เหตุปัจจัยราคาหมูไปไม่ถึงต้นทุน

ราคาเนื้อหมู ณ วันพระที่ 3 มีนาคม 2567 สมาคมผู้เลี้ยงสุกรแห่งชาติ ประกาศราคารถใหญ่คละขนาดอยู่ที่ 60 บาท/กก. ลดลงจากวันพระก่อนหน้าถึง 6 บาท ขณะที่ต้นทุนการผลิตเฉลี่ยอยู่ที่ 72 บาท/กก. ตามการประเมินของสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร (สศก.) หมายความว่า เกษตรกรผู้เลี้ยงหมูต้องขายหมูขาดทุนเฉลี่ยถึง 12 บาท/กก. ขณะที่หน้าฟาร์มจริงๆ ต้นทุนของเกษตรกรส่วนใหญ่ไปไกลถึง 80 บาท/กก.แล้ว สวนทางกับราคาขายที่เกษตรกรแทบทุกพื้นที่จะขายหมูได้ต่ำกว่าราคาประกาศ

ยิ่งเมื่อสมาคมเลือกประกาศแบบราคารถใหญ่คละขนาด พบว่ามีพ่อค้าคนกลางหลายพื้นที่ฉวยโอกาสกดราคาหมูหน้าฟาร์มซ้ำเติมผู้เลี้ยง กดดันให้ราคาต่ำลงไปอีก ถัดมาเพียงวันเดียวสมาคมจึงปรับเพิ่มข้อมูลราคาขายจริงรายภูมิภาคเช่นเดิมเพื่อแก้ปัญหาดังกล่าวซึ่งหวังว่าจะช่วยแก้ปัญหาถูกกดราคา ท่ามกลางภาวะขาดทุนสะสมที่เกษตรกรต้องแบบรับมาตลอด 11-12 เดือนลงได้

อะไรเป็นเหตุปัจจัยให้ราคาหมูต่ำเตี้ยได้ถึงขนาดนี้? คำถามนี้มีคำตอบที่เข้าคู่กันตามตำรากลไกตลาดอยู่แล้ว นั่นคือ เป็นเพราะปริมาณสินค้าในตลาดมีมากกว่าความต้องการของผู้บริโภค หรือที่เรียกกันง่ายๆ ว่า “Oversupply” จึงเป็นสาเหตุที่ทำให้ราคาสินค้าตกต่ำลง แต่อะไรทำให้ของมีมากกว่าคนกิน?

ข้อแรก : หมูเถื่อน

ต้องยอมรับว่า “หมูเถื่อน” เป็นผู้ร้ายตัวจริงที่แฝงตัวเข้ามาทำลายคนเลี้ยงหมูไทยและเศรษฐกิจชาติ ถูกลักลอบนำเข้ามาในจำนวนมหาศาลหลายล้านกิโลกรัมทั้งที่ขายเข้าตลาดไปแล้ว และที่ยังคงซ่อนตัวอยู่ตามห้องเย็นทั่วประเทศในปัจจุบัน โดยที่ผู้ร้ายค่อยๆ ทยอยปล่อยออกสู่ตลาดในช่วงนี้ เพราะ DSI เข้าใกล้ตัวมากขึ้น จากการจับกุมผู้ต้องหาที่เกี่ยวข้องกับหมูเถื่อนในพื้นที่ปลอดอากร (Free Zone) ของกรมศุลกากร บางเสียงก็ว่าเป็นเพราะเกษตรกรผู้เลี้ยงหมูรายย่อยเพิ่งยื่นฎีกาขอเบื้องบนช่วยจัดการปัญหาหมูเถื่อน ส่งผลทางจิตวิทยาให้กลุ่มคนร้ายเกรงกลัวและปล่อยของเถื่อนออกมาค่อนข้างมากในช่วงนี้เพื่อหนีความผิด

ราคาหมูไทยที่ตกต่ำอย่างหนักจึงเป็นเพราะภาครัฐไม่สามารถจัดการปัญหานี้ให้จบลงอย่างเบ็ดเสร็จเด็ดขาด ยิ่งสาวยิ่งเจอ ยิ่งสอบยิ่งพบ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการทุจริตคอร์รัปชันตลอดเส้นทางของ “ขบวนการหมูเถื่อน” ซึ่งทำให้คดีนี้ยากขึ้น ยิ่งปล่อยให้ขบวนการนี้ลอยนวลอยู่ต่อไปอีกนานแค่ไหน หมูไทยคงต้องใช้เวลานานเท่านั้นกว่าจะลืมตาอ้าปากพ้นภาวะขาดทุนไปได้

ข้อสอง : ซัปพลายเข้าใกล้ภาวะปกติแต่ดีมานด์ต่ำ

นอกเหนือจากปริมาณหมูเถื่อนในตลาดที่เป็นตัวการทำให้เกิดภาวะ Oversupply แล้ว การเร่งเพิ่มผลผลิตในช่วงหลังเกิดโรคระบาด ASF เพื่อให้ทันความต้องการบริโภค การเลี้ยงหมูหนึ่งรุ่นใช้เวลาประมาณ 6 เดือน กว่าปริมาณผลผลิตจะเข้าสู่ภาวะปกติที่ 18-19 ล้านตัวต่อปีได้ ต้องใช้เวลา 1-2 ปี ซึ่งหมายถึงในช่วงนี้ซัปพลายหรือปริมาณผลผลิตกำลังเข้าสู่ภาวะปกติแล้ว

อย่างไรก็ตาม เมื่อปริมาณผลผลิตเข้าสู่ภาวะปกติ แต่ความต้องการบริโภคยังไม่ปกติ สภาพเศรษฐกิจไม่เอื้อให้เกิดการบริโภคมากนัก อัตราการบริโภคช่วงตรุษจีนน้อยกว่าที่ควรจะเป็น รวมถึงจำนวนนักท่องเที่ยวที่คาดว่าจะมีมากขึ้นเท่ากับช่วงก่อนโควิด ก็ยังเข้ามาไม่ถึงเป้าหมาย ทำให้ซัปพลาย-ดีมานด์ไม่สมดุล เป็นอีกเหตุการณ์สะสม ซ้ำเติมให้ราคาหมูตกลงอย่างเห็นได้ชัด

ข้อสาม : ขาดการรณรงค์บริโภค

การเพิ่มการบริโภคจะเป็นอีกทางที่ช่วยทำให้ปริมาณหมูลดลง เนื่องจากที่ผ่านมาในช่วงหน้าหนาว หมูโตเร็วกว่าช่วงหน้าร้อน ปริมาณหมูจึงออกสู่ตลาดเร็วขึ้น หากห้างสามารถกำหนดราคาขายปลีกให้เหมาะสมจะช่วยเพิ่มการบริโภคได้ และส่งผลดีในระยะถัดไป เนื่องจากขณะนี้กำลังเข้าสู่ช่วงหน้าร้อน หมูจะโตช้าลง ปริมาณหมูออกสู่ตลาดจะน้อยลง ดังนั้น ราคาอาจปรับตัวขึ้นได้ตามกลไกตลาด ขณะที่ต้นทุนเกษตรกรเริ่มลดลงจากราคาวัตถุดิบอาหารสัตว์ลดลง เกษตรกรจะมีโอกาสทำกำไร ลดขาดทุนสะสมลงได้
การตรึงราคาปลีกห้างไม่ให้ลงตามภาวะ อาจดูเหมือนช่วยเกษตรกรพยุงราคารับซื้อหมู แต่ในทางกลับกัน หากห้างค้าปลีกขายได้น้อยลงจะทำให้ปริมาณหมูคงเหลือในตลาดมากขึ้นและกดดันราคาให้ลงอยู่ดี ดังนั้น รัฐควรใช้กิจกรรมรณรงค์บริโภคเป็นตัวช่วย เช่น ปรับราคาขายให้สมดุลตามซัปพลาย-ดีมานด์ รวมถึงส่งเสริมการส่งออก เพราะราคาหมูเพื่อนบ้านทั้งเวียดนาม ลาว กัมพูชา เริ่มสูงขึ้นมากแล้ว

กิจกรรมจำหน่ายหมูหันเพื่อตัดวงจรการนำลูกหมูเข้าเลี้ยงจำนวน 4.5 แสนตัว ภายใน 90 วัน หรือเฉลี่ยวันละ 5,000 ตัว โดยส่วนหนึ่งใช้ช่องทางห้างค้าปลีกจัดจำหน่ายหมูหันเหล่านี้ให้แก่ผู้ประกอบการร้านอาหารนั้นนับเป็นแนวทางที่ดีที่จะลดการ Oversupply และกระตุ้นการบริโภคไปพร้อมกัน ซึ่งจะเห็นผลในอีก 3-4 เดือนข้างหน้า

ปัจจุบันคนไทยจะบริโภคเนื้อหมูเฉลี่ยอยู่ที่วันละ 5 หมื่นตัว แต่ปริมาณผลผลิตมีมากถึง 5.8 หมื่นตัว จึงอยากให้มีกิจกรรมเชิญชวนคนไทยช่วยกันบริโภคผลผลิตส่วนที่เกินอยู่ ทั้งเพื่อช่วยเกษตรกรขายของได้มากขึ้นและเพื่อให้ผู้บริโภคได้รับประทานเนื้อหมู โปรตีนชั้นดีที่ในช่วงนี้ที่มีราคาถูก

ว่าแล้ววันนี้พวกเรากินหมูรึยัง? ... หมูปิ้ง หมูกระทะ หมูชาบู ก๋วยเตี๋ยวหมูตุ๋น กะเพราหมูไข่ดาว หรือต้มยำขาหมู ... สารพัดเมนูหมูมีให้เลือกสรรมากมาย ขออย่างเดียว ร้านอาหารต่างๆ อย่ารับซื้อ “หมูเถื่อน” มาปรุงให้ลูกค้าเบียดตลาดหมูไทยก็แล้วกัน

โดย สมคิด เรืองณรงค์