ชาวเขมรทำบุญวันสุดท้ายเทศกาลเพื่อคนตาย

ชาวกัมพูชาจำนวนมากโดยเฉพาะในกรุงพนมเปญต่างก็พากันเดินทางกลับไปยังบ้านเกิดของตนเอง เพื่อร่วมงานการทำบุญใหญ่ในเทศกาล ปจุมแบน (Pchom Ben หรือ Pchum Ben) เป็นเทศกาลทำบุญอุทิศส่วนกุศลแก่บรรพบุรุษที่ล่วงลับ เริ่มตั้งแต่วันแรม 1 ค่ำ เดือน 10 ถึง แรม 15 ค่ำ เดือน 10 ซึ่งปีนี้ตรงกับวันที่ 8 - 22 ก.ย.

พุทธศาสนิกชนกัมพูชาต่างก็มีความเชื่อว่าสิ่งมีชวิตทั้งหลายย่อมต้องกลับมาเกิดใหม่เพื่อชดใช้กรรมชั่วที่ได้ออกไว้ แต่ก็มีวิญญาณบางกลุ่มที่ไม่ได้เป็นเช่นนั้น กลับยังคงต้องวนเวียนอยู่ต่อไป ดังนั้นในแต่ละปีระยะ 15 วันดังกล่าวนั้น เหล่าดวงวิญญาณจะถูกปลดปล่อยให้ออกไปพบเจอญาติมิตรที่ยังมีชีวิตอยู่

ในระหว่าง 15 วันของเทศกาลปจุมแบนนอกจากพิธีกรรมทางศาสนาแล้วนั้น ยังจะเป็นเวลาสำหรับบรรดาญาติมิตรที่ยังมีชีวิตอยู่เพื่อระลึกถึงบรรพบุรุษของตอนเองที่ล่วงลับไปแล้ว และร่วมทำบุญถวายอาหารคาวหวานด้วย

ส่วนในวันสุดท้ายจะถือเป็นงานบุญใหญ่ ชาวกัมพูชาทั้งหมดจะไปร่วมพิธีกรรม ณ วัดประจำท้องถิ่นนอกจากนี้ ยังนับเป็นโอกาสสำคัญสำหรับผู้ที่ยังอยู่ได้ทำสมาธิ สวดมนต์ภาวนา และอุทิศส่วนกุศลให้แก่บรรพบุรุษช่วยลดวิบากกรรม หลุดพ้นจากความทุกข์ทรมานในโลกวิญญาณและได้กลับไปเกิดใหม่

แต่ละครอบครัวในหมู่บ้านแห่งต่างๆ ทั่วประเทศจะผลัดกันไปเป็นเจ้าภาพทำบุญที่วัดไปตลอด 14 วัน ก่อนถึงวันสุดท้ายซึ่งเป็นงานบุญใหญ่ (ปจุมแบน) ซึ่งในระยะนี้รู้จักกันว่า "กานแบน" (Kann Ben) หรือ มีความหมายว่าการจัดเครื่องเส้นของถวาย บรรดาญาติมิตรก็จะมาร่วมกันจัดเตรียมงานที่วัด โกศที่เก็บเถ้าอัฐิของบรรพบุรุษมาเช็ดถูทำความสะอาดและนำมาไว้ที่โบสถ์วิหารของวัด

นอกจากนี้ยังต้องมีการเขียนชื่อบรรพบุรษและผู้ที่ล่วงลับไปแล้วไว้ในรายชื่ออัญเชิญด้วย ซึ่งขั้นตอนนี้ก็ถือว่าสำคัญมากเพราะถ้าพลาดไปดวงวิญญาณจะไม่ได้รับส่วนบุญที่ญาติทำถวาย ตกเย็นครอบครัวเจ้าภาพ พระสงฆ์ และคนอื่นๆ จะมารวมกันที่วิหารในวัดเพื่อสวดมนต์ภาวนา ฟังเทศน์ ฟังธรรม รับศีล

ก่อนตะวันรุ่งในตอนเช้าของวันกานแบนในแต่ละวัน ก็จะเริ่มต้นด้วยการจัดเตรียมอาหารสำหรับถวายดวงวิญญาณบรรพบุรุษ และอาหารที่เป็นสัญลักษณ์ในเทศกาลนี้ก็จะเป็นพวก ข้าวต้มมัดไส้ต่างๆ ของตกแต่ง และห่อหมกเนื้อปลาปรุงรสผสมเครื่องเทศและผักหอมปรุงรส

นอกจากนี้เจ้าภาพจัดงานยังต้องเตรียม "ไบแบน" หรือก็คือข้าวเหนียวนึ่งผสมงาปั้นเป็นก้อนกลม ไว้สำหรับนำไปโยนใส่ที่มืดบริเวณรอบๆ เขตวัดก็เพื่ออุทิศให้กับดวงวิญญาณที่หิวโหยแต่ถูกลืม หรือปราศจากญาติมิตรนำของมาถวาย

จากนั้นก่อนถึงเวลาเที่ยงวัน ก็จะมีการจุดธูปเทียนบูชาพร้อมกับนำภัตราหารต่างๆ ที่ได้จัดเตรียมไว้นั้นมาถวายแด่พระสงฆ์ นำชื่อบรรพบุรุษที่เขียนเตรียมไว้มาอ่านและเผา ซึ่งพิธีกรรมในส่วนนี้ก็เพื่ออัญเชิญดวงวิญญาณให้กลับมาหาครอบครัว

หลังจากที่พระสงฆ์ฉันภัตราหารเรียบร้อยแล้ว ก็จะสวดมนต์ให้ศีลให้พร ประพรมน้ำมนต์ให้กับผู้เข้าร่วมพิธีกรรม และเหล่าดวงวิญญาณบรรพบุรุษที่มาเยือนด้วย ดังนั้นวันกานแบนนอกจากเป็นช่วงเวลาที่ย้ำเตือนให้ระลึกถึงบรรพบุรุษแล้ว ยังเป็นโอกาสเพื่อสั่งสมกรรมดีแทนบรรพบุรุษด้วย

พิธีกรรมกานแบนจะจัดติดต่อกันตลอดเวลา 14 วัน พอถึงวันที่ 15 ซึ่งเป็นวันสุดท้ายของเทศกาลปจุมแบนชาวบ้านในท้องถิ่นทุกคนจะมาร่วมพิธีกรรมระลึกถึงบรรพบุรุษและจัดเลี้ยงอาหารจำนวนมาก ซึ่งวันนี้ถือว่ามีความสำคัญมากเป็นพิเศษเพราะถ้าเหล่าดวงวิญญาณของบรรพบุรุษโชคร้ายได้รับไปส่วนบุญส่วนกุศลไม่เพียงพอ พวกเขาเหล่านั้นจะต้องกลายไปเป็น "เปรต" (Priad หรือ Praet) มันจึงเป็นเพียงวันเดียวที่ดวงวิญญาณทั้งหลายจะได้รับอาหารและผลบุญจากญาติๆ

เปรตเป็นวิญญาณที่เชื่อว่าต้องเผชิญกับความทุกข์ทรมาณมากที่สุดเนื่องจากมีผลกรรมจากการทำความชั่วร้ายแรง ซึ่งแตกต่างจากดวงวิญญาณประเภทอื่น เพราะเปรตจะกลัวแสงสว่าง และสามารถรับผลบุญได้เพียงวิธีเดียวคือ ผ่านการสวดมนต์ภาวนา อาหาร และจะสามารถมารวมตัวกับบุคคลที่ยังมีชีวิตอยู่ได้เฉพาะในวันปจุมแบน ในคืนเดือนมืดข้างแรมเท่านั้น.


เรียบเรียงจากเรื่อง : Prachum Benda - "Ancestors' Day" โดย Vathany Say