เลย - ชาวด่านซ้ายเร่งทำหน้ากากผีตาโขนให้เสร็จทันก่อนร่วมขบวนแห่งานประเพณีบุญหลวงใหญ่ 28-30 มิ.ย.นี้ คาดมีหน้ากากผีตาโขนเข้าร่วมงานมากถึง 3,000 ตัว หากติดธุระร่วมงานไม่ทันปลายเดือนนี้ ยังมีวันไหลผีตาโขนอีกครั้ง 5 ก.ค.นี้
การละเล่นประเพณีบุญหลวงใหญ่ของ อ.ด่านซ้าย จ.เลย เป็นงานบุญใหญ่ประจำปีของท้องถิ่นที่รวมเอางานบุญพระเวส (ฮีตเดือนสี่) และงานบุญบั้งไฟ (ฮีตเดือนหก) ให้เป็นงานบุญเดียวกัน โดยปีนี้กำหนดจัดขึ้นระหว่างวันที่ 28-30 มิถุนายน 2568 นี้ งานประเพณีผีตาโขน นอกจากจะสร้างความสนุกสนานทั้งการชมขบวนแห่ผีตาโขนน้อย ผีตาโขนใหญ่ ขบวนนางรำและขบวนแห่จากตำบลต่างๆทั่วอำเภอด่านซ้าย ยังเป็นประเพณีที่มีความเกี่ยวพันกับความเชื่อและความศรัทธาในพระพุทธศาสนาอีกด้วย
จึงเป็น “อัตลักษณ์” ของชาวด่านซ้ายและมีเพียงหนึ่งเดียวในโลก ส่วนที่มาของคำว่าผีตาโขนนั้น ได้มีการเล่าสืบทอดต่อกันมาว่าน่าจะมาจากการสวมหน้ากากคล้ายหัวโขน หรือบางคนเรียกเป็นผีตาขน ผีตามคน และเพี้ยนเป็นผีตาโขนในที่สุด
สำหรับการทำหน้ากากหรือหัวผีตาโขนนั้น กลุ่มเด็กหนุ่มในหมู่บ้านได้มารวมตัวกันในช่วงบ่ายๆ เย็นๆ ของวัน โดยใช้หวดนึ่งข้าวเหนียวและกาบมะพร้าวเป็นวัสดุหลัก นำมาดัดแปลงเป็นรูปทรงคล้ายหมวก และนำกาบมะพร้าวมาทำเป็นส่วนหน้ากาก ขึ้นรูปและเจาะช่องตา ส่วนการตกแต่งสีสันและรายละเอียดอื่นๆ สามารถทำได้ตามความชอบและความคิดสร้างสรรค์ของแต่ละคน
การทำหน้ากากผีตาโขนเป็นกิจกรรมที่สามารถทำร่วมกันได้ทั้งครอบครัว หรือกลุ่มเพื่อน ทำให้เกิดความสนุกสนาน และเป็นการสืบสานประเพณีวัฒนธรรมของท้องถิ่นได้อีกด้วย ชาวบ้านชุมชนในอำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย กำลังวาดและสร้างสรรค์หน้ากากผีตาโขนอย่างคึกคักในช่วงนี้
นายธวัชชัย ชมเมือง หัวหน้ากลุ่มกระจอกศิลป์ บ้านปากหมัน ต.ปากหมัน อ.ด่านซ้าย จ.เลย เล่าว่า ในช่วงนี้ตอนเย็นๆ จะมีหนุ่มสาวชาวบ้านมารวมตัวกันเพื่อทำหน้ากาก ชุดผีตาโขนกันในหมู่บ้าน ซึ่งปีนี้คาดว่ามีหน้ากากเข้าร่วมวันเปิดงานเป็นจำนวนมาก ทั้งหมดในอำเภอด่านซ้าย น่าจะประมาณ 60 กลุ่ม กลุ่มละ 30-50 ตัว เข้าร่วมงานหรือประมาณ 1,800 ตัว และกลุ่มอิสระกลุ่มท้องที่ ท้องถิ่น รวมแล้วคงไม่ต่ำกว่า 2,500-3,000 ตัว
"ผมเป็นคนทำหัวหน้ากากผีตาโขนและทำของชำร่วยเกี่ยวกับผีตาโขนมาหลายปีแล้ว มีลูกศิษย์และกลุ่มเด็กวัยรุ่นเยาวชนมารวมตัวกันเพื่อทำหน้ากากผีตาโขนที่สืบทอดประเพณี วัฒนธรรมของอำเภอด่านซ้าย ไม่อยากให้สูญหายไป"
ด้านนายธรรมนูญ ภาคธูป ผู้จัดการสำนักงานพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนเลย กล่าวว่า กลุ่มกระจอกศิลป์ บ้านปากหมัน จุดนี้จะเป็นการท่องเที่ยวในเชิงสร้างสรรค์คือ creative tourism ที่ทาง อพท.เลยได้เข้ามาส่งเสริมกิจกรรม คือการใช้หน้ากากผีตาโขนเพื่อมาพัฒนาเป็นของฝากของที่ระลึกที่เป็นสัญลักษณ์ของผีตาโขน และในช่วงนี้ก็จะเป็นช่วงที่เขาจะมีการละเล่นผีตาโขนกันอยู่ในวันที่ 28-30 มิถุนายนนี้ เป็นการจัดงานใหญ่ของจังหวัดเลย และจะมีอีกครั้งหนึ่ง ประมาณช่วงวันที่ 5 กรกฎาคม 2568 ซึ่งเป็นวันที่เรียกกันว่า เป็นวันไหลของผีตาโขน ในวันนั้นจะเป็นการละเล่นแบบพื้นบ้านย้อนยุค มุ่งเน้นความเป็นตํานานเก่าแก่ในเชิงโบราณของประเพณีผีตาโขน
