มีข่าวที่ทำเอาคนไทยเราเกิดความวิตกกันพอควร เมื่อสหรัฐอเมริกาห้ามนำเข้าน้ำปลาไทยยี่ห้อดัง ในข้อหาว่ามีสารก่อมะเร็ง ซึ่งจะเป็นผลกระทบต่อร้านอาหารไทยที่กำลังโด่งดังในสหรัฐ เพราะต้องใช้น้ำปลาไทยเป็นหลัก ทำให้เลขาธิการ อย.ไทย พร้อมด้วยหลายฝ่ายได้ออกมยืนยันว่า ได้ร่วมกับกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ตรวจสอบคุณภาพน้ำปลาไทยอยู่เสมอ รวมทั้งน้ำปลาที่เป็นประเด็นอยู่ด้วย พบว่าทุกตัวอย่างไม่พบสารปนเปื้อน ดังนั้นขอให้ผู้บริโภคชาวไทย เชื่อมั่นในคุณภาพและความปลอดภัยในน้ำปลาที่ผลิตในประเทศไทย
น้ำปลาไทย นอกจากจะมีอเมริกาเป็นตลาดหลักแล้ว ยังได้รับความนิยมในอีกหลายประเทศ รวมทั้งตลาดอาเซียนและญี่ปุ่น ซึ่งไม่มีปัญหาในเรื่องนี้ แต่อเมริกาจะเพิ่มมาตรการตรวจสอบน้ำปลาใหม่ ไม่ยอมรับการหมัก แต่จะให้ต้มไปก่อนเท่านั้น ซึ่งจะทำให้น้ำปลาเปลี่ยนสีและเปลี่ยนกลิ่นไป ซึ่งวิธีการนี้ฝรั่งเศสเคยแสดงถวายพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทอดพระเนตรเมื่อ ๘๘ ปีที่แล้ว ครั้งที่เสด็จไปเยือนอินโดจีนขณะอยู่ในความปกครองของฝรั่งเศส
พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าฯ พร้อมสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี เริ่มออกเดินทางเมื่อวันที่ ๖ เมษายน ๒๔๗๓ โดยเรือพระที่นั่งมหาจักรี มี ร.ล.รัตนโกสินทร์ ตามเสด็จ และไปถึงเมืองไซ่ง่อนในวันที่ ๑๔ เมษายน ข้าหลวงใหญ่อินโดจีน พร้อมด้วยทูตฝรั่งเศสประจำกรุงเทพฯ ได้ขึ้นมาเฝ้าบนเรือก่อนเรือพระที่นั่งจะเข้าเทียบท่าเมืองไซ่ง่อน ท่ามกลางเสียงปืนเรือรบฝรั่งเศสยิงสลุตถวายความเคารพ ๒๑ นัด ส่วนเรือสินค้าทุกลำก็เปิดหวูดเมื่อเรือพระที่นั่งผ่าน ซึ่งเรือพระที่นั่งก็เปิดหวูดตอบ และ ร.ล.รัตนโกสินทร์ก็ยิงสลุตตอบจำนวนเท่ากัน เป็นการถวายการต้อนรับอย่างอึกทึกครึกโครม
เมื่อเสด็จสู่ปะรำพิธี นายกเทศมนตรีเมืองไซ่ง่อน ได้กราบบังคมทูลต้อนรับในนามเมือง ทรงมีพระราชดำรัสตอบเป็นภาษาฝรั่งเศส จากนั้นจึงประทับรถยนต์เปิดประทุนร่วมกับข้าหลวงใหญ่ไปสู่ที่ประทับ ตลอดทางเสด็จทั้งสองฝั่งมีทหารเรือแต่งเต็มยศตั้งแถวรับเสด็จ
ตลอดเส้นทางยาว ๒๕ เส้นจากท่าเรือ ไปสู่วังของข้าหลวงใหญ่ซึ่งถูกจัดให้เป็นที่ประทับ มีประชาชนเฝ้าชมพระบารมีตลอดสองข้างทาง พวกผู้ชายเปิดหมวกถวายคำนับเมื่อเสด็จผ่าน และประตูวังที่ประทับก็มีการจัดซุ้มประตูประดับดอกไม้ใบไม้และธง ด้านบนยังมีตราครุฑ ทหารตั้งแถวเป่าแตรถวายคำนับ แตรวงบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมีและเพลงชาติฝรั่งเศส นับเป็นการถวายพระเกียรติอย่างเอิกเกริก
ในวันต่อมา เสด็จไปวางพวงมาลาอนุสาวรีย์ทหารที่เสียชีวิตในสงคราม ทั้งทหารฝรั่งเศสและทหารญวน จากนั้นเสด็จเยี่ยมสโมสรนายทหารฝรั่งเศส ซึ่งมีนายทหารบกทหารเรือรับเสด็จพร้อมหน้า นายพันเอกริงค์ ผู้บังคับการทหารปืนใหญ่อินโดจีน ซึ่งเคยเรียนที่โรงเรียนนายร้อยฝรั่งเศสร่วมรุ่นกับพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าฯได้กราบบังคมทูลรับรองในนามสโมสร ทรงมีพระราชดำรัสตอบเป็นภาษาฝรั่งเศสเช่นกันว่า ไม่เคยลืมความหลังเมื่อครั้งเป็นนักเรียนนายร้อยฝรั่งเศสเลย ซึ่งเป็นที่พอใจของนายทหารฝรั่งเศสที่รับเสด็จไปตามกัน
หนึ่งในรายการที่ฝรั่งเศสอยากจะอวดถวายให้ทอดพระเนตรในครั้งนี้คือ สถาบันสำรวจทางทะเลที่นาตรัง แหล่งคิดค้นความเจริญก้าวหน้ามาสู่อาณานิคม เช่นการนำปลามาทำเป็นเส้นแบบบะหมี่ คงจะแบบเดียวกับเส้นปลาในปัจจุบัน แต่คนญวนบอกว่าเหม็นคาว สู้กินบะหมี่ไม่ได้ เลยไม่กินกัน
อีกอย่างที่ทางสถาบันอยากจะอวดเป็นพิเศษก็คือ การทำน้ำปลาสูตรใหม่ ที่รวดเร็วและถูกหลักอนามัยกว่าวิธีเก่าที่ชาวตะวันออกทำกัน สถาบันจึงจัดแสดงวิธีทำถวายให้ทอดพระเนตร
ผู้อำนวยการสถาบันถวายการอธิบายว่า การทำน้ำปลาแบบคนญวนหรือที่ชาวตะวันออกทั่วไปทำกันนั้น ต้องเอาปลามาหมักโดยใส่เกลือมากๆ เพื่อไม่ให้เน่า ตั้งผึ่งแดดไว้เป็นเดือน ทำให้เค็มจัด ทั้งยังไม่สะอาดเกิดเชื้อโรคขึ้นได้ แต่วิธีใหม่ของฝรั่งเศสปลอดภัยจากเชื้อโรค ใช้เวลาน้อยกว่ามาก ทั้งยังให้เค็มแค่ไหนก็ได้ตามใจชอบ
วิธีที่ฝรั่งเศสคิดพัฒนาขึ้นมาก็คือ นำปลามาต้มในอุณหภูมิ ๕๐ องศาเซ็นติเกรด ด้วยหม้อต้มที่ทำขึ้นโดยเฉพาะมีเครื่องกวน เคี่ยวจนเนื้อปลาเปื่อยยุ่ยดูคล้ายกะปิ จากนั้นจึงนำมากรอง น้ำที่ได้จะเป็นสีเหลืองใส กลิ่นหอมเหมือนน้ำปลาไทย จากนั้นจะให้เค็มมากน้อยแค่ไหนก็ใส่เกลือเอาตามต้องการ
การทำน้ำปลาแบบฝรั่งเศสนี้ดูง่าย รวดเร็ว ถูกหลักอนามัย โดยใช้เครื่องจักรทำเป็นหม้อต้มขึ้นโดยเฉพาะ แต่อาหารของชาวตะวันออกเรานั้น จะเป็นทั้งศาสตร์และศิลป์ มีความละเอียดอ่อน และยึดหลักธรรมชาติ แม้จะใช้เวลาและความพยายามมากกว่า แต่ผลที่ออกมาก็มีความละมุนละไม ลึกซึ้งกว่าที่เครื่องจักรจะทำได้
ถ้าอยากรู้ว่าน้ำปลาสูตรของนักทำน้ำหอมนี้ จะได้รับความนิยมจากคนญวนแค่ไหน เมื่อไม่นานมานี้ก็ยังเห็นขวดน้ำปลาไทยที่วางขาย เกือบทุกยี่ห้อจะมีภาษาญวนอยู่ด้วย แสดงว่ามีตลาดอยู่ในเวียดนาม ถ้าน้ำปลาสูตรฝรั่งเศสดีกว่า คงไม่มีใครสั่งน้ำปลาไทยไปกินหรอก