โกรธจนเลือดขึ้นหน้า เมื่อ “บัตรเลือกตั้งล่วงหน้า” เสี่ยงกลายเป็น “บัตรเสีย-บัตรเขย่ง” เพราะความผิดพลาดของ กกต. จนดันให้แฮชแท็ก #กกตมีไว้ทำไม #กกตควรติดคุก ทะยานขึ้นเทรนด์ ล่าสุดชาวโซเชียลฯ ร่วมลงชื่อถอดถอนทะลุล้าน!! ตั้งคำถามอยากให้ดำเนินการตามกฎหมาย
ผิดแทบทุกขั้นตอน!! #กกตมีไว้ทำไม
“เลือกตั้งล่วงหน้า”ผ่านไป กระบวนการตรวจสอบ “กกต.(คณะกรรมการการเลือกตั้ง)” ระลอกใหญ่ก็ลุกเป็นไฟ จนกลายเป็นแฮชแท็กเดือดติดเทรนด์” #กกตมีไว้ทำไม หนักถึงขั้น #กกตควรติดคุก ร่วมจับผิดพฤติกรรมน่าสงสัยขององค์กรอิสระรายนี้ ซึ่งดูเหมือนเป็นไปในทาง “ช่วยฉ้อโกง” มากกว่า “ช่วยตรวจสอบ”?
โดยมหากาพย์ความน่าตะขิดตะขวงใจครั้งนี้ เริ่มตั้งแต่ขั้นตอน “ลงทะเบียนเลือกตั้งล่วงหน้า”ผ่านโลกออนไลน์ ซึ่งดูไร้การเตรียมพร้อมที่ดีมากพอ ส่งให้ระบบล่มในวันสุดท้าย ประชาชนที่ลงทะเบียนไปแล้ว กลับไม่มีชื่อปรากฏตอนไปใช้สิทธิก็มี
แม้แต่ ข้อมูล ณ จุดเลือกตั้ง ในบางเขตยังเต็มไปด้วยความผิดพลาดสลับกันไป ตั้งแต่ชื่อและเบอร์ของผู้สมัคร ส.ส.บางที่พรรคหาย แม้แต่ชื่อจังหวัดที่เขียนผิดๆ เช่น “พะเยา” เขียนผิดเป็น พระเยา/พะเยาว์, “ศรีสะเกษ” เขียนผิดเป็น ศรีษะเกษ และ “อุตรดิตถ์” เขียนผิดเป็น อุตรดิตฐ์
แต่ที่หนักสุด จนกลายเป็นดรามาครั้งใหญ่ หนีไม่พ้นการทำงานที่ผิดพลาดจนเกินให้อภัย เมื่อพบว่าเจ้าหน้าที่กรอก “เลขเขต” ผิด จนผู้คนแห่กันติดแฮชแท็ก #กกตมีไว้ทำไม หนักไปจนถึง #กกตควรติดคุก
[ ความสับสนของ รหัสเขตเลือกตั้ง และข้อมูลเขตที่ไม่ตรงกัน ]
"ฟ้า-พัชชา ชัยมงคลทรัพย์" ทีมงานของ iLaw คือหนึ่งในคนที่จะช่วยอธิบายความน่าสงสัยครั้งนี้ได้จากประสบการณ์ตรง เพราะ iLaw คือโครงการอินเทอร์เน็ตเพื่อกฎหมายประชาชน องค์กรเอกชนด้านสิทธิมนุษยชน ซึ่งทำงานกับภาคประชาสังคมและคนทั่วไปในสังคม ซึ่งติดตามการเลือกตั้งครั้งนี้อย่างใกล้ชิด
พบว่าปัญหาการเลือกตั้งล่วงครั้งนี้มีหลายประเด็น เช่น การลงทะเบียนเลือกตั้งล่วงหน้าที่ผิดพลาด ข้อมูลหายไปในวันจริง โดยมีเคสนึงลงทะเบียนใช้สิทธิล่วงหน้าแล้ว แคปหน้าจอไว้เป็นหลักฐานเรียบร้อย ถึงวันจริงกลับตรวจสอบสิทธิพบที่ภูมิลำเนา ต้องไปเลือกตั้งวันที่ 14 พ.ค.ซึ่งเจ้าตัวไม่ว่าง
“ส่วนใหญ่ปัญหานี้ เกิดจากการลงทะเบียนเลือกตั้งล่วงหน้าวันสุดท้าย ที่ระบบของ กกต.มีปัญหา”
และปัญหาใหญ่ที่สุดที่เกิดขึ้นคือ กรรมการประจำหน่วยเลือกตั้ง “เขียนเขต/รหัสหน้าซองบัตรเลือกตั้งผิด” เวลาเราไปใช้สิทธิล่วงหน้า จะมีบัตร 2 ใบ เจ้าหน้าที่จะให้บัตรมาพร้องซองใส่ เขียนหน้าซองให้ว่า จังหวัดและเขตปลายทางที่จะส่งคืออะไร
ปัญหาที่เกิดขึ้นคือ อาสาสมัครที่ ชลบุรี หน่วยการเลือกตั้งศาลากลางจังหวัดเขต 1 รายงานว่า เจ้าหน้าที่เขตนั้นๆ เขียนผิด จากที่บ้านประชาชนรายนึงอยู่ “บุรีรัมย์ เขต 7” กลับได้ซองจากเจ้าหน้าที่ที่เขียนว่า “เขต 1” ซึ่งเป็นเขตเลือกตั้งของ “ชลบุรี” แทน
[ "ฟ้า-พัชชา" ตัวแทน iLaw ร่วมตรวจสอบ กกต. ]
“เราให้อาสาสมัครในพื้นที่ลงได้ดูแล และได้รับการแก้ไขจากเจ้าหน้าที่ในคนหลัง แต่ว่าในคนหย่อนซองไปในกล่องแล้ว ก็ไม่รู้ว่าจะแก้ไขยังไง”
แล้วถ้าเราหย่อนใส่กล่องไปแล้วเพิ่งรู้ว่าเขตผิด แล้วจะแก้ไขได้หรือเปล่า?
ทีมงาน ilaw บอกว่า บางเขตก็แก้ได้ อย่างดินแดง เพราะมีคนไปร้องเรียน ให้แกะกล่องออกมาเขียนหน้าซองใหม่
“แต่หลายเขตทำอะไรไม่ได้เลย เพราะในหลายเขต เช่น บุรีรัมย์ ในกล่องนั้นมีทั้งของ บุรีรัมย์ เขต 5, เขต 6, เขต 7ในกล่องเดียว เราเลยไม่รู้ว่า ซองนั้นเป็นของเขตไหนกันแน่”
แน่นอนว่าความผิดพลาดครั้งนี้ ส่งให้ “บัตรเลือกตั้งล่วงหน้า” จำนวนไม่น้อย กลายเป็น “บัตรเสีย” อย่างปฏิเสธไม่ได้ และที่น่ากังวลใจกว่านั้นคือ ถ้าบัตรที่เขียนเขตผิดไป ดันไปตรงกับเขตอื่นพอดี จะส่งให้ ส.ส.เขตนั้นได้คะแนนไปโดยปริยาย ซึ่งอาจกลายเป็น “เกิดบัตรเขย่ง” หรือเปล่า?
“เป็นไปได้ว่า ในวันเลือกตั้งจริง วันที่ 14 ที่จะมาถึงนี้ เราน่าจะเห็นปรากฎการณ์ บัตรเขย่ง อีกครั้ง บางเขตมีบัตรเยอะกว่าจำนวนผู้ใช่สิทธิเลือกตั้ง หรือบางเขตจะมีจำนวนบัตรเลือกตั้งล่วงหน้าที่หายไป อะไรประมาณนี้”
พลาดขนาดนี้ เอาผิดได้ยัง?
ทนกำหมัดด้วยอารมณ์คุกรุ่นเฉยๆ คงไม่ไหวอีกต่อไป ล่าสุดเพื่อให้เกิดความรับผิดชอบตามแฮชแท็ก #กกตควรติดคุก ชาวไทยในโซเชียลฯ ตั้งแคมเปญ “ล่ารายชื่อถอดถอน กกต.” บนเว็บ www.change.org ซึ่งตอนนี้ลงชื่อทะลุ 1.2 ล้านคนไปแล้ว
เกี่ยวกับเรื่องนี้ ลองให้ตัวแทน iLaw รายเดิมช่วยวิเคราะห์ว่า เป็นไปได้แค่ไหน ที่ประชาชนจะสามารถฟ้องร้องเอาผิด กกต. จากความผิดพลาดที่เกิด เจ้าตัวพูดตรงๆ ว่า ยังค่อนข้างคลุมเครือ อาจทำให้เพียงส่งเสียงให้ กกต.กลางออกกฎ หรือกำหนดวิธีจัดการที่ชัดเจน
“ส่วนมากตอนนี้คนคิดว่า กกต.โกง แต่ปัญหาที่พบจากการลงพื้น มันเป็น HUMAN ERROR (ความผิดที่เกิดจากตัวบุคคล) ของเจ้าหน้าที่เป็นส่วนใหญ่ ที่ได้ข้อมูลไม่ตรงกันและไม่ครบถ้วน”
ยิ่งกระแสแรงขึ้นๆ ตอนนี้ยิ่งเริ่มมีคนออกมาพูดถึงการใช้ “มาตรา157” เข้ามาเอาผิด กกต. จากการทำงานที่ผิดพลาด
“มาตรา 157” (ม.157) คือ ผู้ใดเป็นเจ้าพนักงาน ละเว้นปฏิบัติหน้าที่ หรือ ปฏิบัติหน้าที่โดยมิชอบ เพื่อให้เกิดความเสียหายแก่ ผู้หนึ่งผู้ใด หรือปฏิบัติหรือละเว้นการปฏิบัติหน้าที่โดยทุจริต ต้องระวางโทษจำคุกตั้งแต่ 1 ปี ถึง 10 ปี หรือปรับตั้งแต่ 2,000 บาทถึง 20,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ”
[ “เป๋า-ยิ่งชีพ” ผู้จัดการ iLaw ]
จากมุมมองของ "เป๋า-ยิ่งชีพ อัชฌานนท์" ผู้จัดการของ iLaw บอกผ่านคลิปบนโซเชียลฯ ซึ่งทางทีมงานส่งให้ทีมข่าวเอาไว้ว่า การจะเอาผิดในข้อนี้ได้ “ต้องมีหลักฐานชัดเจน โดยปราสจากข้อสงสัย”
เพราะในทางทฤษฎี ถ้าไม่เห็นเลยว่า กกต. ไม่มีความพยายามทำอะไรให้มันดี หรือแก้ไขทันทีที่ปัญหาเกิด ก็อาจพอบอกได้ว่า “เป็นการละเว้นการปฏิบัติหน้าที่” ที่ควรจะทำ
แต่ว่าในทางปฏิบัติ เมื่อยื่นฟ้องศาลไป ก็มีโอกาสที่ กกต.จะเอาคู่มือการปฏิบัติหน้าที่ เอกสารการอบรมมาอ้าง เพื่อบอกว่าได้ทำตามหน้าที่แล้ว
“ในทางปฏิบัติแล้ว โอกาสที่จะชนะคดี แล้ว กกต. ติดคุกและศาลเห็นว่า กกต. ผิดจริงในความเป็นจริงยังมีโอกาสไม่มาก”
[ กกต.แถลงข่าว รับปากจะตรวจสอบรหัสเขตเลือกตั้งอย่างละเอียด ]
การที่เราจะเอาผิดฐาน ปฏิบัติหน้าที่โดยมิชอบได้ ต้องมีหลักฐานที่ชัดเจนว่า จงใจโกง หรือจงใจให้ใครได้เปรียบ-เสียเปรียบในสนามเลือกตั้งนี้อย่างชัดเจน ซึ่งยังไม่เห็นจากการเลือกตั้งล่วงหน้า (7 พ.ค.66) ขนาดนั้น แม้แต่การเขียนหน้าซองผิด ก็ยังบอกไม่ได้แน่ชัดว่า ทุจริตจริงหรือเปล่า เพราะไม่ปรากฏชัดว่า ใครได้เปรียบ-เสียเปรียบ
แต่ในวันที่ 14 พ.ค.ที่จะถึงนี้ จะมีการนับคะแนนทั่วประเทศและมีการรายงานผล ถ้าตอนนั้น มีความผิดปกติของการรายงานคะแนน แล้วมีใครได้เปรียบ-เสียเปรียบ อาจชี้ได้ว่ามีการทุจริต ซึ่งสำคัญเลยคือ “ต้องการหลักฐาน”
“อยากให้รวมกันจับตามองการนับคะแนน ถ่ายภาพ บอร์ด นับคะแนนสดๆ ทุกภาพ ทุกใบ แล้วส่งมาที่ เว็บ www.vote62.com แล้วถ้ามีความผิดปกติคะแนนไม่ตรงกับที่ประชาชนส่งมา เราก็จะมีข้อมูลหลักฐานที่จะบอกได้ว่า มีการทุจริตหรือเปล่า และอาจเพียงพอที่จะทำใครติดคุก”
4 ปี You only have one job!!
ทั้งการล่ารายชื่อถอด กกต. ทั้งการติด #กกตมีไว้ทำไม #กกตควรติดคุก ที่ดูจะส่งให้ “การเลือกตั้ง” ครั้งนี้ผิดพลาดหนักกว่าปีอื่นๆ แต่ถ้าย้อนกลับไปมองจริงๆ จะพบว่าไม่ใช่ครั้งแรกที่ “กกต.ผิดพลาด”
ปัญหาการเลือกตั้งล่วงหน้าแบบนี้ เคยเกิดขึ้นมาแล้วในปี 62 ดูได้จากบทความ “1 ปี เลือกตั้ง'62 กับ 10 เรื่องน่าสงสัย ที่ กกต. ไม่เคยตอบ” ที่ทาง iLaw เคยเขียนไว้
ไม่ว่าจะเป็นปัญหาที่คล้ายๆ กันกับรอบนี้ คือมีพี่น้องชาวไทยหลายคน ได้รับ “บัตรเลือกตั้งไม่ตรงกับเขตเลือกตั้ง” ทำให้กลายเป็นกากบาทไปในบัตรผิดใบ
[ “ล่ารายชื่อถอดถอน กกต.” บน change.org ]
เมื่อได้ยืนยันและโต้แย้งกับเจ้าหน้าที่ไปอย่างชัดเจนว่า แจกบัตรเลือกตั้งผิด บางคนก็ยอมเปลี่ยนบัตรให้ แต่บางคน ก็เสียสิทธิไปโดยจำใจ ด้วยเหตุที่อากาศร้อน และมีคนต่อคิวจำนวนมาก เจ้าหน้าที่จึงไม่มีเวลาใส่ใจ และยืนยันให้ใช้บัตรเลือกตั้งที่ไม่ถูกต้องต่อไป
หรือจะเป็น “บัตรตกเครื่องบิน” จากนิวซีแลนด์ ที่บัตรเลือกตั้งนอกราชอาณาจักรถึง 1,542 ใบ แต่กลับขนส่งมาไม่ทันการนับคะแนนที่ไทย ทำให้คะแนนทั้งหมดเป็นโมฆะโดยไม่มีผู้รับผิดชอบ
ไหนจะ “บัตรเขย่ง” คะแนนที่ขาดๆ เกินๆ ในหลายๆ เขต รวมถึงการหยุดแถลงผลคะแนนจาก กกต. ไปดื้อๆ โดยบอกให้รอฟังผลช่วงเช้าของอีกวัน พอนักข่าวถามประธาน กกต.ในยุคนั้น ก็ได้ประโยคเด็ดกลับมาว่า...
“ตอนนี้ผมไม่มีเครื่องคิดเลขอยู่ ในมือถือหนูมีเครื่องคิดเลข กรุณาคิดให้แทนผมได้ไหมครับ ใช้เครื่องได้นะครับ”
ยังไม่พอ ระหว่างการนับคะแนน คะแนนของผู้สมัครบางคน จู่ๆ ก็ถูกปรับลดอย่างน้อย 3,906 คน จากผู้สมัครทั้งหมด 11,181 คน หรือประมาณ 34.9% ของผู้สมัครทั้งหมด
และการปรับลดในบางกรณี กกต.อธิบายว่า เกิดจากความผิดพลาดตอนกรอกคะแนนของเจ้าหน้าที่โดยไม่ได้ตั้งใจ (Human Error) ทำให้คะแนนของผู้สมัครบางคนสูงผิดปกติ จึงต้องแก้ไขให้ถูกต้องภายหลัง แถมในหลายๆ เขตที่ทำ ส.ส.คะแนนหาย ดันส่งผลพลิก “ชนะ” เป็น “แพ้” ไปเลย
เหล่านี้เป็นเพียงตัวอย่างบางส่วน จากการเลือกตั้งปี 62 แค่ปีเดียว แต่กลับสร้างความคลางแคลงใจอย่างหนักมาจนถึงปัจจุบัน “ปัญหาผิดพลาดเรื้อรัง” ซ้ำแล้วซ้ำเล่าของผู้ที่เรียกตัวเองว่า “คณะกรรมการการเลือกตั้ง” ก็ยังคล้ายจะไม่เรียนรู้อะไรเลย จึงไม่แปลกที่จะกลายเป็นแฮชแท็ก #กกตมีไว้ทำไม และ #กกตควรติดคุก
สกู๊ป : ทีมข่าว MGR Live
ขอบคุณข้อมูล : ilaw.or.th , www.vote62.com , www.change.org
ขอบคุณภาพ : ทวิตเตอร์ @eatstorysnooker, @misternomag, แฟนเพจ “สำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้ง”
** มาตามติด ไลฟ์สไตล์บันดาลใจ+ประเด็นสดใหม่ ได้ที่นี่!! **
