“Imagineering” เปลี่ยนจินตนาการให้เป็นระบบ สร้างอนาคตให้มีชีวิต / ดร. สุวิทย์ เมษินทรีย์

โลกกำลังยืนอยู่บนทางแยกของอารยธรรม เมื่อระบบนิเวศโลกแปรปรวน ความขัดแย้งเชิงภูมิรัฐศาสตร์ทวีความซับซ้อน และเทคโนโลยีเร่งเปลี่ยนแปลงเร็วเกินความสามารถของมนุษย์ที่จะปรับตัว ขณะเดียวกัน ประเทศไทยก็ยืนอยู่ท่ามกลางพายุซ้อนพายุ ทั้งการเมืองที่ไร้เสถียรภาพ เศรษฐกิจที่กระจุกตัว สังคมที่แตกร้าว และความสัมพันธ์ระหว่างประเทศที่เปราะบาง
วิกฤตเหล่านี้ไม่ใช่เพียงปัญหาชั่วคราว แต่เป็นสัญญาณของ “จุดเปลี่ยนอารยธรรม” ของทั้งโลก และ “จุดเปลี่ยนประเทศไทย” ที่เราหลีกเลี่ยงไม่ได้

เรามีทางเลือกเพียงสองทาง หนึ่งคือเส้นทางแห่งการสร้างสรรค์ที่พาเราไปสู่การวิวัฒน์ใหม่ของอารยธรรม อีกทางคือเส้นทางแห่งความเสื่อมถอย ที่ค่อย ๆ ดึงเรากลับสู่ความเปราะบางและล่มสลาย

ในท่ามกลางทางสองแพร่ง Imagineering คือคำตอบ ไม่ใช่แค่จินตนาการถึงอนาคตที่ดีขึ้น แต่คือกระบวนการออกแบบ “ระบบใหม่” ที่มีชีวิต มีความหมาย และมีความหวัง

Imagineering = Imagination + Engineering คือการผสาน “จินตนาการเชิงคุณค่า” กับ “การออกแบบเชิงระบบ” เพื่อเปลี่ยนอนาคตจากสิ่งที่เป็นอยู่ ไปสู่สิ่งที่ควรจะเป็น และสิ่งที่มนุษยชาติอยากจะให้เป็น~Imagineering ที่แท้จริง ต้องทำงานใน 3 มิติหลัก:

➊ Holistic & Integrated Imagineering
• Holistic: เห็นภาพรวมที่เชื่อมโยงทุกมิติของชีวิต ทั้งเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม การเมือง และจิตวิญญาณ
• Integrated: เชื่อมโยงระบบย่อยต่าง ๆ ให้ทำงานร่วมกันได้จริงในระบบใหญ่
มิติ Holistic คือ “ภาพใหญ่” ส่วนมิติ Integrated คือ “กลไกที่ทำให้ภาพนั้นขับเคลื่อนได้จริง” การ Imagineering จึงต้องเริ่มจากมุมมององค์รวม แล้วออกแบบกลไกที่ประสานทุกภาคส่วนเข้าด้วยกัน ไม่แยกส่วน ไม่คิดเฉพาะจุด

➋ Regenerative & Generative Imagineering
• Regenerative: ฟื้นฟู เยียวยา และคืนสมดุลจากระบบที่เสื่อม ทั้งธรรมชาติ สังคม และจิตใจ
• Generative: จุดประกายศักยภาพใหม่จากภายใน สร้างสิ่งใหม่ที่มีชีวิต งอกงาม และยั่งยืน
Regeneration คือ “การฟื้นกลับ” ใขขณะที่ Generation คือ “การสร้างขึ้นใหม่” Imagineering ที่เปลี่ยนโลกได้ ต้องเริ่มจากการเยียวยาฟื้นฟูสิ่งเก่า และเปิดพื้นที่ให้สิ่งใหม่ได้เติบโตอย่างไม่ติดกรอบ

➌ Planetary & Thailand Imagineering
• Planetary: ออกแบบระบบใหม่ที่ตอบปัญหาระดับโลก ทั้งวิกฤตภูมิอากาศ ความเหลื่อมล้ำ คุณค่าเสื่อม และภาวะสิ้นหวัง
• Thailand: ประเทศไทยลุกขึ้นมาจินตนาการและออกแบบระบบของตนเอง โดยใช้รากภูมิปัญญา วัฒนธรรม และจิตวิญญาณชุมชน
Thailand Imagineering จึงไม่ใช่แค่การคิด “อยู่รอด” ของไทย แต่คือการสอดประสาน “จังหวะย่างก้าวของไทย” กับ “จังหวะย่างก้าวของโลก” ด้วยการนำเสนอทางเลือกใหม่ที่ “อยู่ร่วม” กับโลก โดยไม่เลียนแบบ และไม่ปฏิเสธ
~Imagineering คือภารกิจแห่งยุคสมัย

Imagineering ไม่ใช่เพียงเทคนิคหรือเครื่องมือ แต่คือ “ภารกิจเชิงกระบวนการ” ที่ต้องเกิดขึ้นในยุคที่โลกเรียกร้องระบบใหม่
ประเทศไทย อาจเป็น “จุดเล็ก” ที่เสนอ “ต้นแบบที่มีชีวิต” (Living Prototype) ให้กับโลก ถ้าเรากล้าคิดใหม่อย่างเป็นระบบ กล้าฝันในแบบที่ฝังราก และกล้าลงมือสร้างร่วมกัน

บทความโดย ดร. สุวิทย์ เมษินทรีย์
อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม