ผิด หรือ ไม่ผิด “ลิขสิทธิ์” แค่คอสเพลย์ชุด สาวๆ เกิร์ลกรุ๊ป BNK48 ดรามากันจนแทบจะเป็นประเด็นแห่งชาติ เมื่อเหล่าแฟนคลับกระหน่ำโชว์สกิลเรื่องทางกฏหมาย ตอกกลับ บล็อกเกอร์ดังสวมชุดคอสเพลย์ คล้ายสาว “เฌอปราง” กัปตันวง BNK48 จนโลกออนไลน์ ฉะกันจนโซเชียลฯ สะเทือน อะไรกัน? แค่แต่งชุดเหมือน ผิดลิขสิทธิ์ด้วยหรอ?
** บล็อกเกอร์ดังหน้าชา คอสฯ BNK48
กลายเป็นมาม่าชามโต เมื่อบิวตี้บล็อกเกอร์ชื่อดังแห่ง “เพจสะบัดแปรง” ได้โพสต์รูปภาพพร้อมข้อความระบุว่า “ลุค คุกกี้เสี่ยงทาย เมื่อนิสาอยากเป็นเฌอปราง” ซึ่งเป็นการแต่งหน้าและแต่งกายชุดเลียนแบบ (คอสเพลย์) คล้ายนักร้อง เฌอปราง - อารีย์กุล กัปตันแห่ง BNK48 วงไอดอลสัญชาติไทย ซึ่งเป็นวงน้องของ AKB48 จากประเทศญี่ปุ่น
ทว่าดรามาดันเกิดจนลุกลามใหญ่โต เพราะเหล่าแฟนพันธุ์แท้ หรือที่เรียกว่า โอตะ ทั้งหลายนั้นต่างพากันออกมาคอมเม้นต์ในคลิปสอนแต่งหน้าเกี่ยวกับเรื่องชุดที่นำมาแต่งคอสเพลย์ว่า ระวังจะโดน “ลิขสิทธิ์ชุด” เนื่องจากวงนี้เคร่งครัดในเรื่องของลิขสิทธิ์เป็นอย่างมาก
ร้อนฉ่า! หนักกว่าเดิม เมื่อบล็อกเกอร์ดังได้โพสต์รูปภาพของเธอหลังแต่งหน้าคล้ายเฌอปราง เสร็จสิ้นในชุดคอสเพลย์และถือสินค้า คล้ายเป็นการรีวิวสินค้า ยิ่งสร้างดรามาให้ได้ถกเถียงกันยิ่งกว่าเดิม เพราะนอกจากจะผิดเรื่องลิขสิทธิ์ชุดแล้ว ยังมารีวิวสินค้าอีก เหตุนี้เองยิ่งทำให้เหล่าโอตาคุ แสดงอาการไม่พอใจหัวฟัดหัวแหว่งกันเป็นอย่างมาก พร้อมกับตบเท้าประสานสามัคคีออกมาปกป้องและแสดงความเห็นด่าทอ และสั่งสอนบล็อกเกอร์ดังกันยกใหญ่
จนหลายคนเกิดอาการงง! ว่า แค่คอสเพลย์ชุดถึงกับต้องด่าพ่อล่อแม่กันขนาดนี้เลยหรือ เพราะก่อนหน้านี้การแต่งชุดคอสเพลย์ก็ไม่เห็นจะมีปัญหาอะไรในประเทศไทยมาก่อน แล้วทำไมถึงเพิ่งจะมี และเป็นกับเฉพาะวง BNK48 นี้ และบางส่วนมองในเรื่องของการคอสเพลย์ชุด ไม่น่าจะผิดกฏหมายอะไร เพราะประเทศไทยเรายังไม่มีกฏหมายตัวไหนคุ้มครองในเรื่องนี้อย่างชัดเจน
ต่อเหตุการณ์ดังกล่าวผู้สื่อข่าวได้พยายามติดต่อขอสัมภาษณ์ นิสา บล็อกเกอร์ชื่อดัง เกี่ยวกับประเด็นร้อนนี้ ว่าเธอมีความคิดเห็นเช่นใรบ้าง ทว่า นิสาได้กล่าวเพียงสั้นๆ ว่า “ ไม่ต้องการให้สัมภาษณ์แต่อย่างใด อยากให้เรื่องนี้เงียบไป ที่ผ่านมามีคนโทรมาขอสัมภาษณ์เกี่ยวกับเรื่องนี้เยอะมาก รวมถึงมีคนส่งข้อความมาให้กำลังใจเยอะเช่นกัน ก่อนจะวางสายไป”
** ความดังของเกิร์ลกรุ๊ป “โอตะ” หลงจนน่ากลัว
อย่างที่รู้ๆ ว่าพลังโซเชียลฯ นั้นช่างน่ากลัวเหลือเกินในโลกออนไลน์ขณะนี้ ทว่าที่หนักกว่านั้นทวีคูณเมื่อเหล่า โอตะ ทั้งหลายพร้อมออกมาปกป้องไอดอลอันเป็นที่รักของพวกเขาจนแทบไม่ลืมหูลืมตา โดยในโซเชียลฯ โอตะต่างพากันออกมาแสดงความเห็นกันยกใหญ่ อินจัดจนตัดสินถูกผิดไปต่างๆ นานา ไม่ว่าจะเป็น
“ลิขสิทธิ์มันเกิดขึ้นแก่ผู้สร้างงานโดยอัตโนมัติอยู่แล้วนิ ไม่ต้องจดลิขสิทธิ์ แล้วชุดที่ว่าของbnk ทำไมมันจะไม่มีลิขสิทธิ์ล่ะ” Vajara Aindravudh
“ถามว่าผิดไหม ผิดครับ ชุดนี้ตอนสร้างขึ้นมาเขาได้จดลิขสิทธิ์ที่ญี่ปุ่นแล้ว ชุดนี้จึงมีลิขสิทธิ์แล้ว บริษัทในไทยที่เป็นบริษัทลูกของญี่ปุ่นจึงถือว่าถือลิขสิทธิ์แล้ว แล้วลิขสิทธิ์นี้แม้ว่าจะไม่เหมือน100% แต่ก็เข้าข่ายการดัดแปลง เพราะใกล้เคียงมาก แม้ว่าจะใส่แต่งคอสเพลย์ธรรมดา อย่างในญี่ปุ่นเขาใส่แต่งคอสธรรมดาก็ถือว่าผิดกฎหมาย แต่เขาเลือกที่จะไม่เอาเรื่อง แต่คราวนี้ขายของด้วย ดังนั้นเรื่องนี้ผิดกฎหมายแต่ต้นแล้ว ถ้าเขาเลือกฟ้องก็อยู่ที่ศาลตัดสิน ซึ่งศาลมองที่ตัวบทกฎหมายและข้อเท็จจริง ไม่ใช่ใช้อคติ หรือมองว่าใครๆ เขาก็ทำกัน ครับ ดังนั้นเคสนี้ถ้าเจ้าลิขสิทธิ์เลือกที่จะฟ้อง ผมบอกได้เลยว่ชนะแน่นอน“ Nakykung Yasama
“เรื่องนี้ สถานการณ์แบบนี้ต้องให้ต้นสังกัดจัดการ ให้เขาพิจารณาไปตามเหมาะสมเลย เพราะคนไทยความรู้ความเข้าใจ และสำนึกเรื่องลิขสิทธิ์มีน้อยอยู่แล้ว พอแฟนคลับไปเตือน จะมีแต่โดนด่ากลับมามากกว่า ลองให้เจอกับบริษัทแม่เองไปเลย ถ้าเขาเอาเรื่อง พวกติ่งที่เชียร์ให้คนละเมิดจะได้รู้สำนึกไปด้วย” miss gems
“เคยมีกรณีในญี่ปุ่นครับ ตอนไม่ดังก็ยังไม่จดลิขสิทธิ์หรอก แต่พอ AKB48 เริ่มดัง วงการหนังโป๊เริ่มเอาแบบชุดของAKB ไปใส่-ใช้แสดงในหนังโป๊ ทำให้กระทบกระเทีอนภาพพจน์ไอดอล เลยต้องจดลิขสิทธิ์ไม่ให้ใครเอาไปทำให้เสื่อมเสีย-เข้าใจผิดอีก, แล้วชุดของกลุ่ม48 นี่มาจากการออกแบบที่เดียวกันจากญี่ปุ่นโดยตรงซึ่งเขาเคร่งครัดในเรื่องลิขสิทธิ์อยู่แล้ว..ต่อให้เราออกแบบ-ตัดเอง ผลงานจากความคิดสร้างสรรค์ก็ถูกคุ้มครองโดยกม.ลิขสิทธ์อยู่แล้ว เพียงจะฟ้องละเมิดหรือเปล่านั้นอยู่ที่การพิจารณาเป็นรายๆ ไปครับ”
วงนี้แตะแทบไม่ได้เลย จริงๆ” Kriangsak Chanklam
“ขอถามโง่ๆ เลยนะครับ ชุดมันมีลิขสิทธิ์ด้วยหรอครับ เออถ้ามันมีโลโก้ หรือเครื่องหมายทางการค้า เช่น ชุดบอล หรือชุดแบรนด์เนมที่มีโลโก้ของแบรนด์ชัดเจน ผมก็พอจะนึกออกแต่ถ้ามาแบบไม่มีอะไรเลยแค่เหมือน จริงๆ ชุดวงนี้ก็เป็นชุดนักเรียนที่เอามาดัดแปลงทั่วไปป่ะครับ ขอยกตัวอย่าง ถ้าถือกระเป๋าแบรนด์เนมแต่ไม่มีเครื่องหมายทางการค้าหรือปั้มตราโลโก้ แต่ทรงคือเหมือนหมด ก็ไม่ผิดหนิ หรือผิดแค่สงสัยนะครับ” Nattaphol Klaisomboon
ด้าน เพจแหม่มโพธิ์ดำ ก็ได้ออกมาเปิดประเด็นดังกล่าวด้วยเช่นกัน โดย ควีน มองว่า การที่นัทคอสชุดBNK48 ส่วนตัวเธอมองว่าไม่ผิดลิขสิทธิ์ เพราะไม่ได้ทำชุดมาขาย แต่เสียมารยาท ที่ใส่ชุดนั้นขายอาหารเสริม ทำให้โอตะรู้สึกว่ามันไม่ถูกต้อง ถ้าถกกันเรื่องผิดมารยาท นี่อยู่ข้างโอตะเต็มๆ แต่พอมาประเด็นลิขสิทธิ์ เลยขออยู่ข้างนัท ซึ่งควีนอาจจะผิดก็ได้
ทั้งนี้ทางทีมผู้สื่อข่าวได้ติดต่อขอความชัดเจนเกี่ยวกับชุดของ BNK48 ว่าหากมีผู้แต่งคอสเพลย์ชุดถือว่าผิดลิขสิทธิ์หรือไม่ ทาง จ๊อบซัง ผู้จัดการวง แจ้งแค่ว่า ตอนนี้ติดประชุมทั้งวัน จึงไม่สะดวกให้ข้อมูลใดๆ
** ดับฝันโอตาคุ กฏหมายไทยไม่คุ้มครอง
ขณะที่ เพจ Drama-addict ได้ออกมาให้ความรู้แก่เหล่า “โอตาคุ” ทั้งหลายถึงเรื่อง “กฏหมายลิขสิทธิ์ในไทย” ว่าคุ้มครองมากน้อยแค่ไหน โดยในประเทศไทยนั้นกฏหมายคุ้มครองลิขสิทธิ์ประกอบด้วยงาน 9 ชนิด คือ งานวรรณกรรม (หนังสือ บทความ บทกลอน) นาฎกรรม (ท่าเต้น ท่ารำ) ศิลปกรรม (ภาพวาด ภาพถ่าย) ดนตรีกรรม (เนื้อร้องทำนองเพลง) โสตทัศนวัสดุ (วิซีดีคาราโอเกะ) ภาพยนต์ งานสิ่งบันทึกเสียง (เทป ซีดีเพลง) งานแพร่ภาพ (รายการวิทบุโทรทัศน์) และงานอื่นใดอันเป็นงานในแผนกวรรณคดี แผนกวิทยาศาสตร์หรือแผนกศิลปะ
โดยในส่วนของเรื่องของเสื้อผ้า แฟชั่น และคอสตูม อยู่ในข่ายไหน?
จ่าพิชิต แห่งเพจ Drama-addict ได้เขียนแสดงความเห็นว่า “เรื่องเสื้อผ้า แฟชั่น และคอสตูมนั้นเป็นที่น่าเสียดายที่ กฏหมายในไทยยังไม่มีการกำหนที่ชัดเจนว่า สิ่งเหล่านี้จะอยู่ในลิขสิทธิ์คุ้มครองหมวดใด โดยก่อนหน้านี้เคยมีประเด็นที่นักวิชาการได้ถกเถียงกันว่า ควรจะอยู่ในความคุ้มครองด้านลิขสิทธิ์ จากกฏหมายสิทธิบัตรเกี่ยวกับการออกแบบผลิตภัณฑ์ในทางอุตสาหกรรม หรืออาจจะอยู่ในความคุ้มครองของศิลปะประยุกต์ หรือตามกฏหมายลิขสิทธิ์ ซึ่งทั้งนี้ทั้งนั้นยังไม่มีความชัดเจนใดๆ”
ทั้งนี้ กรมทรัพย์สินทางปัญญา ได้ให้ความหมาย ของคำว่า “ลิขสิทธิ์” คือ สิทธิแต่เพียงผู้เดียวที่จะกระทำใดๆ เกี่ยวกับงานที่ผู้สร้างสรรค์ได้ริเริ่มโดยการใช้สติปัญญาความรู้ ความสามารถ และความวิริยะอุตสาหะของตนเองในการสร้างสรรค์ โดยไม่ลอกเลียนงานของผู้อื่น โดยงานที่สร้างสรรค์ต้องเป็นงานตามประเภทที่กฏหมายลิขสิทธิ์ให้คุ้มครอง โดยผู้สร้างสรรค์จะได้รับความคุ้มครองทันทีที่สร่างสรรค์โดยไม่ต้องจดทะเบียน
ใครที่อยากรู้ว่าแท้จริงแล้ว การคอสเพลย์ชุดของสาวๆ BNK48 นั้นจะสามารถคอสเพลย์ได้หรือไม่นั้นก็ยังคงคลุมเครืออยู่ เพราะไม่มีรายละเอียดใดๆ ที่ชัดเจน ดังนั้นใครจะคอสเพลย์ หรือ อยากจะลอกเลียนแบบสาวๆ เกิร์ลกรุ๊ปวงนี้ก็ระวังหน้า ระวังหลังไว้ เผลอๆ อาจจะโดนหมายศาลส่งมาที่บ้านก็เป็นได้ แล้วอย่าหาว่าไม่เตือน …
