เชียงราย – น่าทึ่ง..ปราชญ์ท้องถิ่นชาวแม่สายวัย 73 ปี ลงมือทำ “โคมผัด” ตั้งประดับคู่โคมลอย-โคมแขวน ฟื้นยี่เป็งโบราณ เผยจุดเทียนปุ๊ป แสงเงาทอทาบเหมือนนั่งดูหนัง
ช่วงก่อนเทศกาลลอยกระทงปีนี้ พ่อหนานทองอินทร์ ปัญโญกาศ วัย 73 ปี อยู่บ้านเลขที่ 63 หมู่บ้านฮ่องแฮ่ หมู่ 4 ต.ห้วยไคร้ อ.แม่สาย จ.เชียงราย ได้ใช้เวลาว่างจากการงานปกติจัดทำ “โคมผัด หรือโคมที่หมุนได้” เตรียมนำมาตั้งประดับร่วมกับโคมลอย โคมแขวน โคมไฟ ฯลฯ ในคืนลอยกระทง หรือยี่เป็งที่กำลังจะมาถึงนี้ เพื่อเผยแพร่วัฒนธรรมประเพณีประจำถิ่น ที่หาดูได้ยาก
พ่อหนานทองอินทร์ กล่าวว่าสมัยก่อนไม่มีจอภาพยนตร์ หรือโทรทัศน์ หรือแม้กระทั่งวิทยุก็หาฟังได้ยาก ดังนั้นผู้เฒ่าผู้แก่จึงได้คิดค้นทำโคมหมุนขึ้นมา แล้วนำมาแสดงโดยจะปรากฎให้เห็นเงาของสิ่งต่างๆ ในชีวิตประจำวัน เช่น คน สัตว์ประเภทต่างๆ หรือแล้วแต่ผู้จัดทำจะคิดค้นได้ เป็นต้น เพื่อให้ความบันเทิงกับผู้ชมยามค่ำคืนลอยกระทงด้วย
การจัดทำโคมผัดนั้นถือว่ายาก ต้องใช้กระดาษสาบางเป็นฉาก 4 ด้านๆ ละเท่าๆ กันประมาณ 1 เมตร สูง 1 เมตร ใช้ไม้ไผ่เป็นโครง ส่วนภายในก็จะมีแกนที่หมุนได้ แล้วตัดกระดาษเป็นรูปทรงต่างๆ ที่ต้องการ เมื่อนำเทียนหรือตะเกียง ตั้งไว้ด้านล่างกระดาษ ด้านบนที่มีลักษณะคล้ายฟันเฟืองก็จะหมุน และรูปทรงจากกระดาษก็จะสะท้อนออกมาบนฉาก เกิดเป็นลวดลายได้อย่างน่าทึ่ง ซึ่งการจัดทำต้องใช้ความชำนาญและเรียนรู้กันเป็นทอดๆ ไม่เช่นนั้นจะไม่หมุนอย่างสมดุล
“แต้แต่ตนกว่าจะทำได้ก็ต้องทำเสียซ้ำแล้วซ้ำอีกหลายรอบ”
ทั้งนี้ปัจจุบันทางหมู่บ้านและโรงเรียนในท้องถิ่น ได้ขอให้พ่อหนานอินทร์ ช่วยสอนคนรุ่นหลังให้รู้จักกับโคมผัด และโคมชนิดอื่นๆ รวมถึงประเพณีอื่นๆ ของท้องถิ่นให้กับคนรุ่นใหม่อีกด้วย.
