพระราชทานเสื้อเข้มขาบ คือเสื้อที่ทำด้วยผ้าที่ทอควบกับริ้วทองเ คนละตัวเป็นของขวัญ หัวเมืองทั้งเจ็ดนั้นขึ้นแก่เมืองกาญจนบุรีทั้งสิ้น
ในจำนวนนี้ ๖ เมืองตั้งอยู่ริมแม่น้ำแควน้อย มีเพียงเมืองท่ากระดานเท่านั้นตั้งอยู่ริมแม่น้ำแควใหญ่ กรมการเมืองทั้ง ๗ ล้วนแต่เป็นคนมอญ ในเครือข่ายมอญลุ่มแม่น้ำแม่กลอง มีหน้าที่สืบข่าวคราวชายแดนและลาดตระเวนป้องกันการรุกรานของพม่า
ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ ๕ มีการปฏิรูปการปกครองเป็นระบบเทศาภิบาลมณฑล โปรดให้ยุบเมืองทั้ง ๗ เป็นอำเภอ กิ่งอำเภอ ตำบล และหมู่บ้าน ตามระบบการปกครองใหม่ เมืองหน้าด่านทั้ง ๗ จึงเกิดการเปลี่ยนแปลงในปี ๒๔๓๘ ดังนี้
เมืองสมิงสิงหบุรี ยุบเป็นหมู่บ้าน อยู่ในตำบลเมืองสิงห์ อำเภอไทรโยค จังหวัดกาญจนบุรี
เมืองทองผาภูมิ ยุบเป็นหมู่บ้าน อยู่ในกิ่งอำเภอสังขละบุรี ขึ้นกับอำเภอวังกะ ปัจจุบันเป็นอำเภอทองผาภูมิ จังหวัดกาญจนบุรี
เมืองท่าขนุน ยุบเป็นกิ่งอำเภอสังขละบุรี ต่อมาทั้งกิ่งอำเภอสังขละบุรีและอำเภอวังกะ ถูกรวมกับอำเภอทองผาภูมิ จังหวัดกาญจนบุรี
เมืองไทรโยค ยุบเป็นกิ่งอำเภอไทรโยค ขึ้นกับอำเภอวังกะ ต่อมาย้ายไปขึ้นกับอำเภอเมือง ในปี ๒๕๐๖ จึงยกฐานะขึ้นเป็นอำเภอไทรโยค จังหวัดกาญจนบุรี
เมืองท่าตะกั่ว ยุบลงเป็นหมู่บ้านอยู่ในตำบลท่าเสา อำเภอไทรโยค จังหวัดกาญจนบุรี
เมืองลุ่มสุ่ม ยุบเป็นหมู่บ้าน อยู่ในตำบลลุ่มสุม อำเภอไทรโยค จังหวัดกาญจนบุรี
เมืองท่ากระดาน ยุบเป็นหมู่บ้าน อยู่ในอำเภอศรีสวัสดิ์ จังหวัดกาญจนบุรี ต่อมาในปี ๒๕๑๖ มีการสร้างเขื่อนศรีนครินทร์ ทำให้เมืองท่ากระดานและอำเภอศรีสวัสดิ์ ซึ่งก็คือเมืองศรีสวัสดิ์ที่เป็นเมืองหน้าด่านเดิม ถูกน้ำท่วมจมอยู่ใต้อ่างเก็บน้ำ จึงย้ายขึ้นมาอยู่บนที่ราบสูงริมเขื่อนศรีนครินทร์
ในปัจจุบัน อดีตเมืองหน้าด่านทั้ง ๘ เมืองนี้ รวมทั้งเมืองศรีสวัสดิ์ ได้กลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญของภาคตะวันตก แม้ในด้านการปกครองจะถูกจัดให้อยู่ในภาคกลาง แต่ภูมิประเทศก็ต่างจากภาคกลางทั่วไปอย่างมาก ส่วนใหญ่เป็นอุทยานแห่งชาติและเขตรักษาพันธุ์สัตว์ที่ยังคงความบริสุทธิ์ของธรรมชาติ มีป่า เขา ถ้ำ น้ำตกที่สวยงามมากมาย มี ๒ ทะเลสาบใหญ่ในอ้อมกอดของขุนเขาที่อยู่ใกล้กรุงเทพฯ คือเขื่อนศรีนัครินทร์และเขื่อนวชิราลงกรณ์ที่อยู่ใจกลางของภูมิประเทศเหล่านี้ อีกทั้งยังมีสถานที่สำคัญทางประวัติศาสตร์ตั้งแต่ยุคดึกดำบรรพ์จนถึงยุตสงครามโลก จึงเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่ได้รับความนิยมในขณะนี้
