มุกดาหาร - ผู้ว่าฯ มุกดาหาร นำชาวมุกดาหารเปิดอนุสาวรีย์ พระยาจันทรศรีสุราช อุปราชามันธาตุราช (เจ้าจันทกินรี) เจ้าเมืองมุกดาหารคนแรก เพื่อเป็นสิริมงคลแก่ชาวจังหวัดมุกดาหาร
วันนี้ (24 พ.ค.) ที่บริเวณอนุสาวรีย์เจ้าจันทกินรี ถนนแก้วกินรี อ.เมืองมุกดาหาร นายชยันต์ ศิริมาศ ผู้ว่าราชการจังหวัดมุกดาหาร เป็นประธานพิธีเปิดอนุสาวรีย์พระยาจันทรศรีสุราช อุปราชามันธาตุราช (เจ้าจันทกินรี) เจ้าเมืองมุกดาหารคนแรก พร้อมด้วย นายสรสิทธิ์ ฤทธิ์สรไกร นายปรานีต บุญมี นายชาญวิทย์ วสยางกูร นายไพฑูรย์ รักษ์ประเทศ อดีตผู้ว่าราชการจังหวัดมุกดาหาร หัวหน้าส่วนราชการ พ่อค้า และประชาชนชาวมุกดาหารร่วมงานในครั้งนี้
เปิดอนุสาวรีย์พระยาจันทรศรีสุราช อุปราชามันธาตุราช (เจ้าจันทกินรี) เจ้าเมืองมุกดาหารคนแรก มีพระเทพวรมุนี เจ้าคณะจังหวัดนครพนม ประธานฝ่ายสงฆ์ให้ศีล จากนั้นพิธีพราหม์ได้บูชา และบวงสรวงสิ่งศักดิ์สิทธิ์ เพื่อเป็นสิริมงคลแก่ชาวจังหวัดมุกดาหาร
ภายในงานยังจัดให้มีการรำตำนานเมืองมุกดาหาร และรำร่วมสมัยสไตล์สองฝั่งโขง จากทางแขวงสะหวันนะเขต สปป.ลาว และจังหวัดมุกดาหาร โดยผู้รำกว่า 1,429 คน การจำหน่ายสินค้า OTOP สินค้าธงฟ้าราคาประหยัด ผลิตภัณฑ์ชุมชน และสินค้าของผู้ประกอบการร้านค้าต่างๆ นิทรรศการประวัติเมืองมุกดาหาร นิทรรศการผลงานศิลปะภาพถ่ายเมืองมุกดาหาร การแสดงวิถีชีวิตกลุ่มชาติพันธุ์ "ถนนสายวัฒนธรรม@มุกดาหาร" ชมการประกวดนาฏยศิลป์ร่วมสมัย การแสดงศิลปวัฒนธรรมพื้นบ้าน การแสดงของศิลปิน และศิลปวัฒนธรรมร่วมสมัย จังหวัดมุกดาหาร ตลอดจนร่วมชม ชิม ชอป อีกด้วย
สำหรับประวัติ พระยาจันทรศรีสุราช อุปราชามันธาตุราช (เจ้าจันทกินรี) โดยเจ้าจันทรสุริยวงษ์ และพรรคพวกได้ตั้งอยู่ที่บ้านหลวงโพนสิม ใกล้พระธาตุอิงฮังทางฝั่งซ้ายแม่น้ำโขง (ดินแดนลาว) ต่อมาอีกหลายสิบปีจนได้ถึงแก่กรรม เจ้าจันทกินรี ผู้เป็นบุตร ได้เป็นหัวหน้าปกครองต่อมา จนถึง พ.ศ.2310 ได้มีนายพรานคนหนึ่งข้ามโขงมาทางฝั่งขวาแม่น้ำโขงตรงปากห้วยบังมุก ได้พบเมืองร้าง วัดร้าง.และพบต้นตาล 7 ยอดอยู่ริมฝั่งโขง เห็นว่าเป็นทำเลที่อุดมสมบูรณ์กว่าดินแดนทางฝั่งซ้ายแม่น้ำโขง อีกทั้งในแม่น้ำโขงตรงปากห้วยบังมุกมีปลาชุกชุมอีกด้วย
จึงกลับไปรายงานให้เจ้าจันทกินรี หัวหน้าทราบ เจ้าจันทกินรีได้พาพรรคพวกข้ามโขงมาดูก็เห็นว่าคงเป็นที่ตั้งเมืองโบราณมาก่อน และเป็นทำเลที่อุดมสมบูรณ์กว่าทางฝั่งซ้ายแม่น้ำโขง จึงได้พากันอพยพจากบ้านหลวงโพนสิม มาตั้งบ้านเรือนอยู่ทางฝั่งขวาแม่น้ำโขงตรงปากห้วยบังมุก
เมื่อเริ่มถากถางหักร้างพงเพื่อตั้งเมืองขึ้นใหม่ ได้พบพระพุทธรูป 2 องค์อยู่ใต้ต้นโพธิ์ริมฝั่งโขง พระพุทธรูปองค์ใหญ่เป็นพระพุทธรูปก่ออิฐถือปูน ส่วนพระพุทธรูปองค์เล็กเป็นพระพุทธรูปโลหะหล่อด้วยเหล็กเนื้อดี จึงได้ร่วมกันสร้างวัดขึ้นใหม่ในบริเวณวัดร้างริมฝั่งโขง และขนานนามวัดที่สร้างขึ้นใหม่นี้ว่า วัดศรีมุงคุณ (ศรีมงคล) และได้ก่อสร้างกุฏิวิหารขึ้นในบริเวณวัด พร้อมกับได้อัญเชิญพระพุทธรูปทั้ง 2 องค์ที่อยู่ใต้ต้นโพธิ์ริมฝั่งโขงขึ้นไปประดิษฐาน บนพระวิหารของวัด
ต่อมาปรากฏว่า พระพุทธรูปโลหะ (องค์เล็ก) เกิดปาฏิหาริย์กลับลงไปประดิษฐานอยู่ใต้ต้นโพธิ์ที่ตั้งเดิมอีกถึง 3-4 ครั้ง ในที่สุดพระพุทธรูปองค์เล็กนั้นก็ค่อยๆ จมหายลงไปใต้ดิน คงเห็นแต่ยอดพระเกศโผล่ขึ้นมาให้เห็นอยู่ใต้ต้นโพธิ์ริมฝั่งโขง จึงได้พร้อมกันสร้างแท่นสักการบูชาครอบไว้ในบริเวณนั้น และขนานนามพระพุทธรูปองค์นั้นว่า พระหลุบเหล็ก
ปัจจุบัน บริเวณที่พระหลุบเหล็กจมดินได้ถูกกระแสน้ำเซาะตลิ่งโขงพังลงไปหมดแล้ว คงเหลือแต่แท่นสักการบูชาที่ยกเข้ามาเก็บรักษาไว้หน้าพระวิหารของวัดศรีมงคลใต้ในปัจจุบัน
ส่วนพระพุทธรูปองค์ใหญ่ที่ก่ออิฐถือปูน และได้อัญเชิญขึ้นไปประดิษฐานอยู่บนพระวิหารของวัดศรีมุงคุณ ชาวเมืองได้ขนานนามว่า "พระเจ้าองค์หลวง" เป็นพระประธานของวัดศรีมุงคุณ ซึ่งต่อมาได้เปลี่ยนนามเป็น วัดศรีมงคลใต้ ตลอดมาจนถึงปัจจุบัน เป็นพระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน
เมื่อครั้งตั้งเมืองขึ้นใหม่ ในเวลากลางคืน ได้มีผู้พบเห็นแก้วดวงหนึ่งสีสดใสเปล่งปลั่งเป็นประกายแวววาวเสด็จ (ลอย) ออกจากต้นตาล 7 ยอดริมฝั่งโขง ล่องลอยไปตามลำน้ำโขงแทบทุกคืน จวบจนใกล้รุ่งสว่าง แก้วดวงนั้นจึงเสด็จ (ลอย) กลับมาที่ต้นตาล 7 ยอด เจ้าจันทกินรีจึงได้ขนานนามแก้วศุภนิมิตดวงนี้ว่า “แก้วมุกดาหาร” เพราะตั้งเมืองขึ้นริมฝั่งโขงตรงปากห้วยบังมุก อีกทั้งได้มีผู้พบเห็นไข่มุกอยู่ในหอยกาบ (หอยกี้) ในลำน้ำโขงอีกด้วย
เจ้าจันทกินรีจึงให้ขนานนามเมืองที่ตั้งขึ้นใหม่นี้ว่า เมืองมุกดาหาร ตั้งแต่เดือน 4 ปีกุน จุลศักราช 1132 (พ.ศ.2313) อาณาเขตเมืองมุกดาหาร ครอบคลุมทั้งสองฝั่งแม่น้ำโขงจนจดแดนญวน (รวมเขตของแขวงสุวรรณเขตของดินแดนลาวด้วย)
ครั้นถึงสมัยกรุงธนบุรี เมื่อพระเจ้าตากสินมหาราช ได้แผ่แสนยานุภาพขึ้นมาถึงแถบลุ่มแม่น้ำโขง จนถึง พ.ศ.2321 ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระยามหากษัตริย์ศึก และเจ้าพระยาจักรี ยกกองทัพขึ้นมาตามลำน้ำโขง เพื่อปราบปรามและรวบรวมหัวเมืองใหญ่น้อยในสองฝั่งแม่น้ำโขงให้รวมอยู่ในข้าขอบขัณฑสีมาของกรุงธนบุรี และได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ตั้งให้ เจ้าจันทกินรี เป็นพระยาจันทรศรีสุราชอุปราชามันธาตุราช เจ้าเมืองมุกดาหารคนแรกและได้พระราชทานนามเมืองว่า เมืองมุกดาหาร
ภายในมีปราสาทชื่อ สองนางสถิตย์ ภายในปราสาทองค์กลางมีแก้วมุกดาหารอยู่บนพาน ใต้พานมีผ้าทิพย์รองรับ หน้าผ้าทิพย์มีอักษรไขว้ชื่อย่อจังหวัด ในปราสาทองค์ริมทั้งสองข้าง มีบายศรียนตะลุ่มอันเป็นเครื่องบูชาของชาวอีสาน เบื้องหลังมีพระธาตุพนม ซึ่งจังหวัดมุกดาหารแยกมา และเคยอยู่ในอาณาจักรโคตรบูรณ์เดียวกัน มีแนวแม่น้ำโขงอยู่ด้านหลัง ด้านตะวันออก พระอาทิตย์กำลังทอแสงหลังหมู่ก้อนเมฆ 2525 เป็นปีที่ตั้งจังหวัด
