หนองคาย- เกษตรจังหวัดหนองคาย นำพืชสมุนไพรหายาก “หมอกบ่วาย” ที่พบเพียงแห่งเดียวในประเทศที่หนองคาย สรรพคุณรักษามะเร็งตับ และ “สิรินธรวัลลี” พืชพันธุ์ใหม่ของโลกเข้าร่วมแสดงในงานมหกรรมพืชสวนโลกฯ ที่เชียงใหม่
นายชัยณรงค์ ดอนเกิด หัวหน้ากลุ่มส่งเสริมและพัฒนาเกษตรกร สำนักงานเกษตรจังหวัดหนองคาย ได้นำพืชสมุนไพรที่ชื่อว่า “หมอกบ่วาย” มาแสดงให้ชม เนื่องจากพืชชนิดนี้มีเหลืออยู่เพียงแห่งเดียวที่ จ.หนองคาย ในพื้นที่ อ.โพนพิสัย และ อ.เซกา มีสรรพคุณรักษามะเร็งตับ และสิรินธรวัลลี หรือสามสิบสองประดง พันธุ์ไม้พันธุ์ใหม่ของโลก ซึ่งเกษตรจังหวัดหนองคาย ได้นำพืชทั้ง 2 ชนิดนี้ ไปจัดแสดงในงานมหกรรมพืชสวนโลก ที่ จ.เชียงใหม่
สำหรับ“หมอกบ่วาย” เป็นพืชล้มลุก ในอดีตหมอพื้นบ้านอีสานใช้ต้นแห้งนำมาดองกับเหล้า เพื่อรักษาโรคท้องมาน ต้นสดจะนำมาขยี้ทาแก้กลาก เกลื้อน ส่วนในตำรายาไทยใช้ทั้งต้น กินแก้โรคบิด ต่อมน้ำเหลืองอักเสบและแก้ไขมาลาเรีย
ลักษณะต้นหมอกบ่วาย เป็นพืชใบเดี่ยว ขึ้นในที่โล่ง ตามทุ่งหญ้า ในที่ทราย และมีแสงแดดมาก ลำต้นแผ่ระนาบพื้นดินขนาดกว้างเท่ากับเหรียญสิบบาท กลีบใบสีเขียวอ่อนเรียงสลับกัน มีขนสีแดงขึ้น และปลายขนจะมีเมือกใสคล้ายน้ำค้างเกาะอยู่ตลอดวัน ชาวบ้านจึงเรียกวันหลายชื่อ เช่น จอกบ่วาย หรือน้ำค้างกลางเที่ยง มีก้านช่อยาวประมาณ 10 ซม.ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด จากการสำรวจสมุนไพรหมอกบ่วายนี้มีเหลืออยู่ที่เดียวในไทยที่ จ.หนองคาย
ส่วนสมุนไพร “หมอกบ่วาย” เป็นพืชกินแมลง มีสาระสำคัญกลุ่มฟลาวโวนอยส์ (Flavonoids) ซึ่งเป็นยาต้านอักเสบ ยาคลายการบีบตัวของกล้ามเนื้อเรียบ ที่ประเทศบราซิล พบว่า มีพืชชนิดนี้มีฤทธิ์ต้านจุลชีพ ต้านมะเร็งได้ ในประเทศแถบยุโรปได้นำพืชสกุลนี้มาสกัดด้วยแอลกอฮอล์ นำมาใช้เป็นยาแก้ไอ แต่ในส่วนของประเทศไทยยังไม่มีรายงานการวิจัย
ในตำราแพทย์แผนไทยใช้สมุนไพรนี้รักษาโรคท้องมานในอดีต ซึ่งสาเหตุของโรคท้องโตนี้มาจาการเป็นโรคตับแข็ง หรือมะเร็งตับ หรือจากไข้มาลาเรีย ทำให้ตับ ม้ามโต ส่วนในตำรายาอีสานของไทย ระบุว่า หมอกบ่วายเป็นยาแก้เลือดออกทางขุมขน ซึ่งน่าจะมาจากปัญหาตับวาย ทำให้เลือดออกง่าย ขณะนี้มีผู้คนน้อยมากที่จะรู้จักสมุนไพรหมอกบ่วาย
สำหรับสิรินธรวัลลี หรือสามสิบสองประดง พืชพันธุ์ไม้พันธุ์ใหม่ของโลกที่ค้นพบที่หนองคาย สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าพระราชทานชื่อพฤกษศาสตร์พันธุ์ไม้ชนิดใหม่ของโลกว่า สิรินธรวัลลี หรือ สามสิบสองประดง ซึ่งเป็นพันธุ์พืชในวงศ์ถั่ว เป็นไม้เครือเถายาว 10-20 เมตร กิ่งอ่อน
ยอดอ่อนรวมทั้งช่อดอกและฝักมีผลสีน้ำตาลแดงปกคลุม ใบคล้ายกาหลง หรือชงโค ดอกเล็กสีส้มถึงแดง หรือแสดงออกเป็นช่อกระจาย ลักษณะดอกและช่อดอกแตกต่างจากพันธุ์ไม้ชนิดอื่นในสกุลนี้ ผลเป็นฝักคล้ายฝักกาหลง หรือชงโค ขยายพันธุ์โดยการใช้เมล็ด เถา และราก
สิรินธรวัลลี หรือสามสิบสองประดง มีสรรพคุณทางยาพื้นเมือง ลำต้นและราก นำมาตากให้แห้งแล้วนำไปต้มดื่มแก้ปวดตามข้อ ตามเส้นเอ็น ชาวบ้านเรียกว่า ประดงเส้น ประดงเอ็น แก้ลมพิษ ที่ชาวบ้านเรียกว่า ประดงลม หรือประดงไฟ , ดอก นำมาตากแห้งใช้สำหรับดองสุราช่วยเจริญอาหาร ส่วนราก นำมาตากแห่งฝนกับน้ำใช้ทารักษาฝี หนอง
นอกจากสรรพคุณทางสมุนไพรแล้ว ยังสามารถนำไปปลูกตกแต่งเป็นไม้ประดับได้ด้วย เพราะช่อดอกมีสีสวยงาม
