ลำปาง - ชาวชุมชนท่ามะโอ เมืองรถม้า ผนึกกำลังเครือข่ายรักษ์เมืองเก่า คืนชีวิต “บ้านหลุยส์-เรือนไม้โบราณนายห้างค้าไม้ ยุค ร.4” พร้อมวางแผนจัดงาน “ท่ามะโอเรโทรแฟร์” เสาร์ที่ 3 ของทุกเดือน
ชาวชุมชนท่ามะโอ ต.เวียงเหนือ เทศบาลนครลำปาง และเครือข่ายลำปางรักเมืองเก่า ร่วมกันจัดกิจกรรมรำลึกประวัติศาสตร์ “ยุคป่าไม้รุ่งเรืองของลำปาง - ท่ามะโอเรโทรแฟร์ ครั้งที่ 1” ตั้งแต่เย็น-ค่ำคืนที่ผ่านมา (20 ม.ค.) ณ บ้านหลุยส์ เลขที่ 97 ถนนป่าไม้ ชุมชนท่ามะโอ และทุกวันเสาร์สัปดาห์ที่ 3 ของทุกเดือน ระหว่างเวลา 10.30-20.00 น.
โดยมีการเปิดบ้านหลุยส์ ซึ่งเป็นบ้านไม้เก่าสมัยรัชกาลที่ 4 อายุ 112 ปี ซึ่ง “หลุยส์ โทมัส กุนนิส เลียวโนเวนส์ (Louis Thomas Cunnis Leonowens)” ผู้ก่อตั้งบริษัท หลุยส์ ที เลียวโนเวนส์ สร้างขึ้นขณะเข้ามาทำธุรกิจค้าไม้ร่วมกับคนลำปาง เพื่อให้คนรุ่นหลังได้ศึกษาเรียนรู้ประวัติศาสตร์ยุคป่าไม้รุ่งเรืองของลำปาง และต้องการให้ชาวลำปางร่วมกันอนุรักษ์เมืองเก่าบ้านเรือนเก่าที่ทรงคุณค่าให้อยู่กับลูกหลานต่อไป
ทั้งนี้ ในช่วงค่ำก่อนการเปิดงานได้มีการเสวนาเรื่อง “ศิษย์เก่าบ้านหลุยส์กับคืนวันแห่งความสุข และสีสันชีวิตนายห้างค้าไม้ท่ามะโอ” ส่วนภายในบ้านหลุยส์ได้มีการจัดแสดงภาพวาดของกลุ่มศิลปิน การแสดงนิทรรศการ ขับกล่อมด้วยเสียงเพลงจากวงออร์เคสตราที่บรรเลงดนตรีย้อนยุคสู่ช่วงเวลาแห่งบ้านหลุยส์ (แนวเพลงแบบ Dixieland Jazz)
จากนั้น นายทรงพล สวาสดิ์ธรรม ผู้ว่าฯ ลำปาง ได้เป็นประธานเปิดงาน และร่วมกันจุดเทียนเพื่อเปิดไฟให้บ้านหลุยส์กลับมาสว่างไสวอีกครั้ง ท่ามกลางกลุ่มช่างฟ้อนกว่า 50 คนที่ได้ฟ้อนเทียนเปิดบ้านหลุยส์สู่สายตานักท่องเที่ยวที่เข้าร่วมงานจำนวนมาก
สำหรับ “บ้านหลุยส์” ก่อสร้างเมื่อปี 2448-2449 โดย นายหลุยส์ โทมัส กุนนิส เลียวโนเวนส์ (Louis Thomas Cunnis Leonowens) ผู้ก่อตั้งบริษัท หลุยส์ ที เลียวโนเวนส์ ลูกชายของ แหม่มแอนนา แฮเรียท เลียวโนเวนส์ ครูสอนภาษาอังกฤษของพระราชโอรสและพระราชธิดาของรัชกาลที่ 4
“หลุยส์” เดินทางมาเมืองไทยเป็นครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ. 2405 ต่อมาในปี พ.ศ. 2424 เมื่อ หลุยส์มีอายุ 27 ปี ได้เดินทางกลับมายังแผ่นดินสยามอีกครั้งหนึ่ง ช่วงปี พ.ศ. 2432 โดยเดินทางไปมาระหว่างเชียงใหม่กับลำปางบ่อยครั้ง และได้สร้างความสัมพันธ์อันดีกับเจ้าบุญวาทย์ วงศ์มานิตย์ เจ้าผู้ครองนครลำปาง
หลังจากลาออกจากบริษัท บริติช บอร์เนียว และได้บรรลุข้อตกลงร่วมกับบริษัท บอมเบย์เบอร์มา เทรดดิ้ง ในการจัดการสัมปทานไม้สัก ในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2436 และได้เปิดบริษัท หลุยส์ โทมัส เลียวโนเวนส์ เป็นของตัวเองเมื่อวันที่ 3 มีนาคม พ.ศ. 2448
บริษัทของหลุยส์ นอกจากจะทำการค้าไม้สักแล้ว ยังทำธุรกิจอื่นๆ ประกอบด้วย เช่น เป็นตัวแทนขายวัสดุก่อสร้าง วิสกี้-แชมเปญ เครื่องพิมพ์ดีด เครื่องมือทางด้านวิศวกรรม รถแทรกเตอร์ เครื่องมือทางการเกษตร อาวุธปืน และตัวแทนของบริษัทประกันภัย เป็นต้น
ในปี พ.ศ. 2462 ไข้หวัดใหญ่ระบาดอย่างหนัก จึงไปรักษาตัวที่ประเทศอังกฤษ และเสียชีวิตเมื่อวันที่ 17 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2462 ที่อังกฤษ ก่อนเสียชีวิต หลุยส์ได้ทำพินัยกรรมยกทรัพย์สมบัติครึ่งหนึ่งให้แก่ลูกๆ อีกครึ่งหนึ่งให้แก่ รีต้า ภรรยา แต่ได้สั่งเสียภรรยาไว้ว่า หากภรรยามีอันเป็นไปขอให้ยกทรัพย์สมบัติที่เหลือมาให้เป็นสาธารณกุศลในเมืองสยาม แผ่นดินที่มีบุญคุณสร้างชีวิตที่ดีให้แก่เขา
ขณะนี้ชุมชนท่ามะโอและกลุ่มเครือข่ายรักษ์ลำปางและองค์กรอื่นๆ ในจังหวัดลำปางกำลังระดมช่วยกันฟื้นฟู และทำกิจกรรมร่วมกันเพื่อหาทุนในการซ่อมแซมปรับปรุงบ้านหลุยส์ ตลอดถึงกำลังจัดภูมิทัศน์พื้นที่โดยรอบเพื่อการอนุรักษ์ สำหรับนักท่องเที่ยวต่างแดนที่มาเยี่ยมชม โดยมีกลุ่มศิลปินภาพเขียนหลายคณะที่มาวาดภาพในที่แห่งนี้ ซึ่งต่อไปจะนำไปสู่เรื่องเก่าเล่าขานตำนานประวัติศาสตร์ วิถีชีวิต วิธีคิดของคนต่างชาติที่มาอาศัยอยู่ในลำปางเมื่อครั้งนั้นสู่คนรุ่นหลังต่อไป
