ส่องความท้าทาย - โอกาสของนวัตกรรมด้านสุขภาพ เมื่อไทยกำลังก้าวสู่สังคมสูงวัยระดับสุดยอด

ประเทศไทยกำลังเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงทางประชากรครั้งใหญ่ โดยคาดว่าภายในปีพ.ศ. 2574
ประเทศไทยจะกลายเป็น "สังคมสูงวัยระดับสุดยอด" (Super-Aging Society) หรือ สังคมที่มีประชากรอายุ 65 ปีขึ้นไป มากกว่าร้อยละ 20 ของประชากรทั้งหมด และกลายเป็นหนึ่งในประเทศที่มีอัตราเข้าสู่สังคมสูงวัยเร็วที่สุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ นำมาซึ่งทั้งความท้าทายและโอกาสสำหรับนวัตกรรมด้านสุขภาพและการบริหารจัดการระบบสาธารณสุขของประเทศ แพทริค แกรนเด รองประธานฝ่ายบริหาร และหัวหน้าฝ่าย Commercial Outsourcing ประจำภูมิภาคเอเชียแปซิฟิก DKSH มองถึงสถานการณ์และการรับมือในเรื่องนี้

๐ ความท้าทายของสังคมสูงวัย

การเข้าสู่สังคมสูงวัยระดับสุดยอด ประกอบกับอายุขัยที่ยืนยาวขึ้นและอัตราการเกิดโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (Noncommunicable diseases - NCDs) ที่เพิ่มขึ้น ส่งผลให้ความต้องการด้านการดูแลสุขภาพเปลี่ยนแปลงไปอย่างเห็นได้ชัด กล่าวคือ

กลุ่มโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (NCDs) เช่น มะเร็ง โรคหัวใจและหลอดเลือด โรคเบาหวาน
และโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง (COPD) เป็นสาเหตุของของจำนวนการเสียชีวิตทั้งหมดในประเทศไทยถึง 74% หรือประมาณ 400,000 รายต่อปี นอกจากนี้ ยังคาดการณ์ว่าจำนวนผู้ป่วยโรคเบาหวานจะเพิ่มจาก 4.8 ล้านคนในปีพ.ศ. 2566 เป็น 5.3 ล้านคนภายในปีพ.ศ. 2583 ซึ่งมีปัจจัยหลักมาจากพฤติกรรมการบริโภคอาหารที่ไม่เหมาะสม สาเหตุต่างๆ เหล่านี้ไม่เพียงส่งผลต่อสุขภาพโดยรวมของประชาชนเท่านั้น

แต่ยังส่งผลต่อตัวเลขทางเศรษฐกิจอย่างมหาศาล ด้วยงบประมาณที่ใช้ในการดูแลถึง 1.6
ล้านล้านบาทในแต่ละปี หรือเทียบเท่ากับ 9.7% ของผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ (Gross Domestic Product) เพื่อบริหารจัดการระบบสาธารณสุข

สถานการณ์นี้สะท้อนถึงความจำเป็นอย่างเร่งด่วนในการพัฒนาระบบการดูแลสุขภาพที่ยั่งยืน
และนวัตกรรมที่สามารถรับมือกับความท้าทายของสังคมสูงวัย

นอกจากนี้ งบประมาณด้านการดูแลสุขภาพของประเทศไทยยังเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยคาดว่า
ค่าใช้จ่ายสาธารณะด้านสุขภาพของประเทศไทยจะเพิ่มสูงขึ้นที่อัตราการเติบโตต่อปี (CAGR) ที่ 7.1% จนถึงปีพ.ศ. 2571 5 ซึ่งจะส่งผลให้ทั้งภาครัฐและเอกชนต้องเผชิญกับความท้าทายและแรงกดดันทางการเงิน ขณะเดียวกัน เมื่อประชากรในวัยทำงานลดลง ย่อมส่งผลต่อภาวะขาดแคลนบุคลากรทางการแพทย์ ทำให้ไม่สามารถรองรับความต้องการของผู้ป่วยที่เพิ่มขึ้น

สถานการณ์ดังกล่าวเน้นย้ำถึงความสำคัญของการบริหารทรัพยากรที่มีอยู่อย่างมีประสิทธิภาพ
ตลอดจนการฝึกฝนที่ดียิ่งขึ้นเพื่อรับมือกับความต้องการโดยเฉพาะของสังคมผู้สูงอายุ การดูแลสุขภาพเชิงป้องกันจึงเป็นอีกหนึ่งประเด็นที่ไม่ควรมองข้าม เช่น การตรวจสุขภาพประจำปี
สามารถลดอัตราการเกิดโรคเรื้อรังได้อย่างมีนัยสำคัญ นอกจากนี้ การรณรงค์สร้างความตระหนักรู้ให้ประชาชนใส่ใจในเรื่องการรับประทานอาหารที่สมดุล การออกกำลังกาย และการดูแลสุขภาพจิตก็มีความสำคัญในการช่วยให้ผู้สูงอายุสามารถดูแลคุณภาพชีวิตของตนเอง และลดภาระในระยะยาวต่อทรัพยากรด้านสาธารณสุข


๐ การร่วมมือเพื่อการดูแลสุขภาพที่ยั่งยืน

การรับมือกับความท้าทายจากสังคมผู้สูงอายุจำเป็นต้องได้รับความร่วมมือจากทุกภาคส่วน
ทั้งจากนโยบายของรัฐ ผู้ให้บริการสุขภาพ และภาคเอกชน DKSH มีบทบาทสำคัญในการขับเคลื่อนนวัตกรรมด้านการเข้าถึงบริการสุขภาพ การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานและการนำดิจิทัลเทคโนโลยีมาใช้ดูแลสุขภาพ โครงการเหล่านี้ช่วยสนับสนุนการพัฒนาระบบสุขภาพของไทยให้มีความยืดหยุ่นและยั่งยืนในระยะยาว

เทคโนโลยีดิจิทัลทางการแพทย์กำลังมีบทบาทสำคัญ โดยเฉพาะการดูแลสุขภาพที่บ้าน (Home
Healthcare) ซึ่งเป็นแนวทางสำคัญในการดูแลผู้สูงอายุ DKSH ได้พัฒนาบริการ “Home Pulse”
ซึ่งได้ให้บริการร่วมกับโรงพยาบาลชั้นนำของประเทศไทย เช่น โรงพยาบาลรามาธิบดี
และโรงพยาบาลธรรมศาสตร์เฉลิมพระเกียรติ

บริการดังกล่าวสามารถส่งตรงถึงบ้านของผู้ป่วยได้ตามความต้องการ ช่วยลดการเดินทางไปโรงพยาบาลและเพิ่มความสะดวกในการเข้าถึงบริการสุขภาพ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับผู้สูงอายุ
เทคโนโลยีเสริม เช่น อุปกรณ์สวมใส่ (Wearable Device) เป็นการใช้เทคโนโลยี AI
ช่วยวินิจฉัยโรคต่างๆ ส่วนแอปพลิเคชันด้านสุขภาพ ยังช่วยให้ผู้สูงอายุสามารถติดตามสถานะทางสุขภาพได้ด้วยตนเอง พร้อมส่งข้อมูลเชิงลึกแบบเรียลไทม์แก่บุคลากรทางการแพทย์

การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานสำหรับการดูแลระยะยาว ก็เป็นอีกหนึ่งปัจจัยสำคัญในการรองรับการเติบโตของสังคมผู้สูงอายุ ซึ่งต้องอาศัยความร่วมมือระหว่างภาครัฐและเอกชน ในการสร้างสิ่งอำนวยความสะดวกและระบบที่ตอบสนองความต้องการของผู้สูงอายุ ตัวอย่างเช่น DKSH
ได้ร่วมมือกับ คณะแพทยศาสตร์ ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล ในการเป็นต้นแบบทดสอบระบบชำระเงินรูปแบบดิจิทัล ซึ่งช่วยให้การดำเนินงานมีความคล่องตัวและยกระดับประสบการณ์ของผู้ป่วยให้ดียิ่งขึ้น

โครงการที่ขับเคลื่อนโดยชุมชน คือ อีกหนึ่งกุญแจสำคัญสำหรับสร้างการเข้าถึงบริการสุขภาพที่ครอบคลุมทุกกลุ่มประชากร ที่ผ่านมา DKSH ได้จัดโครงการ "Patient Purpose Day" ขึ้นเพื่อให้กลุ่มเปราะบางสามารถเข้าถึงการดูแลสุขภาพ สำหรับในประเทศไทยได้ให้บริการรักษาแก่ผู้ป่วยที่มีปัญหาโรคตาในถิ่นทุรกันดาร อาทิ โรคต้อกระจก ต้อหิน และโรคตาอื่น ๆ ผ่านโครงการรถคลินิกจักษุศัลยกรรมเคลื่อนที่สภากาชาดไทย ในสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี


ประเด็นสำคัญสำหรับหน่วยงานที่เกี่ยข้อง เพื่อรับมือกับการเปลี่ยนแปลงทางประชากรของประเทศไทย ทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้องควรให้ความสำคัญกับแนวทางกลยุทธ์หลัก ดังนี้

1. การขยายโซลูชันสุขภาพดิจิทัล: นำเทคโนโลยีทางการแพทย์ระยะไกล (Telemedicine)
และการวินิจฉัยด้วย AI มาใช้เพิ่มประสิทธิภาพและการเข้าถึงการให้บริการ แม้ในพื้นที่ชนบท

2. การลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานระยะยาว: เสริมสร้างสิ่งอำนวยความสะดวกและห่วงโซ่อุปทานด้านการดูแลสุขภาพเพื่อรองรับความต้องการที่เพิ่มขึ้นในการดูแลผู้สูงอายุ ความร่วมมือระหว่างภาครัฐและเอกชน (Public-private partnerships) จะมีบทบาทสำคัญในการเร่งพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานสำหรับการดูแลระยะยาวและปรับปรุงการบริการสำหรับประชากรผู้สูงอายุ

3. แคมเปญการดูแลสุขภาพเชิงป้องกัน: สนับสนุนแคมเปญสุขภาพระดับชาติเพื่อสร้างความตระหนักรู้ จะเป็นอีกหนึ่งปัจจัยสำคัญที่จะช่วยลดภาระจากการดูแลโรคเรื้อรังและลดต้นทุนการดูแลสุขภาโดยรวม

๐ วิสัยทัศน์สำหรับการดูแลที่ครอบคลุม

สถานการณ์ผู้สูงอายุของประเทศไทยที่เพิ่มมากขึ้นมีทั้งความท้าทายและโอกาสในการปรับเปลี่ยนการให้บริการด้านสุขภาพ การส่งเสริมนวัตกรรมและการสร้างความร่วมมือที่แข็งแกร่งระหว่างภาคส่วนต่างๆ จะช่วยผลักดันให้เกิดแนวทางแก้ไขที่ตอบโจทย์สำหรับสังคมผู้สูงอายุได้อย่างมีประสิทธิภาพ แม้ว่าระบบการดูแลสาธารณสุขจะปรับเปลี่ยนไป แต่พันธกิจยังคงเดิม นั่นคือการส่งเสริมให้ประชากรทุกคนได้รับการดูแลสุขภาพอย่างเหมาะสมและเท่าเทียม