จากเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals) ขององค์การสหประชาชาติซึ่งประกอบด้วยเป้าหมายหลัก 17 ข้อ และเป้าหมายรอง 169 ข้อ และความร่วมมือกันของประชาคมโลกเพื่อมุ่งสู่เป้าหมายดังกล่าว ปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อม (Environment) สังคม (Social) และธรรมาภิบาล (Governance) หรือ ESG มีบทบาทสำคัญต่อการพัฒนาที่ยั่งยืนและก่อให้เกิดการปรับเปลี่ยนทัศนคติของทุกภาคส่วนรวมถึงภาคการลงทุนที่ให้ความสำคัญต่อปัจจัยด้าน ESG มากขึ้นในการพิจารณาการลงทุน
การเงินเพื่อความยั่งยืน (sustainable finance) หรือการเงินสีเขียว (green finance) มีบทบาทที่สำคัญอย่างยิ่งต่อการขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงเพื่อพัฒนาเศรษฐกิจอย่างยั่งยืนและส่งเสริมให้ผู้นำองค์กรคำนึงถึงปัจจัยด้าน ESG ในทุกกระบวนการ เช่น การจัดสรรงบประมาณ การจัดการห่วงโซ่อุปทาน รวมถึงการเปิดเผยข้อมูลด้านความยั่งยืนให้แก่ผู้มีส่วนได้เสีย เพื่อเป็นการลดความเสี่ยงด้าน ESG สร้างผลประกอบการที่ยั่งยืน และสร้างความพร้อมให้แก่องค์กรในการจัดการกับภาวะวิกฤต ขณะเดียวกันภาคการลงทุนซึ่งมีส่วนสำคัญในการเคลื่อนย้ายเงินทุนก็มีความตระหนักถึงปัจจัยด้าน ESG และมุ่งส่งเสริมการลงทุนในโครงการเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืนมากขึ้น
รายงานการจัดอันดับองค์กรที่สะท้อนเป้าหมายความยั่งยืน (ESG ratings) เป็นเครื่องมือสำคัญที่ช่วยให้ผู้ลงทุนสถาบันและรายย่อย สถาบันการเงิน รวมถึงผู้มีส่วนได้เสียขององค์กร ใช้ประเมินความเสี่ยงด้าน ESG ขององค์กร ทั้งนี้ การจัดทำรายงาน ESG ratings จะพิจารณาปัจจัยที่เป็นข้อมูลเชิงคุณภาพ มีตัวชี้วัดที่หลากหลาย และไม่มีเกณฑ์การประเมินที่ชัดเจน จึงทำให้เกิดความเข้าใจว่าข้อมูลด้าน ESG ไม่มีผลกระทบในเชิงการเงิน
อย่างไรก็ตาม ปัจจัยด้าน ESG นับว่าเป็นมิติที่สามารถสะท้อนศักยภาพทางการเงินและความยั่งยืนของกิจการในระยะยาวได้ โดย International Valuation Standards Council (IVSC) ให้ความเห็นว่าปัจจัยด้าน ESG ขององค์กรจัดเป็นข้อมูลทางการเงินเบื้องต้นที่ผู้ประเมินควรใช้พิจารณาประกอบการประเมินมูลค่ากิจการด้วยเช่นกัน
แม้ว่าการพิจารณาปัจจัยด้าน ESG จะเป็นที่ยอมรับอย่างแพร่หลาย แต่ยังคงมีข้อสงสัยว่าผลการดำเนินงานด้าน ESG จะมีผลกระทบต่อมูลค่าของกิจการหรือไม่ มิติใดของ ESG ที่มีผลกระทบต่อมูลค่ากิจการมากที่สุด และกิจการที่มีผลการดำเนินงานด้าน ESG ที่ดีจะสามารถสร้างมูลค่าเพิ่มได้หรือไม่
ทั้งนี้ มาตรฐานสากลสำหรับการประเมินและรูปแบบการรายงานผลการดำเนินงานด้าน ESG ยังอยู่ระหว่างการพัฒนาซึ่งรวมถึงมาตรฐานการรายงานของ International Sustainability Standards Board เพื่อให้เป็นข้อมูลที่สามารถใช้เปรียบเทียบกันได้ อย่างไรก็ตาม ESG ratings ที่จัดทำโดยสถาบันจัดอันดับในปัจจุบันสามารถใช้เป็นข้อมูลอ้างอิงได้ดีในระดับหนึ่ง แม้ว่าผล ESG ratings จากแต่ละสถาบันอาจมีความแตกต่างกัน เนื่องจากมีวิธีการประเมินที่แตกต่างกัน
บทความของ Deloitte ในหัวข้อ “Does ESG impact company valuations? An Australian perspective” (April 2022) ได้สรุปผลการศึกษาข้อมูลบริษัทจดทะเบียนในดัชนีหลักทรัพย์ ASX200 ซึ่งใช้เป็นตัวแทนตลาดหลักทรัพย์ออสเตรเลียในช่วงปี 2562 – 2564 ดังนี้
1.ขนาดของบริษัทมีผลต่อการจัดอันดับ (size effect) โดยบริษัทขนาดใหญ่จะมี ESG ratings ที่ดีกว่า
2.ESG ratings มีความสัมพันธ์เชิงบวกต่อผลตอบแทนรวมของผู้ถือหุ้น (total shareholder returns)
3.ESG ratings ที่ปรับตัวดีขึ้นมีความสัมพันธ์เชิงบวกต่ออัตราส่วนมูลค่ากิจการ (earnings multiples) เช่น อัตราส่วนมูลค่ากิจการต่อกำไร EBITDA (EV/EBITDA) อัตราส่วนมูลค่ากิจการต่อรายได้ (EV/Revenue) และอัตราส่วนราคาหุ้นต่อกำไรสุทธิ (P/E)
นอกจากนี้ ผลการศึกษาพบว่าคะแนนด้านสิ่งแวดล้อม (E) มีความสัมพันธ์กับผลตอบแทนรวมของผู้ถือหุ้น (total shareholder returns) มากที่สุด ในขณะที่คะแนนด้านสังคม (S) มีความสัมพันธ์กับ earnings multiples ที่เพิ่มขึ้น มากที่สุด
แม้ว่าผลการวิจัยโดยทั่วไปพบว่ากิจการที่สามารถปรับปรุงตัวชี้วัดด้าน ESG ให้ดีขึ้นได้จะสามารถลดต้นทุนทางการเงินได้โดยพิจารณาจากแนวโน้มการลงทุนที่เน้นสนับสนุนโครงการด้าน ESG แต่ผลการศึกษาของดีลอยท์ในตลาดหลักทรัพย์ออสเตรเลียไม่พบว่ามีความสัมพันธ์ดังกล่าวในกลุ่มบริษัทจดทะเบียนที่ทำการศึกษา
ดังนั้น จึงมีคำถามว่ากิจการจะสามารถพัฒนาผลการดำเนินงานด้าน ESG ได้อย่างไรเพื่อเพิ่มมูลค่าและรักษาผลตอบแทนการลงทุนในระยะยาวได้ ซึ่งทุกฝ่ายควรเน้นให้ความสำคัญในด้านต่อไปนี้
• เข้าใจมิติของ ESG ที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินธุรกิจ ห่วงโซ่อุปทาน และผู้มีส่วนได้เสียหลักขององค์กร
• เปิดเผยข้อมูลการดำเนินงานด้าน ESG ด้วยความโปร่งใสและมีความสม่ำเสมอ
• ให้ความสำคัญกับแผนงานด้านความยั่งยืนที่สอดคล้องกับกลยุทธ์ทางธุรกิจ
กล่าวโดยสรุปคือ “การพัฒนาธุรกิจอย่างยั่งยืน” และ “การเงินเพื่อความยั่งยืน” เป็นสิ่งที่ไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ กิจการสามารถใช้ประโยชน์จากข้อมูล ESG ratings ในการกำหนดแผนงานด้านความยั่งยืน ปรับปรุงผลการดำเนินงาน และดึงดูดแหล่งเงินทุน ผู้ลงทุนมีความคาดหวังให้กิจการที่ตนเข้าไปลงทุนมีมาตรการเชิงรุกและมีความรับผิดชอบในทุกมิติของ ESG และเน้นส่งเสริมกิจการที่มีผลการดำเนินงานด้าน ESG ที่ดี และผู้ประเมินต้องพิจารณาใช้ตัวชี้วัดด้าน ESG ที่มีความน่าชื่อถือและมีมาตรฐานเดียวกันเพื่อสามารถใช้เปรียบเทียบในระดับองค์กร ระดับภูมิภาค และในแต่ละช่วงเวลาได้
บทความโดย - เบญจมาพร ปิยะกุลวรวัฒน์ พาร์ทเนอร์ ที่ปรึกษาด้านการเงิน ดีลอยท์ ประเทศไทย