พะเยา - อปท.พะเยาหนุนงบฯแปล “ปั๊บสา” รักษาภูมิปัญญาท้องถิ่นสืบทอดชั่วลูกหลาน ขณะที่หมออนามัย “บ้านเลี้ยว” รับถอดตัวเมืองปั๊บสา แปลตำรายาโบราณ
นายรัฐวุฒิชัย ใจกล้า นายกองค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) บ้านตุ่น อ.เมือง จ.พะเยา กล่าวว่า เนื่องจากปั๊บสาเป็นข้อมูลปฐมภูมิของตำรายาสมุนไพรโบราณ ทาง อบต.จึงได้ใช้งบประมาณในส่วนของเงินสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สป.สช.) จำนวน 5,000 บาท อุดหนุนให้ทางหมอเมืองทำการแปลตั๋วอักษรจากปั๊บสาออกมาเป็นภาษาไทยกลางที่อ่านและเข้าใจได้ง่าย ผ่านทางโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพประจำตำบล (รพ.สต.) บ้านตุ่น ตั้งแต่ปี 2554 ที่ผ่านมา และทางหมอเมืองสามารถทำการแปลปั๊บสาได้แล้วกว่า 20 เล่ม ขณะนี้ถูกนำมาจัดเก็บไว้ที่ศูนย์การเรียนรู้ของภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านสมุนไพรโบราณ อบต.บ้านตุ่น ตั้งอยู่ที่ รพ.สต.บ้านตุ่น เปิดให้มีการเรียนรู้และค้นคว้าข้อมูลได้ตลอดเวลา
“นับวันตำรายาโบราณจะยิ่งหายาก หากไม่รักษาและทำการสืบทอดย่อมเสี่ยงต่อการสูญสลาย โดยเฉพาะผู้ที่เป็นหมอเมืองทรงภูมิปัญญา พบว่ามีอายุมาก ไม่ต่ำกว่า 60-70 ปีทั้งนั้น หากลูกหลาน หรือองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) ตลอดจนส่วนราชการไม่ร่วมมือกันรักษาและสร้างเกราะป้องกันภูมิปัญญาเหล่านี้ไว้แล้ว อนาคตของดีเหล่านี้จะสูญหายและหมดไปจากแผ่นดินพร้อมกับหมอเมืองที่หมดอายุขัย” นายรัฐวุฒิชัยกล่าว
นายก อบต.บ้านตุ่นกล่าวย้ำอีกว่า ที่มาของสมุนไพรคือป่าดงดิบ สำหรับบ้านตุ่นสมุนไพรที่หมอเมืองได้นำมาใช้รักษาอาการเจ็บป่วยทั่วไป หรือใช้เป็นยาบำรุงกำลัง บำรุงร่างกายนั้น ล้วนได้มาจากป่าดงดิบที่เป็นป่าต้นน้ำกว๊านพะเยา ทำให้ชาวบ้านยิ่งรักและหวงแหนป่ามากกว่าเจ้าหน้าที่รัฐบางคนด้วย หากราชการเปิดนโยบายให้มีกฎหมายรองรับป่าชุมชน ตนคิดว่าจะมีป่าชุมชนที่เกิดขึ้นด้วยการรักษาของชาวบ้านอีกมากมาย เพราะป่าคือที่มาของอาหาร น้ำ และยาสมุนไพรรักษาโรค ฯลฯ
ด้านนายวีระชัย คำมา ผู้อำนวยการโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพประจำตำบล (รพ.สต.) บ้านเลี้ยว ต.งิม อ.ปง จ.พะเยา กล่าวว่า ที่สนใจทำเรื่องการแปลตัวอักษรล้านนาจากปั๊บสาของหมอเมืองนั้น เพราะที่ผ่านมาไม่ได้มีใครให้ความสนใจเรื่องปั๊บสาโบราณ ซึ่งมีทั้งตำรายาสมุนไพรโบราณ คาถา หรือพิธีกรรมต่างๆ
ผอ.รพ.สต.บ้านเลี้ยวบอกอีกว่า ทราบข้อมูลจากผู้สูงอายุหลายรายบอกว่า ในอดีตปั๊บสาถูกทำลายไปด้วยการเผาหรือฝังจนสูญหาย แต่ปัจจุบันหมอเมืองที่เป็นเจ้าของปั๊บสาหวงแหนมากเพราะมีองค์ความรู้จากปั๊บสามากมายนัก เพราะหลังจากที่ได้มีการแปลจากตัวอักษรล้านนาออกมาแล้ว ทำให้รู้ว่ามีองค์ความรู้เรื่องยาสมุนไพรจำนวนมาก เช่น ยาบำรุง ยาอบ ยาแก้พิษ ฯลฯ โดยคัดเลือกนำมาใช้เป็นบางตำราเท่านั้น แต่องค์ความรู้ที่เหลือก็ยังสามารถใช้ได้อยู่ไม่มีวันหมด
“ทุกวันนี้ปั๊บสาที่มีอยู่ในมือหมอเมืองต่างหวงแหนกันมาก ลูกหลาน เด็กและเยาวชนในพื้นที่จะได้รับการถ่ายทอดจากหมอเมือง โดยการเข้าเรียนในโรงเรียนนวัตกรรมของ อสม. โดยมีหมอเมืองเป็นคนสอน ทำให้เกิดการสืบทอด ส่วนองค์ความรู้ที่ถอดและแปลมาจากปั๊บสาแล้วก็มีการเก็บรักษา และให้มีการถ่ายทอดองค์ความรู้สู่ผู้ที่สนใจเพื่อมิให้สูญหาย แต่หากเป็นคนนอกพื้นที่ซึ่งไม่มีใครรู้จักกลุ่มหมอเมืองจะหวงมาก ไม่ค่อยจะให้ดูปั๊บสาเพราะกลัวถูกหลอกเอาปั๊บสาไป” ผอ.รพ.สต.บ้านเลี้ยวกล่าว
นายรัฐวุฒิชัย ใจกล้า นายกองค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) บ้านตุ่น อ.เมือง จ.พะเยา กล่าวว่า เนื่องจากปั๊บสาเป็นข้อมูลปฐมภูมิของตำรายาสมุนไพรโบราณ ทาง อบต.จึงได้ใช้งบประมาณในส่วนของเงินสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สป.สช.) จำนวน 5,000 บาท อุดหนุนให้ทางหมอเมืองทำการแปลตั๋วอักษรจากปั๊บสาออกมาเป็นภาษาไทยกลางที่อ่านและเข้าใจได้ง่าย ผ่านทางโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพประจำตำบล (รพ.สต.) บ้านตุ่น ตั้งแต่ปี 2554 ที่ผ่านมา และทางหมอเมืองสามารถทำการแปลปั๊บสาได้แล้วกว่า 20 เล่ม ขณะนี้ถูกนำมาจัดเก็บไว้ที่ศูนย์การเรียนรู้ของภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านสมุนไพรโบราณ อบต.บ้านตุ่น ตั้งอยู่ที่ รพ.สต.บ้านตุ่น เปิดให้มีการเรียนรู้และค้นคว้าข้อมูลได้ตลอดเวลา
“นับวันตำรายาโบราณจะยิ่งหายาก หากไม่รักษาและทำการสืบทอดย่อมเสี่ยงต่อการสูญสลาย โดยเฉพาะผู้ที่เป็นหมอเมืองทรงภูมิปัญญา พบว่ามีอายุมาก ไม่ต่ำกว่า 60-70 ปีทั้งนั้น หากลูกหลาน หรือองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) ตลอดจนส่วนราชการไม่ร่วมมือกันรักษาและสร้างเกราะป้องกันภูมิปัญญาเหล่านี้ไว้แล้ว อนาคตของดีเหล่านี้จะสูญหายและหมดไปจากแผ่นดินพร้อมกับหมอเมืองที่หมดอายุขัย” นายรัฐวุฒิชัยกล่าว
นายก อบต.บ้านตุ่นกล่าวย้ำอีกว่า ที่มาของสมุนไพรคือป่าดงดิบ สำหรับบ้านตุ่นสมุนไพรที่หมอเมืองได้นำมาใช้รักษาอาการเจ็บป่วยทั่วไป หรือใช้เป็นยาบำรุงกำลัง บำรุงร่างกายนั้น ล้วนได้มาจากป่าดงดิบที่เป็นป่าต้นน้ำกว๊านพะเยา ทำให้ชาวบ้านยิ่งรักและหวงแหนป่ามากกว่าเจ้าหน้าที่รัฐบางคนด้วย หากราชการเปิดนโยบายให้มีกฎหมายรองรับป่าชุมชน ตนคิดว่าจะมีป่าชุมชนที่เกิดขึ้นด้วยการรักษาของชาวบ้านอีกมากมาย เพราะป่าคือที่มาของอาหาร น้ำ และยาสมุนไพรรักษาโรค ฯลฯ
ด้านนายวีระชัย คำมา ผู้อำนวยการโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพประจำตำบล (รพ.สต.) บ้านเลี้ยว ต.งิม อ.ปง จ.พะเยา กล่าวว่า ที่สนใจทำเรื่องการแปลตัวอักษรล้านนาจากปั๊บสาของหมอเมืองนั้น เพราะที่ผ่านมาไม่ได้มีใครให้ความสนใจเรื่องปั๊บสาโบราณ ซึ่งมีทั้งตำรายาสมุนไพรโบราณ คาถา หรือพิธีกรรมต่างๆ
ผอ.รพ.สต.บ้านเลี้ยวบอกอีกว่า ทราบข้อมูลจากผู้สูงอายุหลายรายบอกว่า ในอดีตปั๊บสาถูกทำลายไปด้วยการเผาหรือฝังจนสูญหาย แต่ปัจจุบันหมอเมืองที่เป็นเจ้าของปั๊บสาหวงแหนมากเพราะมีองค์ความรู้จากปั๊บสามากมายนัก เพราะหลังจากที่ได้มีการแปลจากตัวอักษรล้านนาออกมาแล้ว ทำให้รู้ว่ามีองค์ความรู้เรื่องยาสมุนไพรจำนวนมาก เช่น ยาบำรุง ยาอบ ยาแก้พิษ ฯลฯ โดยคัดเลือกนำมาใช้เป็นบางตำราเท่านั้น แต่องค์ความรู้ที่เหลือก็ยังสามารถใช้ได้อยู่ไม่มีวันหมด
“ทุกวันนี้ปั๊บสาที่มีอยู่ในมือหมอเมืองต่างหวงแหนกันมาก ลูกหลาน เด็กและเยาวชนในพื้นที่จะได้รับการถ่ายทอดจากหมอเมือง โดยการเข้าเรียนในโรงเรียนนวัตกรรมของ อสม. โดยมีหมอเมืองเป็นคนสอน ทำให้เกิดการสืบทอด ส่วนองค์ความรู้ที่ถอดและแปลมาจากปั๊บสาแล้วก็มีการเก็บรักษา และให้มีการถ่ายทอดองค์ความรู้สู่ผู้ที่สนใจเพื่อมิให้สูญหาย แต่หากเป็นคนนอกพื้นที่ซึ่งไม่มีใครรู้จักกลุ่มหมอเมืองจะหวงมาก ไม่ค่อยจะให้ดูปั๊บสาเพราะกลัวถูกหลอกเอาปั๊บสาไป” ผอ.รพ.สต.บ้านเลี้ยวกล่าว
