คำว่า ‘น้ำคือชีวิต’ มีความหมายลึกซึ้งมากกว่าแค่ตัวอักษรเรียงรายหรือใช้กล่าวอย่างสวยหรู เพราะตั้งแต่องค์ประกอบของร่างกาย ไปจนถึงส่วนประกอบของโลกเกินกว่าครึ่งคือ ‘น้ำ’ แม้แต่กับมนุษย์ที่ถูกจัดเป็นสิ่งมีชีวิตบนบกยังขาดน้ำไม่ได้ แล้วกับสิ่งมีชีวิตที่อยู่ในน้ำ ทั้งคุณภาพน้ำ ลักษณะของน้ำ ความเหมาะสม และอีกหลายปัจจัยแวดล้อม ส่งผลต่อการดำรงชีวิตด้วยกันทั้งสิ้น
สำหรับบางคน เรื่องระบบนิเวศสัตว์น้ำอาจถูกมองว่าเป็นเรื่องไกลตัว แต่จริงๆ แล้วเชื่อมโยงกับน้ำกินน้ำใช้ตลอดจนแหล่งอาหารที่หล่อเลี้ยงชีวิตมนุษย์ ทางกรมชลประทานที่ทำงานเกี่ยวกับน้ำจึงมีแนวทางที่จะรักษาระบบนิเวศสัตว์น้ำด้วยวิธีการต่างๆ หนึ่งในนั้นคือการสร้างอ่างเก็บน้ำ
ทว่าการสร้างอ่างเก็บน้ำต้องอาศัยหลักวิชาการมากมาย การคำนวณเพื่อให้น้ำอยู่ในระดับเหมาะสม เพียงพอต่อการใช้ด้านต่างๆ ตลอดทั้งปี
“การสร้างอ่างเก็บน้ำจะมีการคำนวณปริมาณน้ำ ที่เรียกว่าปล่อยมาเพื่อรักษาระบบนิเวศ ฉะนั้นที่ไหนที่มีอ่างเก็บน้ำ จะมีน้ำที่ปล่อยมาเพื่อใช้ด้านการเกษตร ใช้เพื่ออุปโภคบริโภค และเพื่อรักษาระบบนิเวศ ให้มีน้ำอยู่ในลำน้ำตลอดทั้งปี พอมีน้ำตลอดทั้งปี ปลาก็อยู่ได้ แพลงก์ตอน สัตว์หน้าดิน กุ้งหอยปูปลา สัตว์น้ำและพืชน้ำอยู่ได้” มหิทธิ์ วงศ์ษา หัวหน้าฝ่ายวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อมที่ 2 สำนักบริหารโครงการ กรมชลประทาน กล่าว
ถ้าสังเกต บริเวณใดไม่มีอ่างเก็บน้ำ เมื่อหมดฤดูฝนไปแล้ว มักจะพบปัญหาน้ำแล้ง เมื่อน้ำแห้งคงจะกระทบต่อระบบนิเวศสัตว์น้ำ เช่น ปัจจุบันแม่น้ำยมไม่มีเขื่อนใหญ่ หน้าแล้งในลำน้ำยมน้ำจึงแห้ง แถบจังหวัดแพร่ สุโขทัย มาจนถึงพิจิตร ประสบปัญหาเดียวกัน คือแล้งกระทั่งแม่น้ำกลายเป็นทางดิน เดินข้ามไปมาได้
นอกจากอ่างเก็บน้ำจะเป็นประโยชน์ต่อคนโดยตรง ทั้งการผลิตไฟฟ้า การเกษตร การอุปโภคบริโภค กรมชลประทานยังมองไปถึงสิ่งมีชีวิตอื่นๆ รวมถึงสิ่งแวดล้อมที่จะได้รับผลกระทบ เปลี่ยนจากผลกระทบด้านลบให้เป็นด้านบวกอย่างมีคุณภาพและยั่งยืน
จากข้อมูลทางวิชาการจำแนกระบบนิเวศสัตว์น้ำออกตามลักษณะของน้ำ ได้แก่ น้ำจืด, น้ำเค็ม และน้ำกร่อย โดยใช้ค่าความเค็มเป็นตัวกำหนด เช่น แหล่งน้ำจืดต้องมีเกลือน้อยกว่า 1 เปอร์เซ็นต์ แหล่งน้ำเค็มมีเกลือประมาณ 3.5 เปอร์เซ็นต์ ส่วนแหล่งน้ำกร่อยมีค่าความเค็มค่อนข้างกว้าง แปรผันในรอบวัน
เมื่อระบบนิเวศหมายถึงหน่วยพื้นที่หนึ่งประกอบด้วยสังคมของสิ่งมีชีวิตกับสิ่งแวดล้อมทำหน้าที่ร่วมกัน ระบบนิเวศสัตว์น้ำจึงเป็นพื้นที่หนึ่งที่สัตว์น้ำจำนวนมากกำเนิด อาศัยอยู่ เติบโต และดำรงชีวิต กรมชลประทานจึงเป็นฟันเฟืองชิ้นสำคัญต่อการขับเคลื่อนการดูแลระบบนิเวศสัตว์น้ำให้อุดมสมบูรณ์
** มาตามติด ไลฟ์สไตล์บันดาลใจ+ประเด็นสดใหม่ ได้ที่นี่!! **
