เลย - “ร่อนทอง” เป็นอีกอาชีพหนึ่งของชาวบ้านที่อยู่ติดลำน้ำโขง อ.ปากชม คอยจังหวะน้ำลดลงร่อนทองขายเป็นรายได้เลี้ยงครอบครัว มีพ่อค้าไปรับซื้อถึงหมู่บ้าน กรัมละ 950-1,000 บาท แต่นับวันคนร่อนทองเหลือน้อยลงเพราะร่อนทองได้ยากมากขึ้น
“ร่อนทอง” เป็นอีกอาชีพหนึ่งของชาวบ้านที่อาศัยอยู่ริมแม่น้ำโขง หลายสิบปีก่อนมีคนยึดเป็นอาชีพจำนวนมาก แต่ระยะหลังเหลือคนที่ลงน้ำโขงร่อนหาเศษทองแทบจะนับตัวได้ เนื่องจากโอกาสที่จะร่อนได้ทองไม่มากเหมือนแต่ก่อน เช่นเดียวกับชาวบ้านศรีภูธร ต.ปากชม อ.ปากชม จ.เลย ปัจจุบันมีคนร่อนทองเป็นอาชีพเลี้ยงปากเลี้ยงท้องเหลืออยู่ไม่กี่คน
นางอำนวย บุญกว้าง หนึ่งในชาวบ้านบ้านศรีภูธร ต.ปากชม อ.ปากชม ที่ยังยืนหยัดร่อนทองในลำน้ำโขงเป็นอาชีพ เล่าว่า การร่อนหาทองคำในแม่น้ำโขงไม่ได้ง่ายๆ เหมือนแต่ก่อน ในแต่ละวันหาร่อนทองได้เท่าหัวเม็ดไม้ขีดไฟ หรือประมาณ 2 มิลลิเมตร จะได้น้อยได้มากแล้วแต่โอกาส แล้วแต่โชคช่วย เศษแร่ทองที่ร่อนได้จะรวบรวมไปขายให้ร้านทองในตัวอำเภอ หรือไม่ก็จะรอให้มีคนของร้านทองออกมาหาซื้อถึงบ้าน แต่ไม่ได้ขายทุกวัน
ขั้นตอนการร่อนทอง เริ่มจากการนำหินแห่ หรือก้อนหิน ที่ใช้จอบเล็กๆ ขุดขึ้นมาจากธารน้ำเอามาใส่ถัง และตะกร้า จากนั้นก็นำไปร่อนแยกในน้ำก่อน 1 รอบ และก็นำไปร่อนในน้ำไปเรื่อย ร่อนไปจนกว่าจะได้เศษหินที่มีแร่ทองคำผสมอยู่ จากนั้นก็นำปรอทมาคัดแยก มาจับทองให้เป็นก้อน ภาษาท้องถิ่นจะเรียกว่า การนำบามาล่อหรือมารวมทองกับปรอท นำไปเก็บไว้ในขวดรอขาย โดยพ่อค้าร้านทองจะรับซื้อในราคากรัมละประมาณ 950-1000 บาทแล้วแต่ราคาขึ้นลงของทองคำในตลาด
หากเป็นช่วงระดับน้ำในแม่น้ำโขงลดลง ชาวบ้านก็มีโอกาสร่อนทองได้มาก ขายได้วันละหลายพันบาท ซึ่งมีไม่บ่อยนัก แต่หากน้ำขึ้นหรือทางประเทศจีนปล่อยน้ำลงมามากชาวบ้านก็จะขาดรายได้ การร่อนทองมันขึ้นอยู่กับโชควาสนาเช่นกัน
ทั้งนี้ จากข้อมูลของชาวบ้านละแวกนี้ระบุว่า ในแต่ละอาทิตย์จะมีพ่อค้าหรือคนของร้านทองในตัวเมืองเข้ามารับซื้อทองคำจากชาวบ้านที่บริเวณบ้านหาดเบี้ย และจุดอื่นๆ ในอำเภอปากชม โดยก่อนจ่ายเงินพ่อค้าจะจุดไฟเผาหลอมเพื่อแยกทองคำออกมาอีกครั้ง โดยรับซื้อในราคากรัมละประมาณ 950-1,000 บาทหรือแล้วแต่ราคาทองคำในเวลานั้น
“หากวันไหนโชคดีร่อนได้ทองมากก็เหมือนถูกหวย ขายได้เงินหลายพันบาท ปีไหนน้ำโขงลงมากโอกาสร่อนได้ทองมาก แต่หากน้ำขึ้นหรือทางจีนปล่อยน้ำลงมามาก ชาวบ้านก็จะขาดรายได้ คนเล่นทองคำหรือร่อนทองคำอย่างพวกเราต้องอาศัยโชคช่วย แต่ละวันเหมือนการเสี่ยงทาย”
