จับ'หนังเก่า'มาใส่ซีดี กับวิถีคนรักหนังไทย

บรรดาแฟนพันธุ์แท้หนังไทยและผู้หลงใหลหนังเก่าสมัย 'มิตร-เพชรา' คงตาลุกวาว ถ้ารู้ว่าเขาผู้นี้ไม่ใช่เป็นเพียงพ่อค้าที่สามารถเสาะหาซีดีหนังเก่าให้คุณได้เกือบทุกเรื่อง แต่เขายังสะสมภาพถ่ายดารารุ่นเดอะไว้มากมาย โปสเตอร์หนังกว่า 400 แผ่น และหนังเก่ากว่า 1,000 เรื่องอยู่ในมือของเขา ทุกสิ่งที่เขาทำเพียงเพราะต้องการอนุรักษ์

หนังเก่าในแผ่นซีดีอาจจะหาซื้อได้ทั่วไป ไม่ว่าจะเป็น คลองถม สวนจตุจักร หรือห้างสรรพสินค้าใหญ่ๆ แต่หากถามถึงคนขายซีดีหนังเก่าที่มีใจรักหนังไทยจริงๆ คงต้องมีชื่อ เจตน์ วัฒนพฤกษ์ หรือ 'ลุงชัย' เจ้าของแผงซีดีหนังเก่าย่าน 5 แยกปากเกร็ด อยู่ในทำเนียบด้วยแน่ๆ

ด้วยความรักและผูกพันกับหนังไทย 'ลุงชัย' จึงเก็บสะสมวิดีโอ ซีดี ฟิล์มหนัง ใบปิดหนัง รวมทั้งรูปถ่ายดาราเก่าๆมากว่า 20 ปีแล้ว และเมื่อมีบริษัทที่ผลิตซีดีหนังไทยเก่าๆออกมาจำหน่าย ลุงชัยเลยมีความคิดว่าน่าจะเป็นช่องทางหนึ่งในการอนุรักษ์และเผยแพร่หนังเก่าที่มีคุณค่าให้คนทั่วไปได้รู้จัก จึงได้เปิดร้านขายซีดีและวิดีโอหนังเก่า ซึ่งถึงวันนี้ก็เป็นเวลา 3 ปีแล้ว

ลุงชัยเล่าให้ฟังว่า ลูกค้าที่เป็นคอหนังเก่านั้นมีอยู่มากพอสมควร หลายวัยหลายอาชีพ มีทั้งขาจรและขาประจำ แต่ส่วนใหญ่พอมาเจอร้านของลุงและพูดคุยกันถูกคอก็มักกลายเป็นแฟนประจำกัน ซึ่งแม้รายได้จะไม่ดีนัก แต่สิ่งหนึ่งที่มาทดแทนก็คือ 'ความสุขใจ' ความสุขที่ได้จากการพูดคุยแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับบรรดาแฟนหนังไทยที่แวะเวียนมาถามหาหนังเก่าที่อยากได้ บางครั้งมีคนเขียนคอลัมน์เกี่ยวกับหนังไทยมาขอข้อมูล บางทีก็เอาหนังเก่าหรือโปสเตอร์หนังมาแลกเปลี่ยนกันนั้น ลุงบอกว่ามันเป็นความสุขที่มีเงินก็หาซื้อไม่ได้

" รายได้หลักจริงๆมาจากร้านขายซีดีหนังใหม่อีกแผงหนึ่ง (ลุงชี้ไปยังแผงขายซีดีที่อยู่ถัดไป 2 ช่วงเสาไฟฟ้า ) ขายซีดีหนังเก่านี่ไม่แน่นอน บางวันได้ห้าร้อย , พันหนึ่ง , สองพัน หรือบางวันไม่ได้เลย บางวันคนมามุงกันเต็มเลยนะ แต่ไม่ได้มาซื้อ คือที่เห็นมุงๆกันน่ะเขาแวะมาคุย (หัวเราะร่วน) บางคนยังหนุ่มอยู่เลยนะแต่ชอบหนังเก่า ก็ไม่รู้จะไปคุยกับใคร มาที่ร้านได้เจอคอเดียวกัน

คือเราอยากอนุรักษ์หนังเก่าดีๆพวกนี้ไว้น่ะ อยากให้คนรู้จักกันเยอะๆ ใครมาถามหาเรื่องอะไรก็พยายามหาให้หมด บางคนเขาชอบจริงๆ อยากสะสม แต่ไม่มีใครทำออกมาขาย ลุงพอมีอยู่ก็แบ่งให้ เข้าใจความรู้สึกเขานะเพราะเราเองก็ชอบหนังเก่าเหมือนกัน เวลาได้หนังที่ตามหามานานนี่ โอ๊ย...มันอิ่มใจ วันนั้นทั้งวันไม่ต้องกินข้าวกินปลาก็อยู่ได้" ลุงชัยเล่าไปยิ้มไป

คงจะจริงอย่างที่ลุงว่า เพราะระหว่างที่พูดคุยกัน มีลูกค้ารายหนึ่งเข้ามาเอาซีดีหนังเก่าที่สั่งไว้ เขาควักเงินให้แบบไม่สนใจเงินทอน แต่กลับเพ่งดูหน้าปกซีดีหนังเรื่องโปรดด้วยสีหน้าอิ่มเอม

ทิวา ปัทมสิงห์ ณ อยุธยา ทนายความหนุ่ม วัย 35 ปี ยิ้มแก้มปริ พลางบอกเราด้วยน้ำเสียงตื่นเต้นว่า " ดูหนังเก่าๆแล้วมันเหมือนย้อนกลับไปตอนเด็กๆนะ ได้ไปเห็นบ้านเรือนที่เดี๋ยวนี้มันไม่มีแล้ว อย่างแดนเนรมิตนี่ทุบทิ้งไปแล้ว แต่ก็ยังได้เห็นจากหนัง ผมว่าอารมณ์แบบนี้คนรุ่นผมเป็นกันเยอะนะ คือรู้สึกโหยหาอดีต (หัวเราะ) ไม่อย่างนั้นหนังเรื่อง 'แฟนฉัน' คงไม่ทำรายได้ถล่มทลายหรอก นี่ 'วัยอลวน' ก็กำลังจะมีภาค 4 เอา ไพโรจน์(สังวริบุตร)-ลลนา(สุลาวัลย์) มาเล่น ก็เป็น ตั้ม กับ โอ๋ ที่วันนี้กลายมาเป็นพ่อเป็นแม่ 3 ภาคแรกนี่ผมได้ดูหมดนะ ทั้ง วัยอลวน ,รักอุตลุด ,ชื่นชุลมุน ไพโรจน์นี่พระเอกในดวงใจผมเลย สมัยนั้นพระเอกต้องล่ำๆบึ้กๆ แต่ไพโรจน์แหวกออกมาเลย เป็นแบบน่ารัก กุ๊กกิ๊ก ผมเพิ่งได้ซีดีหนังกับเทปเพลงของ 'วัยอลวน' มา (เขาหยิบเทปเพลงขึ้นมาอวด) ต้นฉบับเลย เสียงร้องของ ชัยรัตน์ เทียบเทียม ตอนนี้เขาเอามาทำใหม่ ให้นักร้องรุ่นใหม่ๆร้อง ผมว่าฟังยังไงไม่ใช่น่ะ อารมณ์มันต่างกัน"

หลังจากลูกค้าขาประจำกลับไปแล้ว 'ลุงชัย' เล่าถึงพัฒนาการของการนำหนังเก่ามาใส่แผ่นให้เราฟัง ว่า แต่ก่อนประมาณปี 2521-2522 ก็มีการนำหนังเก่ามาผลิตเป็นวิดีโอให้เช่า แล้วก็หายจากตลาดไป บางคนที่ชอบก็หามาสะสม ต่อมาเมื่อประมาณ 4 ปีที่แล้ว บริษัทพันธมิตรได้นำหนังเก่ามาทำเป็นซีดีเป็นเจ้าแรก จากนั้นก็มีเจ้าอื่นๆเกิดขึ้นตามมา

" การจะเอาหนังเก่ามาทำซีดีนั้น ต้องเอาฟิล์มหนังมาทำเป็นวิดีโอก่อน บริษัทผู้ผลิตก็จะหาซื้อฟิล์มหนังมาจากคนที่ครอบครองลิขสิทธิ์อยู่ เช่น ผู้สร้าง หรือสายหนัง พวกสายหนังจะมีฟิล์มหนังเก่าๆอยู่เยอะเพราะสมัยก่อนผู้สร้างทุนน้อย จะสร้างหนังแต่ละเรื่องก็ต้องไปคุยกับสายหนังให้ลงทุนให้ พอสร้างเสร็จก็ขายลิขสิทธิ์หนังให้สายหนังไปเลย แต่ก็มีผู้สร้างหลายรายเหมือนกันที่ถือลิขสิทธิ์อยู่ บางคนตายไปแล้ว กรรมสิทธิ์ก็ตกเป็นของลูกหลาน

เดี๋ยวนี้การซื้อขายลิขสิทธิ์มักตกลงกันเป็นรายปีและระบุไปเลยว่าจะเอาหนังไปทำอะไรบ้าง พอครบกำหนดก็ต้องคืนลิขสิทธิ์ให้เจ้าของเดิม แต่หนังเก่านี่ค่าลิขสิทธิ์ถูกมากนะ แค่เรื่องละ 10,000-15,000 บาทเท่านั้น น่าเศร้าใจแทนเจ้าของหนัง บางทีสายหนังหรือลูกๆหลานๆของเจ้าของหนังที่มีลิขสิทธิ์อยู่ มีฟิล์มหนังอยู่ ก็เอาฟิล์มไปฝากขายแถวดิโอลด์สยามบ้าง แถวหลังโรงหนังเฉลิมกรุงบ้าง คือเขาไม่รู้จะเก็บไว้ทำอะไร" ลุงชัยเล่าด้วยน้ำเสียงเรียบๆ แต่แววตาดูหมองไปถนัดใจ

ปัจจุบันมีผู้ผลิตซีดีหนังเก่าอยู่ประมาณ 6 ราย ได้แก่ พันธมิตร, เลปโซ สตูดิโอ (Lepso Studio) ,พรีเมียม (Premium) ,โซลาร์ (Solar) , โรส (Rose) และเอพีเอส (APS ) นอกจากนั้นยังมีบริษัทมงคลเมเจอร์ ซึ่งขณะนี้เลิกผลิตไปแล้วเพราะประสบปัญหาขาดทุน

สำหรับพันธมิตร และเลปโซ จะผลิตซีดีหนังเก่าที่มีอายุ 30-40 กว่าปี โดยซีดีของพันธมิตรส่วนใหญ่จะเป็นหนังที่ มิตร ชัยบัญชา แสดงนำ เช่น มนต์รักลูกทุ่ง , อินทรีทอง, ทุ่งนาสะเทือน ซึ่งบรรดาคอหนังเก่าบอกว่าซีดีของพันธมิตรนั้นภาพและเสียงจะคมชัดกว่า เนื่องจากอยู่ในวงการภาพยนตร์มายาวนานจึงสามารถหาฟิล์มหนังที่เป็นต้นฉบับมาทำได้ และหนังบางเรื่อง อาทิ อัศวินดาบกายสิทธิ์ พันธมิตรภาพยนตร์ก็เป็นเจ้าของเอง อีกทั้งกล้าที่จะนำฟิล์มต้นฉบับมาปรับแต่งหรือลงเสียงใหม่ ทำให้พันธมิตรตั้งราคาขายได้สูงกว่าเจ้าอื่นๆ

ขณะที่ซีดีของ พรีเมียม และโซลาร์ เฮาส์ จะเป็นหนังที่ใหม่ขึ้นมาหน่อย คืออยู่ในช่วง 20 กว่าปีที่ผ่านมา ซึ่งเป็นยุคที่ สมบัติ เมทนี และสรพงษ์ ชาตรี กำลังโด่งดัง สำหรับ เอพีเอส อายุหนังจะอยู่ในช่วง 10 กว่าปี มีหนังหลากหลายแนว แต่ที่เยอะที่สุดคือแนวบู๊ แอ็กชัน โดยเฉพาะภาพยนตร์ที่สร้างและกำกับโดย พันนา ฤทธิไกร ส่วนซีดีของ โรส มีทั้งหนังเก่ามาก อายุ 30 กว่าปี และหนังที่อยู่ในช่วง 20 กว่าปี ซึ่งในซีดีของโรสที่ลูกค้าถามหากันมากคือเรื่อง 'คาดเชือก' ผลงานกำกับเรื่องแรกของ บัณฑิต ฤทธิ์ถกล

" ผมชอบหนังเก่านะ แต่ก่อนสะสมเป็นวิดีโอ แต่มันเป็นเชื้อรา เก็บรักษายาก พอมีซีดีก็ค่อยยังชั่วหน่อย ก็ไปดูหลายที่ คลองถมมั่ง จตุจักรมั่ง เดี๋ยวนี้ถูกมาก 19 บาทนี่ขายกันเกล่อ แต่ถ้าเป็นยี่ห้อโนเนมปัญหาจะเยอะ เป็นเส้นมั่ง เสียงอู้อี้มั่ง บางทีพาให้เครื่องซีดีเรารวนไปด้วย" ชาญณรงค์ เล็กจันทร์ ลูกค้าขาจรของ 'ลุงชัย' เล่าถึงประสบการณ์ในการเสาะหาหนังเก่าให้เราฟัง

อย่างไรก็ดี สิ่งหนึ่งที่สะท้อนถึงความตกต่ำของธุรกิจหนังเก่าก็คือ สนนราคาของซีดีหนังเก่านั้นจัดว่าถูกจนน่าใจหาย ซึ่งบรรดาคนรักหนังต่างเกรงว่าอาจทำให้คุณภาพของหนังเก่าด้อยลงไปด้วย โดยเฉลี่ยราคาซีดีหนังเก่าอยู่ที่แผ่นละ 19-49 บาท มีเพียงพันธมิตรเจ้าเดียวที่สามารถตั้งราคาขายได้ค่อนข้างสูง คืออยู่ที่ แผ่นละ 100-120 บาท ซึ่งในสายตาแฟนหนังเก่าแล้วยังถือว่าถูกอยู่ดี หากจะเทียบกับความยากลำบากในการนำหนังเก่ามาผลิตเป็นซีดี ขณะที่ เอพีเอส ตั้งราคาหน้าปกไว้ที่ 79 บาท แต่ราคาขายจริง 49 บาท ส่วน เลปโซ ตั้งราคาหน้าปกไว้ 69 บาท ขายจริงเหลือเพียง 20 บาท

แต่ไม่ว่าธุรกิจซีดีหนังเก่าจะเปลี่ยนแปลงไปอย่างไร 'ลุงชัย' ก็ยังคงยืนยันที่ยึดอาชีพขายซีดีหนังเก่าต่อไปแม้จะเป็นอาชีพที่มีรายได้เพียงน้อยนิด เพราะทั้งชีวิตของลุงนั้นผูกพันกับหนังไทยมาตั้งแต่อายุ 17-18 ปี ลุงเคยเป็นเด็กเดินตั๋วหนัง เขียนโปสเตอร์ติดหน้าโรงหนัง เป็นเด็กยกของในกองถ่าย เป็นตากล้องและช่างภาพนิ่งให้แก่หนังของ ชุมพร เทพพิทักษ์ และหนังเรื่อง 'มือปืน' และ 'มือปืน 2' ของ 'ท่านมุ้ย' ม.จ.ชาตรีเฉลิม ยุคล

ปัจจุบัน 'ลุงชัย' มีหนังเก่าที่สะสมอยู่กว่า 1,000 เรื่อง ซึ่งล้วนเป็นหนังที่ทรงคุณค่า ไม่ว่าจะเป็น 'พันท้ายนรสิงห์' ที่สร้างตั้งแต่ปี 2493 ปัจจุบันหาไม่ได้แล้ว 'มนต์รักลูกทุ่ง' ยุค 'มิตร-เพชรา' ซึ่งสร้างเมื่อปี 2513 เป็นหนังที่ดังมาก เข้าฉายอยู่นานหลายเดือน ทำรายได้สูงถึง 13 ล้านบาท ซึ่งเรียกว่ามากมายมหาศาลเพราะสมัยนั้นทองราคาบาทละแค่ 400 บาท หรือ 'จ้าวนักเลง' ซึ่งลุงบอกว่าเป็นหนังที่รักและหวงที่สุด

'ลุงชัย' บอกกับเราว่า ณ วันนี้ขอแค่ให้มีคนแวะเข้ามาพูดคุยหรือถามหา 'หนังเก่า' ลุงก็สุขใจแล้ว เพราะนั่นหมายความว่าในยุคที่แรงโปรโมตของหนังต่างชาติถาโถมเข้ามาทุบตลาดหนังไทยเช่นปัจจุบัน ก็ยังคงมีคนที่ 'รักหนังไทย' เช่นเดียวกับลุง