สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ เสด็จฯ แทนพระองค์ ทรงเปลี่ยนเครื่องทรงพระแก้วมรกต

สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร เสด็จฯ แทนพระองค์ พร้อมด้วย พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าพัชรกิติยาภา ทรงเปลี่ยนเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร จากเครื่องทรงฤดูหนาว เป็นเครื่องทรงฤดูร้อน ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม พระบรมมหาราชวัง

วันนี้ (5 มี.ค.) เมื่อเวลา 17.52 น. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร เสด็จพระราชดำเนินไปทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจแทนพระองค์ ในการเปลี่ยนเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร หรือ พระแก้วมรกต จากเครื่องทรงฤดูหนาว เป็นเครื่องทรงฤดูร้อน ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม พระบรมมหาราชวัง โอกาสนี้ พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าพัชรกิติยาภา โดยเสด็จในการนี้ด้วย

พระราชพิธีเปลี่ยนเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร (พระแก้วมรกต) มีมาตั้งแต่สมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ในสมัยนั้นได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างเครื่องทรงถวายพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรสำหรับฤดูร้อนและฤดูฝน อย่างละสำรับ และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เปลี่ยนเครื่องทรงตามฤดูกาล ครั้นถึงรัชกาลที่ 3 พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างเครื่องทรงสำหรับฤดูหนาวถวายอีกสำรับหนึ่ง พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร จึงทรงเครื่องทรง 3 อย่าง ตามฤดูกาลมาจนถึงทุกวันนี้

ในโอกาสที่กรุงรัตนโกสินทร์ครบ 200 ปี สำนักพระราชวังได้ทำการบูรณะซ่อมแซมเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร ทั้ง 3 ฤดู เฉพาะในส่วนที่ชำรุดเนื่องจากได้ใช้งานต่อเนื่องมาโดยตลอด ต่อมาในภายหลังพบว่าเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรชำรุดมากขึ้น ควรจะต้องซ่อมแซมอีก แต่ด้วยความที่เครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรชุดนี้เป็นยอดฝีมือของช่างโบราณช่วงสมัยปลายกรุงศรีอยุธยาต่อกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น จึงไม่สามารถหาช่างฝีมือซ่อมแซมให้เหมือนเดิมหรือทำให้เกิดความกลมกลืนทั้งในด้านวัตถุและฝีมือได้ กรมธนารักษ์ สำนักพระราชวัง และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ได้พิจารณาเห็นพ้องต้องกันว่า สมควรอนุรักษ์และรักษาเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรชุดเดิมไว้ให้ เป็นศิลปกรรมและมรดกอันล้ำค่ามิให้ชำรุดมากขึ้นกว่าเดิม และได้ดำริจัดสร้างเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรชุดใหม่ขึ้นเพื่อใช้ประกอบพระราชพิธีผลัดเปลี่ยนเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรตามโบราณราชประเพณีขึ้นเพื่อเป็นการทดแทน ถวายเป็นพุทธบูชา และเพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเนื่องในโอกาสมหามงคลพระราชพิธีกาญจนาภิเษก พุทธศักราช 2539

การจัดสร้างเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรชุดใหม่ได้แล้วเสร็จ และได้นำขึ้นทูลเกล้าฯ ถวายตามลำดับ ดังนี้
วันที่ 25 พฤศจิกายน 2539 ทูลเกล้าฯ ถวายเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรฤดูหนาว
วันที่ 23 มีนาคม 2540 ทูลเกล้าฯ ถวายเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรฤดูร้อน
วันที่ 20 กรกฎาคม 2540 ทูลเกล้าฯ ถวายเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรฤดูฝน

พระราชพิธีเปลี่ยนเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรนั้นกระทำกัน 3 ครั้งในแต่ละปี ในสมัยก่อนพระมหากษัตริย์ทรงประพรมน้ำพระพุทธมนต์ในการพระราชพิธีเปลี่ยนเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรพระราชทานแก่เจ้านายและขุนนางที่เฝ้าฯ อยู่ภายในพระอุโบสถเท่านั้น แต่ในรัชกาลปัจจุบัน พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระมหากรุณาเสด็จฯ มาพระราชทานน้ำพระพุทธมนต์แก่ประชาชนที่มาคอยเฝ้าฯ รับเสด็จรอบ ๆ พระอุโบสถด้วย

พระราชพิธีเปลี่ยนเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร ในแต่ละปีมีกำหนดเวลา ดังนี้
วันแรม 1 ค่ำ เดือน 4 เสด็จฯ ไปทรงเปลี่ยนเครื่องทรงฤดูหนาวเป็นฤดูร้อน
วันแรม 1 ค่ำ เดือน 8 เสด็จฯ ไปทรงเปลี่ยนเครื่องทรงฤดูร้อนเป็นฤดูฝน
วันแรม 1 ค่ำ เดือน 12 เสด็จฯ ไปทรงเปลี่ยนเครื่องทรงฤดูฝนเป็นฤดูหนาว