สัปดาห์ก่อน อย.และตำรวจ ปคบ.ทลายเครือข่ายสตาร์ทอัพ “ออเนสด็อคส์” (HonestDocs) คุณหมอมือถือให้คำปรึกษาปัญหาสุขภาพผ่านออนไลน์ หลังพบมีการขายยา โดยเฉพาะยาอันตรายจัดส่งทางไปรษณีย์และเคอรี่ เตือนอย่าเห็นแก่ความสบาย ใช้ยาแบบผิดๆ อันตรายถึงชีวิต
... รายงาน
เครือข่ายสตาร์ทอัพเว็บไซต์ที่ชื่อ “ออเนสด็อคส์” (HonestDocs) จำหน่ายยา ให้คำปรึกษาปัญหาสุขภาพผ่านเว็บไซต์และสื่อโซเชียลมีเดีย ถูกสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) และตำรวจกองบังคับการปราบปรามการกระทำความผิดเกี่ยวกับการคุ้มครองผู้บริโภค (บก.ปคม.) เข้าทลายเมื่อวันที่ 25 ก.ค.ที่ผ่านมา สะท้อนให้เห็นถึงการทำสตาร์ทอัพที่ละเมิดกฎหมาย ด้วยการโฆษณาชวนเชื่อและขายยาผ่านสื่อออนไลน์ ทั้งเว็บไซต์ เฟซบุ๊ก และไลน์แอดโดยฝ่าฝืนกฎหมาย แม้ผู้บริโภคจะรู้สึกสะดวกและง่ายดาย แต่ก็มีอันตรายแฝงอยู่อย่างยิ่ง
อย.สอบสวนพบว่า เว็บไซต์ออเนสด็อคส์ มีบริษัท บิมินิ จำกัด เป็นเจ้าของ สำนักงานตั้งอยู่ที่อาคารวานิช 2 ชั้น 28 ถนนเพชรบุรีตัดใหม่ แขวงมักกะสัน เขตราชเทวี กรุงเทพฯ มีชื่อคณะกรรมการ 2 คน เป็นคนไทย 1 คน และเป็นชาวต่างชาติ 1 คน ประเภทธุรกิจจดทะเบียนการจัดทำซอฟต์แวร์สำเร็จรูป สอดคล้องกับการสืบสวน ได้ระบุช่องทางการซื้อสินค้าทาง Line@HonestDocs ซึ่งผู้ดูแลแจ้งช่องทางชำระเงินผ่านบัญชีธนาคารของคณะกรรมการบริษัทดังกล่าว เมื่อชำระเงินแล้วจะส่งยาทางไปรษณีย์ให้ลูกค้าต่อไป จากการตรวจสอบข้อมูลของผู้สื่อข่าว พบว่าเว็บไซต์ออเนสด็อคส์ ก่อตั้งขึ้นในปี 2560 มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ความรู้ ข้อมูล สินค้า และบริการเกี่ยวกับสุขภาพ โดยอ้างว่ายังมีคนไทยอีกหลายคนที่ยังเข้าไม่ถึงระบบสุขภาพจากหลากหลายสาเหตุ เช่น คนที่อยู่ไกลสถานพยาบาลหรือผู้ป่วยติดเตียง ไม่สะดวกไปหาคุณหมอ หรือหาสินค้าทางสุขภาพใกล้บ้านไม่ได้ คนที่มีโรคหรืออาการที่โดนตัดสินจากสังคม เช่น โรคทางจิตเวช โรคทางเพศสัมพันธ์ จึงไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที และการเรียนการสอนเรื่องสุขภาพยังไม่ได้ผลนัก ข้อมูลออนไลน์ที่ไม่น่าเชื่อถือ ทำให้คนเข้าใจเรื่องสุขภาพผิดๆ
ในเว็บไซต์มีบทความและรีวิวเรื่องโรค ยา วิตามิน หรือเรื่องทางสุขภาพอื่นๆ โดยบุคลากรทางการแพทย์ เปิดให้ถามคำถามสุขภาพ รวบรวมรายชื่อคลินิกและโรงพยาบาล พร้อมรีวิวจากผู้ใช้บริการจริง แต่ที่น่าสังเกตก็คือ “ร้านสุขภาพ Health Shop” ที่อ้างว่ามีพาร์ตเนอร์ทั้งโรงพยาบาล คลินิก ร้านขายยา และบริษัทชั้นนำเสนอโปรแกรมตรวจสุขภาพ ดีลทำฟัน ประกันอุบัติเหตุ ประกันสุขภาพ ประกันชีวิต ซึ่งก่อนหน้านี้ระบุว่าเป็นช่องทางขายยาที่มีการจัดส่งยา สมุนไพร วิตามิน และอาหารเสริมจากร้านขายยา ด้วยเคอร์รี่และไปรษณีย์ โดยให้เพิ่มเพื่อนในไลน์แอด แล้วแจ้งตัวยาและสถานที่จัดส่ง เพื่อให้ทีมงานคำนวณยอดโอน โดยทีมงานจะซื้อยาจากร้านขายยาที่มีใบอนุญาต และจัดส่งให้ โดยพบว่ามียาหลายประเภท ทั้งยาโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ยาระบบต่อมไร้ท่อ ยาโรคจิตเวช ยาระบบหลอดเลือดและหัวใจ ยาช่วยนอนหลับ ฯลฯ แต่หลังจากที่ อย. และตำรวจจับกุม พบว่าเหลือเพียงแค่ดีลสุขภาพ ทำฟัน ความงามเท่านั้น โดยได้ปิดส่วนของบริการจัดส่งยาไปแล้ว
นพ.ธเรศ กรัษนัยรวิวงค์ เลขาธิการ อย.ระบุว่า ได้รับเรื่องร้องเรียนจากผู้บริโภค และเครือข่ายจำนวนมากว่า พบโฆษณาขายยาโดยไม่ได้รับอนุญาตและให้คำปรึกษาปัญหาสุขภาพผ่านเว็บไซต์ออเนสด็อคส์ ซึ่งก่อนหน้านี้ จับกุมและดำเนินคดีต่อผู้กระทำความผิดในข้อหาขายยาโดยไม่ได้รับอนุญาตไปแล้ว จากนั้นได้ทำการขยายผลจนทราบว่า เครือข่ายนี้มีบริษัท บิมินิ จำกัด เป็นเจ้าของ จดทะเบียนการจัดทำซอฟต์แวร์สำเร็จรูป แต่กลับใช้เป็นเครือข่ายคอลเซ็นเตอร์ เป็นสถานที่ให้คำปรึกษา โฆษณาขายยา อาหาร เครื่องสำอาง พร้อมเปิดช่องทางการจำหน่าย โดยเฉพาะกลุ่มยาปฏิชีวนะ (Antibiotics), กลุ่มยาโรคจิตเวช กลุ่มยาความดัน กลุ่มยาโรคเบาหวาน กลุ่มยาคุมกำเนิด กลุ่มยารักษาอาการเสื่อมสมรรถภาพทางเพศ ทั้งหมดขายยาผ่านทางช่องทางเว็บไซต์ เฟซบุ๊ก และไลน์แอด จากการตรวจสอบที่ตั้งโดเมน พบว่าอยู่ที่รัฐแอริโซนา สหรัฐอเมริกา ส่วนบริษัทในไทย พบว่ามีชื่อคณะกรรมการ 2 คน เป็นคนไทย 1 คน และเป็นชาวต่างชาติ 1 คน ซึ่งการกระทำดังกล่าวเป็นการฝ่าฝืนกฎหมาย พ.ร.บ.ยา ปี 2510, พ.ร.บ.อาหาร ปี 2522 และ พ.ร.บ.เครื่องสำอาง ปี 2558 มีโทษทั้งจำทั้งปรับ
ภ.ญ.สุภัทรา บุญเสริม รองเลขาธิการ อย.เตือนว่า อย่าเห็นแก่ความสะดวกสบายสั่งซื้อยาออนไลน์ เพราะ อย.ไม่อนุญาตให้ขายยาผ่านสื่อออนไลน์ อีกทั้งการซื้อยาออนไลน์อันตรายอย่างยิ่ง ยาบางกลุ่ม เช่น ยาปฏิชีวนะ หากผู้บริโภคซื้อมาทานเอง อาจได้กลุ่มยาไม่ตรงกับเชื้อที่ได้รับ และหากทานยาไม่ต่อเนื่อง อาจทำให้เกิดการดื้อยาได้ หากผู้ป่วยมีประวัติการแพ้ยาปฏิชีวนะ กลุ่มเพนิซิลลิน เช่น เพนิซิลลินวี อะม็อกซีซิลลิน ไดคล็อกซาซิลลิน อาจมีอาการตั้งแต่ลมพิษ ผื่นคัน ใจสั่น แน่นหน้าอก ไปจนถึงหอบตัวเขียว ความดันต่ำ เป็นลม หรือเกิดภาวะช็อกจากการแพ้ อาจเป็นอันตรายถึงตายได้ ส่วนกลุ่มยาโรคจิตเวช กลุ่มยาโรคเรื้อรัง เช่น ความดัน เบาหวาน ต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรผู้เชี่ยวชาญเท่านั้น เพราะจะได้วินิจฉัยโรคได้อย่างถูกต้อง หรือซื้อผ่านทางร้านยาที่มีเภสัชกรประจำร้านและมีใบอนุญาตเท่านั้น เพราะผู้ใช้ยาไม่ทราบได้เลยว่าเป็นยาจริงหรือไม่ ได้มาตรฐาน ปลอดภัยหรือไม่ ยาบางตัวอาจเกิดการส่งผลต่อยาอีกตัว (Drug Interaction) ต้องอยู่ในความดูแลของแพทย์ผู้เชี่ยวชาญและเภสัชกร หากซื้อยามาทานเองอาจเกิดอันตรายถึงแก่ชีวิตได้
ส่วนผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร โฆษณาอวดอ้างสรรพคุณลดความอ้วน เสริมสมรรถภาพทางเพศ ที่ผ่านมามักตรวจพบสารอันตราย หรือผสมยาแผนปัจจุบัน เช่น ไซบูทรามีน ออริสแตท บิซาโคดิล และเฟนฟลูรามีน มีผลข้างเคียงที่อันตรายอาจถึงแก่ชีวิต ขณะที่ผลิตภัณฑ์เครื่องสำอางหากอวดอ้างสรรพคุณเกินจริง เช่น ยับยั้งการก่อตัวของเชื้อโรค ปกป้องการติดเชื้อ ยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อรา เร่งผลัดเซลล์ผิว ลดการระคายเคือง ถือเป็นข้อความที่เป็นเท็จ ก่อให้เกิดความเข้าใจผิด ไม่เป็นธรรมต่อผู้บริโภค เนื่องจากผลิตภัณฑ์เครื่องสำอาง มีวัตถุประสงค์เพื่อใช้สำหรับภายนอกร่างกาย ทำความสะอาดและความสวยงามเท่านั้น ไม่ได้มีผลต่อการปรับเปลี่ยนโครงสร้าง หรือทำหน้าที่ใดๆ ของร่างกาย ฉะนั้นการซื้อผลิตภัณฑ์ยา ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร เครื่องสำอางมาบริโภคผ่านสื่อออนไลน์ ขอให้ระมัดระวังและไตร่ตรองให้รอบคอบ อย่าหลงเชื่อโฆษณาเพียงอย่างเดียว ซึ่ง อย.เตรียมขยายผลหากพบร้านขายยาที่มีส่วนเกี่ยวข้อง ย้ำเตือนว่าการขายยา อย.ไม่ได้อนุญาตให้ขายผ่านทางสื่อออนไลน์แต่อย่างใด
