สุโขทัย - ตามพิสูจน์..“ศาลแม่แก้ว” เทวสตรีผู้โปรดปรานปลัดขิกแห่งเดียวในสุโขทัย สืบสานรากความเชื่อคนล้านนาพื้นถิ่นจากเชียงรายย้ายลงลับแล-ศรีสัชนาลัยตั้งแต่ 600 กว่าปีก่อน
เป็นประเด็นสงสัยกันมานานสำหรับคนต่างถิ่นที่ขับรถผ่าน “ศาลแม่แก้ว” ที่ตั้งอยู่ริมถนนสายหลัก ศรีสัชนาลัย-อุตรดิตถ์ ต.ดงคู่ อ.ศรีสัชนาลัย จ.สุโขทัย แล้วจะเห็นมีปลัดขิกทั้งอันเล็กอันใหญ่ทาสีแดงโร่ตั้งวางไว้ตรงหน้าศาลจำนวนมาก แน่นอนว่า..ต่างก็พากันคิดสงสัย และอยากรู้ว่ามีความเป็นมาอย่างไร
ล่าสุดผู้สื่อข่าวลงพื้นที่พูดคุยกับ นายพรม ศรีธิ อายุ 85 ปี มัคนายกวัดดงคู่ หมู่ที่ 2 ต.ดงคู่ อ.ศรีสัชนาลัย ซึ่งเล่าให้ฟังว่า ศาลแม่แก้วแห่งบ้านดงคู่มีมายาวนานแล้ว เดิมตั้งอยู่ในดอยตรงเขาตาดหน้ายักษ์ ก่อนจะย้ายมาอยู่ตรงริมถนน และชาวบ้านจะร่วมใจกันจัดพิธีเลี้ยงแม่แก้วในช่วงต้นเดือนพฤษภาคมเป็นประจำทุกปี โดยมีเครื่องเซ่นไหว้เป็นหัวหมู ไก่ต้ม เหล้าขาว อาหารคาว-หวาน และที่ขาดไม่ได้ก็คือ ปลัดขิก
“เวลาร่างทรงประทับเขาจะชอบ แล้วก็วิ่งเข้าหา ไปลูบไปคลำปลัดขิกด้วย”
นายสมชาย เดือนเพ็ญ รองปลัดเทศบาลตำบลในเมือง และนักประวัติศาสตร์ท้องถิ่นสุโขทัย กล่าวว่า ศาลแม่แก้วของหมู่บ้านดงคู่เป็นศาลแห่งเดียวในสุโขทัยที่บูชาด้วย “ดอกไม้เจ้า” ซึ่งตามภาษาโบราณ แปลว่า อวัยวะเพศชาย (ปลัดขิก) แม่แก้วโปรดปรานมาก เพราะเป็นเทวสตรี เป็นศาสนาผีที่เป็นผู้หญิง ความเชื่อนี้มีมายาวนาน
จากการตรวจเอกสารและสอบหาข้อมูล พบว่าชาวบ้านดงคู่ส่วนหนึ่งเป็นคนล้านนา มาจาก อ.ลับแล จ.อุตรดิตถ์ อีกส่วนเป็นชาวไทยจาก ต.ทุ่งยั้ง ที่อพยพมาอยู่ใน ต.ดงคู่ อ.ศรีสัชนาลัย และความเชื่อเรื่องศาลแม่แก้วก็มาจากชาว อ.ลับแล ซึ่งเป็นชาวล้านนาที่อพยพมาจากเมืองเชียงรายเมื่อปี พ.ศ. 1948 สมัยพระมหาธรรมราชาที่ 3 หรือพญาไสลือไทย และที่เชียงรายก็มีความเชื่อเรื่องแม่แก้วเช่นกัน
“แสดงว่าความเชื่อนี้มีมายาวนานอย่างน้อย 600 ปี เพราะชาวลับแลอพยพมาจากเชียงรายเมื่อประมาณ 616 ปีที่แล้ว และบางส่วนก็มาอยู่ที่ ต.ดงคู่ อ.ศรีสัชนาลัย จ.สุโขทัย จึงนำความเชื่อนี้มาด้วย จนกลายเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ประจำหมู่บ้าน และนอกจากปลัดขิกที่นิยมนำมาเป็นเครื่องเซ่นไหว้แก้บน ก็ยังมีหัวหมู ไก่ต้ม เหล้าขาว อาหารคาว-หวาน เครื่องสำอาง และชุดไทยด้วย”
