ช้าง เป็นสัตว์บกขนาดใหญ่ที่สุด ปัจจุบันประเทศไทยยังคงมีทั้งช้างเลี้ยง และช้างป่า อยู่คู่บ้านคู่เมืองไทยมาช้านานจนถือว่าเป็นสัตว์ประจำชาติไทยตลอดมา
เพียงแต่บทบาทของช้างในอดีต กับปัจจุบันแตกต่างไป เมื่อก่อนช้างได้รับเกียรติยศสูงสุด ไม่ว่าจะเป็นช้างเผือกในธงชาติ หรือช้างเผือกที่เป็นสัญลักษณ์ของประเทศ หรือสัตว์คู่พระบารมีของพระมหากษัตริย์ รวมถึงคุณประโยชน์จากการเอามาใช้งานชักลากไม้ที่สร้างคุณค่าทางเศรษฐกิจมหาศาล
ทว่าปัจจุบัน ช้างเลี้ยง กลายเป็นช้างถูกฝึกฝนมาสร้างความบันเทิง เพื่อช่วยสร้างรายได้ในเชิงท่องเที่ยวให้กับชุมชน และเมื่อภาคธุรกิจท่องเที่ยวซบเซาเนื่องจากสถานการณ์โควิด-19 นักท่องเที่ยวต่างประเทศหดหายจนแทบเป็นศูนย์เป็นเวลานานย่อมกระทบต่ออาหารของช้าง
ส่วนช้างป่า ยังคงเกิดปํญหากระทบกระทั่งเรื่องพื้นที่ทับซ้อนที่ทำให้ช้างเข้ามาบุกรุกพื้นที่เพาะปลูกเพราะเคยเป็นพื้นที่ป่ามาก่อน ปัญหาคนกับช้างป่าที่พยายามแก้ไขกันมานานหลายพื้นที่ยังดำเนินต่อไป แต่คนส่วนมากยังตระหนักดีถึงการอนุรักษ์ช้างไทยว่าเป็นสิ่งสำคัญ เพียงแต่อาจไม่รู้ว่าเราทุกคนมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ให้ช้างอยู่คู่เมืองไทยและโลกของเราต่อไปนานๆ ได้ โดยเริ่มต้นที่ตัวเราเองได้เลย
1. รักษาป่าไม้
การอนุรักษ์ให้ช้างมีที่อยู่อาศัยและสามารถสืบพันธุ์ต่อไปได้ตามธรรมชาตินั้น เราทุกคนต้องช่วยกันดูแลรักษาบ้านของช้างอย่าง ป่าไม้ ให้อยู่ในสภาพอุดมสมบูรณ์มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ จริงอยู่ว่าหลายๆ คนไม่มีทางไปตัดไม้ทำลายป่าด้วยตัวเองแน่ๆ แต่ทุกวันนี้คุณก็อาจใช้ผลิตภัณฑ์ที่ทำลายสิ่งแวดล้อมโดยที่คุณไม่รู้ตัวก็เป็นได้ จึงแนะนำให้มองหาสัญลักษณ์ FSC ที่กล่องบรรจุภัณฑ์ก่อนซื้อสินค้าเสมอ ซึ่งสัญลักษณ์ FSC (Forest Stewardship) หมายความว่า บรรจุภัณฑ์ดังกล่าวได้รับการรับรองมาตรฐานการจัดการป่าอย่างมีความรับผิดชอบ ไม่ได้ตัดไม้ทำลายป่า แต่เป็นการผลิตจากป่าไม้ชดเชยที่ใช้ในทางเศรษฐกิจโดยเฉพาะ สรุปสั้นๆ ว่าเป็นผลิตภัณฑ์ที่ไม่ทำลายป่า และไม่ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมนั่นเอง
2. ไม่ซื้อผลิตภัณฑ์จากงาช้าง
แม้ว่าจะมีการรณรงค์ไม่ซื้อสินค้าจากงาช้างในหลายๆ ประเทศ แต่จากการสำรวจก็ยังพบว่า นักท่องเที่ยวจำนวนมากยังคงนิยมซื้องาช้างเป็นของที่ระลึกของฝากกันอยู่ดี หรือบางคนก็ซื้องาช้างเพราะความเชื่อเรื่องโชคลาง อยากให้ทุกคนเข้าใจใหม่ว่า งาช้างที่ขายอยู่ในท้องตลาดทุกวันนี้ มาจากช้างที่ถูกฆ่าและทารุณอย่างโหดร้ายเพื่อนำงามาขาย หากว่าเราซื้อสินค้าจากงาช้าง ก็เปรียบได้กับว่าเราจ่ายเงินเพื่อฆ่าช้างด้วย
3. ทิ้งขยะให้เป็นที่เป็นทาง
อาจฟังดูเหมือนว่าเรื่องนี้ห่างจากการอนุรักษ์ช้างโดยสิ้นเชิง แต่ความจริงแล้วการไม่ทิ้งขยะเกลื่อนกลาดก็เป็นอีกหนึ่งวิธีอนุรักษ์ธรรมชาติสืบเนื่องมาจากวิธีอนุรักษ์ด้านบนเช่นกัน หลายๆ คนอาจเคยได้เห็นวีรกรรมความมักง่ายของเพื่อนมนุษย์ร่วมโลกหลายๆ คน ที่สร้างความเดือดร้อนให้กับสัตว์โลกนานับประการมาบ้างแล้ว เช่น สัตว์กลืนกินขยะพลาสติกเข้าไป หรือติดอยู่ในดงขยะจนออกมาไม่ได้ก็มี ในกรณีของช้างเอง ก็เคยมีแพทย์ออกมาแสดงความเป็นห่วง หลังตรวจสอบพบว่ามูลของช้างป่ามีขยะพลาสติกปนเปื้อนอยู่ด้วย จะเห็นได้ว่าการทิ้งขยะชิ้นเล็กน้อยไม่เป็นที่เป็นทางนั้น ส่งผลเสียมหาศาลเลยทีเดียว ดังนั้นวิธีง่ายๆ อีกวิธีที่คุณจะสามารถช่วยช้าง สัตว์ร่วมโลกประเภทอื่นๆ รวมถึงมนุษย์ด้วยกัน ก็คือการทิ้งขยะให้ลงถัง
4. อุปถัมภ์ช้าง
ปัจจุบันมีหน่วยงานจำนวนมากที่อุทิศแรงกายและแรงใจเพื่อการอนุรักษ์ช้างและสัตว์ป่าอย่างแท้จริง หากว่าคุณอยากเป็นส่วนหนึ่งที่ช่วยให้เจ้าหน้าที่ผู้เสียสละ และช้างทั้งหลายได้ใช้ชีวิตตามระบบนิเวศ คุณก็สามารถอุปถัมภ์ช้างเหล่านี้ได้เช่นกัน โดยแต่ละหน่วยงานก็มีรูปแบบแตกต่างกันไป หากพูดถึงในประเทศไทยโดยเฉพาะ คุณสามารถเข้าไปดูข้อมูลจากหน่วยงานเหล่านี้ได้โดยตรง เช่น
● สถาบันคชบาลแห่งชาติ ในพระอุปถัมภ์www.thailandelephant.org
● มูลนิธิกองทุนรักษ์ช้าง www.elephantsfund.org
● โครงการพ่อแม่อุปถัมภ์สัตว์ป่าในสถานีเพาะเลี้ยงสัตว์ป่า โดย กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช www.dnp.go.th