ศิลปะการพับผ้า เป็นตุ๊กตารูปสัตว์

หลายคนคงทึ่งถ้ารู้ว่า ตุ๊กตาหมาบูลด็อก ช้าง กวาง กุ้ง ปลากระเบน และสัตว์น้อยน่ารักเหล่านี้ เกิดจากการพับ ม้วน บิด สอด ผ้าขนหนูผืนใหญ่น้อยเป็นรูปเป็นร่างต่างๆนานา โดยไม่ได้ทากาวหรือใช้ด้ายเย็บติดแต่อย่างใด เราลองมาดูกันว่าเจ้าของผลงานตุ๊กตาผ้าขนหนูเหล่านี้เขาสร้างสรรค์งานที่มีถึง 40 แบบออกมาได้อย่างไร

ที่มาที่ไป

บ่ายวันนั้นเรายิ่งแปลกใจขึ้นไปอีกเมื่อได้พบกับเจ้าของไอเดียตุ๊กตาผ้าขนหนู เพราะแทนที่จะเป็นหญิงสาวที่มักถูกเปรียบเปรยว่า 'เรียบร้อยเป็นผ้าพับไว้' กลับเป็นหนุ่มใหญ่มาดแมนซึ่งดูบึกบึนล่ำสัน น่าออกรบเพื่อชาติมากกว่าจะมานั่งพับผ้าเป็นตุ๊กตาตัวน้อย เขาผู้นี้คือ ไพฑูรย์ แสงสี ผู้จัดการบริษัท เนวิเกท เอ็กเพรส จำกัด

ไพฑูรย์ บอกว่า เดิมทีเจ้าตุ๊กตารูปสัตว์เหล่านี้ประดับประดาอยู่ในห้องพักผู้โดยสารของเรือสำราญ 'คาร์นิวัล ครูซ ไลน์' เรือสำราญชื่อดังของสหรัฐอเมริกา แต่ต่อมามีแขกเรียกร้องอยากเรียนรู้วิธีพับผ้าขนหนูเป็นตุ๊กตาเพื่อนำกลับไปใช้ที่บ้าน ไพฑูรย์ซึ่งขณะนั้นมีตำแหน่งเป็นรูมสจ๊วต ของบริษัท คาร์นิวัล ครูซ ไลน์ เห็นว่าน่าจะจัดพิมพ์เป็นหนังสือเพื่อจำหน่ายให้แก่ลูกค้าที่มาใช้บริการสำราญของบริษัท เขาจึงทำโครงการเสนอผู้บริหารและได้รับการอนุมัติให้เขาเป็นผู้จัดพิมพ์และเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์

หนังสือเล่มนี้เป็นที่ต้องของลูกค้าอย่างมากและได้ตีพิมพ์มา 2 ครั้งแล้ว โดยมียอดพิมพ์รวมถึง 2 แสนเล่ม เขาคิดประดิษฐ์ตุ๊กตาผ้าขนหนูรูปสัตว์แบบต่างๆออกมาถึง 40 แบบ และกำลังจะคิดหาแบบใหม่ๆเพิ่มเติมเพื่อเตรียมจัดพิมพ์ครั้งที่ 3

"ผมเริ่มฝึกพับผ้าขนหนูเป็นรูปสัตว์ต่างๆตั้งแต่ปี 1997 เพราะบริษัท คาร์นิวัล ครูซ ไลน์ มีนโยบายให้พนักงานสรรหาวิธีการสร้างความประทับใจให้ลูกค้าที่มาล่องเรือ เนื่องจากผมมีหน้าที่ดูแลห้องพัก ผมกับเพื่อนๆจึงพยายามนำข้าวของที่อยู่ในห้องพักมาสร้างสรรค์เพื่อเอนเตอร์เทนลูกค้า แรกที่เดียวก็นำเสื้อยืดและชุดนอนบางชิ้นของลูกค้ามาพับเป็นรูปสัตว์น่ารักๆและวางไว้บนเตียงนอน ซึ่งลูกค้าส่วนใหญ่ประทับใจมาก เพราะสิ่งที่เราทำทำให้เขารู้สึกว่าเขาเป็นคนพิเศษ แต่ก็มีแขกบางคนที่บอกว่า ทำให้เสื้อผ้ายับ ผมกับเพื่อนๆจึงเปลี่ยนมาเป็นพับผ้าเช็ดตัวแทน

โรงแรมทั่วๆไปจะ TURN DOWN (การเปิดเตียงหลังจากที่พนักงานเข้ามาทำความสะอาดห้องแล้ว)ด้วยการวางดอกไม้หรือช็อกโกแลตพร้อมทั้งการ์ดอวยพรให้นอนหลับฝันดี แต่เรา TURN DOWN ด้วยตุ๊กตาที่ผับจากผ้าขนหนูแทน ซึ่งมันแปลก และที่สำคัญเราไม่ได้ใช้ด้ายเย็บหรือใช้กาวติดเลย เพราะอยากให้ลูกค้าสามารถนำผ้าเหล่านี้มาใช้เช็ดหน้าเช็ดตัวได้ตามปกติ เขาก็ยิ่งเซอร์ไพรส์ว่า ทำได้ยังไง แล้วก็อยากนำวิธีการผับแบบนี้ไปใช้ที่บ้าน ในปี 1998 ผมจึงคิดว่าน่าจะทำเป็นหนังสือเพื่อจำหน่ายให้ลูกค้าที่มาล่องเรือ ก็ใช้เวลาคิดและผลิตอยู่นาน มาเสร็จและเริ่มจำหน่ายจริงๆ เมื่อปี 2004"

เทคนิคการพับ

ไพฑูรย์ บอกถึงเทคนิคการพับผ้าขนหนูเป็นรูปสัตว์อย่างไม่ปิดบังว่า การพับผ้าขนหนูเป็นรูปต่างๆนั้นแตกต่างและยากกว่าการพับผ้าเช็ดหน้าและผ้าเช็ดปากมาก เพราะผ้าขนหนูมีคุณสมบัติอ่อนนุ่ม พองฟู คลายตัวง่าย ทำให้จับเซ็ตเป็นรูปทรงได้ยาก ผิดกับผ้าเช็ดปากที่มีลักษณะแข็งสามารถพับแล้วรีดให้เป็นรูปทรงต่างๆ ได้ กลีบที่เกิดจากการรีดมีความคงทน หากนำผ้ามาต่อเชื่อมกันกลีบของผ้าจะเป็นตัวล็อกที่ดี

การพับผ้าขนหนูเป็นรูปสัตว์จึงต้องใช้วิธีม้วนให้แน่นแล้วพับหมุนเป็นรูปทรงต่างๆ ซึ่งการพับเป็นสัตว์แต่ละแบบนั้นจะมาจากพื้นฐานเดียวกันหมด คือขึ้นลำตัวก่อนแล้วจึงนำผ้าอีกผืนมาพับเป็นหัวและวางต่อกัน ซึ่งลำตัวของสัตว์ส่วนใหญ่ก็จะใช้วิธีการผับแบบเดียวกันโดยม้วนชายผ้าด้านซ้ายและด้านขวาเข้าหากันแล้วพับครึ่งให้เป็นแขนขาทั้ง 4 ข้าง จากนั้นก็แล้วแต่จะบิดหรือพับให้เป็นท่านั่ง นอน หรือยืน ดังนั้นหากขึ้นลำตัวได้ก็สามารถพัฒนารูปแบบให้เป็นสัตว์ต่างๆ ได้มากมาย

ซึ่งสัตว์บางชนิดอาจใช้ผ้าขนหนูแบบผ้าเช็ดตัวแค่ผืนเดียว เช่น งู หงส์ แมวน้ำ หอยทากบางชนิดใช้ 2 ผืน คือผืนใหญ่แบบผ้าเช็ดขนาดมาตรฐาน และผืนกลางเป็นผ้าเช็ดมือแบบผืนยาว เช่น หมาบูลด็อก ช้าง วัว ปลากระเบน และสัตว์บางชนิดที่มีความละเอียดมากก็อาจใช้ผ้าถึง 3 ผืน คือเพิ่มผ้าขนหนูแบบผ้าเช็ดหน้าชนิดสี่เหลี่ยมอีก 1 ผืน

"เทคนิคสำคัญอยู่ที่การม้วน พับ และดึงชายผ้า ถ้าม้วนแล้วพับไปด้านหนึ่งก็จะออกมาเป็นหน้าตาท่าทางแบบหนึ่ง เราดึงชายผ้าตรงนั้นตรงนี้ออกให้เป็นหูเป็นหางได้ ถ้าเป็นวัวก็ต้องดึงชายผ้าให้ออกเป็นทรงแหลมเพื่อเป็นเขา ถ้าเป็นสุนัขหรือหมูก็ดึงชายผ้าให้ออกมาแผ่เป็นแผ่น เพราะหูเขาจะเป็นทรงกว้าง ก็แล้วแต่จะครีเอทให้ออกมาเป็นตัวอะไร

ที่สำคัญเวลาขึ้นรูปทั้งส่วนหัวและลำตัวต้องม้วนผ้าให้แน่น ไม่อย่างนั้นเวลาตั้งตุ๊กตาไปสักพักผ้าจะคลายตัว ซึ่งคุณสมบัติของผ้าขนหนูมีข้อดีตรงที่เป็นขนทำให้การยึดเกาะดี เมื่อม้วนบิดส่วนที่ทำเป็นแขนขาไปทางใดทางหนึ่งขนของผ้าจะช่วยล็อกให้ผ้าอยู่ในรูปทรงนั้น หรือเวลานำส่วนหัวมาวางต่อกับลำตัวขุยผ้าก็จะช่วยยึดผ้าทั้ง 2 ชิ้นเข้าด้วยกัน ซึ่งถึงจะไม่แน่นหนาเหมือนการเย็บหรือติดกาวแต่ก็ช่วยให้คงรูปทรงอยู่ได้

อีกทั้งเวลาติดกระดาษที่ทำเป็นจมูกและลูกตาเพื่อให้ดูน่ารักและเหมือนจริงมากขึ้น ขุยของผ้าก็จะช่วยจับกับกระดาษโดยที่ไม่ต้องใช้กาวติด แต่มีเทคนิคคือ กระดาษที่ใช้ติดต้องฉีกออกมาเท่านั้น ห้ามใช้วิธีการตัด เพราะการฉีกจะทำให้เกิดขุยรอบๆกระดาษซึ่งจะเป็นตัวยึดที่ดี แต่ถ้าตัด กระดาษจะเรียบไม่มีอะไรมายึดเกาะกับตัวผ้า เทคนิคอีกอย่างที่ทำให้สามารถพับได้ง่ายขึ้นคือการผับผ้าขนหนูบนผ้าอีกผืนหนึ่งหรือบนพื้นที่มีเนื้อหยาบซึ่งจะช่วยให้ผ้าไม่ลื่นและคลายตัวออกง่ายๆ " ไพฑูรย์ อธิบายพลางพับผ้าเป็นรูปไดโนเสาร์ให้เราดู

สำคัญสุดคือจินตนาการ

ส่วนการแปลเปลี่ยนผ้าขนหนูผืนน้อยใหญ่ให้กลายเป็นสัตว์ต่างๆนั้นต้องขึ้นกับจินตนาการและความคิดสร้างสรรค์ของแต่ละคนเป็นหลัก

ไพฑูรย์ บอกว่า การออกแบบนั้นเป็นเรื่องที่ยากที่สุด เพราะจะต้องจินตนาการว่าจะพับอย่างไรให้ออกมาเหมือนกับสัตว์ตัวนั้นตัวนี้ ซึ่งแค่แบบง่ายๆต้องใช้เวลาคิดถึง 1-2 สัปดาห์ แบบยากๆใช้เวลาเป็นเดือน แต่เมื่อได้วิธีการพับแต่ละแบบแล้ว ฝึกเพียง 2-3 ครั้งก็คล่อง และหากพับจนชำนาญใช้เวลาแค่ 2-3 นาทีก็ได้เป็นตุ๊กตาน่ารักๆแล้ว

"ปกติเวลาว่างจากงานผมจะไปเดินดูตุ๊กตาตามร้านต่างๆว่าหน้าตาแบบนี้จะพับยังไง บางตัวก็ง่าย ดูแล้วพับได้เลย บางตัวก็คิดนานมาก.... พับออกมาเท่าไรก็ไม่เหมือน คือผมจะให้คนอื่นช่วยดูให้ว่าเหมือนไหม เพราะถ้าเราพับเองดูเองเราก็ต้องมองว่าเหมือน ตัวที่ยากที่สุด คิดนานที่สุดเป็นวัวครับ คือตอนแรกคิดไม่ออกว่าจะพับจะดึงอย่างไรให้ออกมาเป็นหูเป็นเขาเหมือนวัว ถ้าคนมีพื้นฐานแล้วนะ เอาไปครีเอตต่อเป็นรูปสัตว์อะไรก็ได้"

ฝึกอบรบให้โรงแรม เพื่อขยายตลาด

ไพฑูรย์ ยังเล่าถึงแผนงานในการออกหนังสือสอนการพับผ้าขนหนูเป็นรูปสัตว์ว่า เขามีแผนที่จะขยายตลาดคนอ่านให้กว้างขึ้น จากเดิมที่จำหน่ายเฉพาะลูกค้าที่มาใช้บริการเรือสำราญ 'คาร์นิวัล ครูซ ไลน์' ก็เริ่มขยายมาเป็นลูกค้าต่างชาติที่เดินทางมาพักที่โรงแรมต่างๆในประเทศไทย โดยปัจจุบันเขารับอาสาทำการฝึกสอนการพับผ้าขนหนูเป็นรูปสัตว์ให้แก่พนักงานโรงแรมเอเชียโดยไม่คิดค่าใช้จ่าย แต่มีเงื่อนไขว่าเขาขอนำหนังสือ 'TOWEL CREATIONS' ซึ่งเป็นหนังสือเทคนิคการพับผ้าขนหนูเป็นรูปสัตว์ที่เขาจัดทำเองไปวางจำหน่ายที่เคาน์เตอร์ของโรงแรมด้วย

"หนังสือเล่มที่ 3 ที่ผมจะจัดพิมพ์นี่ก็จะมีวิธีการพับที่ละเอียดขึ้น ดูง่ายขึ้น แต่ยังไม่มีภาษาไทยนะ เพราะผมมุ่งเจาะกลุ่มลูกค้าต่างชาติก่อน คือเขาชอบงานพวกนี้ นอกจากวางขายในเรือสำราญ คาร์นิวัล ครูซ ไลน์ แล้วตอนนี้ผมวางขายที่โรงแรมเอเชียด้วย ซึ่งผมไปช่วยเขาอบรมการพับผ้าเป็นรูปสัตว์ให้แก่พนักงานรูมเซอร์วิส ตอนที่ไปเสนอไอเดียนี่ผู้จัดการโรงแรมเขาชอบ เพราะเขามองว่าลูกเล่นเหล่านี้จะช่วยสร้างความประทับใจให้แขกที่มาพัก มันไม่ใช่น่ารักอย่างเดียวไง มันครีเอตด้วย ผ้านี่เขาเอาไปใช้ได้ แล้วก็ไม่ผิดหวัง แขกชอบจริงๆ แล้วส่วนใหญ่ก็จะมาถามพนักงานรงแรมว่าถ้าอยากพับบ้างจะช่วยสอนให้ได้ไหม เขาก็ช่วยแนะนำว่ามีหนังสือจำหน่ายอยู่

ผมมองธุรกิจโรงแรมเป็นธุรกิจที่มีการแข่งขันสูง ถ้ามีบริการที่แตกต่างจากที่อื่นลูกค้าก็จะบอกต่อๆกันไป แล้วตรงนี้มันเป็นเสน่ห์นะ พนักงานทำความสะอาดห้องพักเสร็จ TURN DOWN เรามีตุ๊กตาน่ารักๆมาวาง เขาไปเที่ยวมาเหนื่อยๆ กลับมาถึงห้องก็ยิ้มออก หรือวันเกิดของลูกค้า เราก็เซอร์ไพรส์ด้วยบัตรอวยพรพร้อมตุ๊กตาราศีเดียวกับเดือนเกิดของเขา แค่นี้เขาก็ปลื้มแล้ว ถ้าโรงแรมไหนสนใจผมก็ยินดีไปอบรมให้นะ" ไพฑูรย์กล่าวปิดท้ายด้วยรอยยิ้ม

************

หมายเหตุ – โรงแรมใดสนใจให้ คุณไพฑูรย์ แสงสี ไปฝึกอบรมการพับผ้าขนหนูเป็นตุ๊กตาให้แก่พนักงาน สามารถติดต่อได้ที่ โทร. 0-2690-3624-5

/////////////////////////

เรื่อง- จินดาวรรณ สิ่งคงสิน
ภาพ- อาทิตย์ นันทพรพิพัฒน์