การผ่าตัดเปลี่ยนข้อเทียม ไม่ว่าจะเป็นการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าหรือข้อสะโพกเทียมเป็นการผ่าตัดที่ช่วยให้ผู้ป่วยกลับไปใช้ชีวิตประจำวันได้ และมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ปัจจุบันมีการผ่าตัดชนิดนี้เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ เนื่องจากมีผู้ป่วยโรคข้อเข่าข้อสะโพกเสื่อมจำนวนมากขึ้น “ศูนย์ผ่าตัดเปลี่ยนข้อธรรมศาสตร์ โรงพยาบาลธรรมศาสตร์เฉลิมพระเกียรติ” ได้พัฒนาแนวทางการดูแลผู้ป่วยอย่างต่อเนื่องเป็นระบบ จนในปัจจุบันผู้ป่วยเปลี่ยนข้อเข่าเทียมบางส่วนสามารถกลับบ้านได้ภายในวันผ่าตัด ในขณะที่ผู้ป่วยผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมแบบทั้งหมดและผู้ป่วยผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมสามาร
อ.นพ.สุภกิจ คณิตเนตร แพทย์ประจำศูนย์ผ่าตัดเปลี่ยนข้อธรรมศาสตร์ รพ.ธรรมศาสตร์ฯ กล่าวว่า “นวัตกรรมลดความเจ็บปวดหลังการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเทียม” เป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยให้ผู้ป่วยลดความทุกข์ทรมานจากการผ่าตัด และสามารถทำให้ผู้ป่วยฟื้นตัวได้ไว กลับบ้านได้อย่างรวดเร็วโดยไม่มีภาวะแทรกซ้อน ทางศูนย์มีงานวิจัยเกี่ยวกับการระงับปวดภายหลังการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเทียมจากทีมแพทย์มากกว่า 10 ฉบับ ซึ่งได้รับการตีพิมพ์ในวารสารระดับนานาชาติ สามารถนำไปประยุกต์ใช้กับผู้ป่วยได้จริง โดยมีการใช้อย่างแพร่หลายทั้งในและต่างประเทศ อาทิ การฉีดยาระงับปวดแบบผสมบริเวณรอบข้อเข่า การฉีดยาลดการอักเสบทางหลอดเลือดดำเพื่อระงับความปวด การฉีดยาลดการอักเสบทางช่องไขสันหลังเพื่อช่วยลดอาการปวดหลังออกการจากโรงพยาบาล และการให้ยาระงับปวดหลายชนิด ภายหลังการผ่าตัดเปลี่ยนข้อ ด้วยการศึกษาค้นคว้าอย่างต่อเนื่องทำให้ทีมแพทย์สามารถระงับความเจ็บปวดหลังผ่าตัดเปลี่ยนข้อได้อย่างดี ผู้ป่วยมีประสบการณ์การผ่าตัดที่ดี ทำให้ฟื้นสภาพหลังผ่าตัดได้รวดเร็ว
นอกจากนี้ ยังมีการดูแลผู้ป่วยอย่างเป็นระบบ ทำให้ผู้ป่วยที่ผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมแบบทั้งหมด และผู้ป่วยผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมกลับบ้านได้ภายใน 1 วันหลังผ่าตัด อันเป็นการลดภาระค่าใช้จ่ายในการนอนโรงพยาบาลของผู้ป่วย โดยในอดีตการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเทียมต้องนอนโรงพยาบาลนานถึง 1-2 สัปดาห์ ต่อมามีการพัฒนาเรื่องการระงับปวดและดูแลผู้ป่วยที่ดีขึ้นทำให้ผู้ป่วยนอนโรงพยาบาลลดลงเหลือประมาณ 3-4 วัน จนกระทั่งในปัจจุบันสามารถลดวันนอนโรงพยาบาลให้เหลือเพียง 1 วันหลังผ่าตัดได้
ศ.นพ. บุญชนะ พงษ์เจริญ แพทย์ประจำศูนย์ผ่าตัดเปลี่ยนข้อธรรมศาสตร์ รพ.ธรรมศาสตร์ฯ กล่าวว่า สิ่งหนึ่งที่เป็นไฮไลต์สำคัญของศูนย์ผ่าตัดเปลี่ยนข้อธรรมศาสตร์ คือ “การผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมบางส่วนโดยไม่ต้องค้างคืน” มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาระบบการบริการให้ประชาชนได้รับการบริการที่ปลอดภัยและมีคุณภาพมาตรฐาน ลดความแออัดในสถานบริการ ลดระยะเวลารอคอย และลดค่าใช้จ่ายกับตัวผู้ป่วย ซึ่งสอดคล้องกับนโยบายของกระทรวงสาธารณสุข หากกล่าวถึงการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเทียมที่เป็นการผ่าตัดใหญ่ต้องอาศัยการระงับความรู้สึกโดยวิสัญญีแพทย์ในห้องผ่าตัด หลายคนคงนึกไม่ออกว่าจะสามารถผ่าตัดแล้วกลับบ้านเลยภายในวันเดียวกันโดยไม่ต้องนอนค้างที่โรงพยาบาลได้อย่างไร
วันนี้เรามี กระบวนการดูแลผู้ป่วยที่ทำให้ผู้ป่วยสามารถกลับบ้านได้ในวันผ่าตัด โดยแบ่งออกเป็น 3 ระยะ คือ
1. ระยะก่อนผ่าตัด เป็นกระบวนการเตรียมตัวก่อนการผ่าตัดซึ่งเป็นจุดแรกที่มีความสำคัญ โดยผู้ป่วยที่จะมาผ่าตัดแบบไม่ค้างคืนได้ ต้องเป็นผู้ป่วยที่แข็งแรง มีโรคประจำตัวที่ควบคุมได้ดี มีญาติที่สามารถดูแลหลังผ่าตัด ผู้ป่วยจะได้รับการอธิบายแนวทางการรักษาและการเตรียมความพร้อมก่อนการผ่าตัด รวมทั้งการปฏิบัติตัวและการดูแลแผลหลังผ่าตัด มีการปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญต่างๆ อาทิ วิสัญญีแพทย์ อายุรแพทย์ เพื่อประเมินสุขภาพก่อนการนัดหมายเข้ารับการผ่าตัด เพื่อความปลอดภัยและการได้รับการดูแลที่เหมาะสมสำหรับผู้ป่วย
2. ระยะผ่าตัด ผู้ป่วยจะเดินทางมาโรงพยาบาลในตอนเช้าวันผ่าตัด และไปที่แผนกการบริการผู้ป่วยผ่าตัดแบบไม่ค้างคืน โดยจะได้รับการผ่าตัดเป็นรายแรกหรือรายที่ 2ที่ของแต่ละวัน การผ่าตัดจะใช้เวลาประมาณ 1 ชั่วโมง เมื่อผ่าตัดเสร็จจะได้รับการดูแลอาการต่อที่ห้องฟักฟื้น
3. ระยะหลังผ่าตัดและการติดตามผลการรักษา เมื่อสังเกตอาการหลังผ่าตัดจนคงที่แล้ว ผู้ป่วยจะได้รับการฝึกเดินโดยใช้อุปกรณ์ช่วยเดิน ฝึกการเข้าห้องน้ำ การเดินขึ้นลงบันได ฝึกการดูแลแผล โดยมีการสอนทั้งผู้ป่วยและญาติ เมื่อผู้ป่วยพร้อมไม่มีอาการปวดมาก สามารถเดินได้เองโดยใช้อุปกรณ์ช่วยเดิน ปัสสาวะได้เองจึงให้ผู้ป่วยกลับบ้านได้ โดยจะมีการติดตามผู้ป่วยผ่านแอปพลิเคชัน line ซึ่งผู้ป่วยสามารถติดต่อได้ตลอด 24 ชั่วโมง เพื่อประเมินผลการรักษาและเฝ้าระวังภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น ทำให้ผู้ป่วยมั่นใจและคลายกังวลเกี่ยวกับการดูแลหลังผ่าตัด
ทางศูนย์ผ่าตัดเปลี่ยนข้อธรรมศาสตร์ ได้เริ่มดำเนินการผ่าตัดข้อเข่าเทียมบางส่วนแบบไม่พักค้างคืนมาตั้งแต่ปี 2565 ปัจจุบันมีผู้เข้ารับบริการมาแล้วทั้งสิ้น 146 ราย ผู้ป่วยสามารถเดินกลับบ้านโดยใช้อุปกรณ์ช่วยเดิน มีความเจ็บปวดหลังจากผ่าตัดเพียงเล็กน้อย และยังไม่พบภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงหลังจากได้รับการผ่าตัด
