ใส่ความ ข่าวลือ บัตรสนเท่ คือสิ่งที่ทำให้ข้าราชการสุจริต จงรักภักดีต่อแผ่นดิน ต้องถูกประหารไปนักต่อนักแล้ว เมื่อผู้มีอำนาจเป็นคนหูเบา ไม่มีวิจารณญาณไตร่ตรอง เชื่อคนอย่างง่ายๆ ซึ่งเรื่องแบบนี้เกิดขึ้นสมัยกรุงศรีอยุธยาเป็นจำนวนมาก ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ก็มีคนสอพลอที่อาศัยวิธีนี้หาความดีความชอบใส่ตัวเพื่อไต่เต้า แม้แต่ข้าราชการที่มีตำแหน่งสูงสุดในแผ่นดินก็ยังโดนกระทำ
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ เมื่อพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติบรมราชาภิเษกแล้ว ในปีนั้นมีข้าหลวงเดิมที่รับใช้ใกล้ชิดเบื้องพระยุคลบาทมาก่อนขึ้นครองราชย์ กระซิบกราบทูลว่า สมเด็จเจ้าพระยาสองพี่น้อง คือ “สมเด็จเจ้าพระยาองค์ใหญ่” สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศ์ และ “สมเด็จเจ้าพระยาองค์น้อย” สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิชัยญาติ คิดการประทุษร้ายตั้งกองตำดินปืนอยู่ที่หลังบ้านเป็นอันมาก ทรงรับฟังเรื่องแล้วทรงนำไปปรึกษาข้าหลวงเดิมผู้อื่นอีก ก็ได้รับคำกราบทูลว่า ถ้าสองสมเด็จเจ้าพระยาจะคิดร้ายเอาแผ่นดินแล้ว จะยกราชสมบัติมาถวายพระองค์ทำไม
ทั้งนี้เมื่อพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวประชวรหนักก่อนเสด็จสวรรคต เจ้าพระยาสองพี่น้องนี้ได้เกณฑ์ข้าราชการผู้ใหญ่ผู้น้อยเข้าประจำซองรักษาพระราชนิเวศ ตั้งกองป้องกันไว้ทั่วพระนคร แล้วให้บุตรชายไปเฝ้าเจ้าฟ้ามงกุฎฯซึ่งผนวชเป็นเจ้าอาวาสวัดบวรนิเวศ กราบทูลว่าจะอัญเชิญเสด็จขึ้นครองราชย์จะรับหรือไม่ เมื่อทรงตอบรับ จึงส่งคนไปล้อมวัดถวายการอารักขา จนรัชกาลที่ ๓ เสด็จสวรรคตแล้วจึงอัญเชิญเสด็จขึ้นครองราชย์
อีกทั้งข้าหลวงเดิมรายหลังนี้ยังกราบทูลอีกว่า ทั้งสองสมเด็จเจ้าพระยาก็มีกำปั่นไปค้าขายต่างประเทศอยู่เป็นประจำ ถ้าต้องการดินปืนก็ไปซื้อเอาจากสิงคโปร์ก็จะได้ดินปืนที่ดีกว่ามาตำเองอีก
ทรงรับฟังอีกความเห็นแล้วก็เก็บความไว้ เมื่อสมเด็จเจ้าพระยาองค์ใหญ่มาเข้าเฝ้า จึงดำรัสถามโดยไม่ได้รู้ตัว ว่า การตำดินปืนนั้นเขาทำอย่างไร
สมเด็จเจ้าพระยาองค์ใหญ่ก็กราบทูลไปตามที่ทราบ ดำรัสถามอีกว่า ถ้าจะซื้อดินปืนมาแต่เมืองสิงคโปร์มาใช้กับลงทุนตำเอง ใครจะถูกจะแพงเงินกว่ากัน สมเด็จเจ้าพระยาองค์ใหญ่กราบทูลว่า ซื้อดินปืนมาจากเมืองสิงคโปร์ถูกเงินกว่า ดีกว่าตำที่นี่ แล้วก็มิได้ตรัสประการใด ต่อมาประมาณเดือนหนึ่งจึงตรัสให้สมเด็จเจ้าพระยาองค์ใหญ่ได้ทราบถึงเหตุที่ทรงถามในวันนั้น
ถ้าผู้มีอำนาจมีใจหนักแน่น มิได้เชื่อคำสอพลอยุยง ใช้สติปัญญาไตร่ตรอง ดังเช่นพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวในเรื่องนี้ คนสอพลอที่จะคอยยุแยงให้บ้านเมืองปั่นป่วน ก็จะทำอะไรไม่ได้ผล มีแต่แพ้ภัยตัวเองไป