ก่อนวันแห่งความรักเพียงวันเดียว (วันวาเลนไทน์) คือ “วันรักนกเงือก” บทเรียนสอนความรัก การใช้ชีวิตคู่ แบบผัวเดียวเมียเดียวไปตลอดชีวิต เสมือนแบบอย่างเตือนใจให้มนุษย์รู้จักตระหนักคำว่า รักแท้นั้นฉันใด
ทว่าอีกมุมหนึ่งของนกเงือกที่สร้างประโยชน์มหาศาลต่อระบบนิเวศป่า สิ่งแวดล้อม รวมถึงมนุษย์โลก หลายคนยังไม่รู้ว่า “นกเงือก” คือกลไกสำคัญ ที่บ่งชี้ว่าป่าไม้มีความอุดมสมบูรณ์มากน้อยเพียงใด หากใครรู้แล้วก็เชื่อว่าจะทำให้คนหันมาใส่ใจถึงส่วนเล็กๆ ของผืนป่าที่ควรอนุรักษ์ไว้ เพื่อความอุดมสมบูรณ์ที่ยั่งยืนของธรรมชาติสืบไป
เหตุผลดังกล่าว “มูลนิธิศึกษาวิจัยนกเงือก” คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล มองถึงความสำคัญของการอนุรักษ์นกเงือก เป็นการสร้างความตระหนักรู้ให้กับประชาชนทั่วไป เข้ามาร่วมอนุรักษ์นกเงือก พร้อมกับได้กำหนดให้วันที่ 13 กุมภาพันธ์ของทุกปี เป็น วันรักนกเงือกของประเทศไทย ที่เริ่มมาตั้งแต่ พ.ศ. 2547 แต่ในปีนี้งดจัดกิจกรรม เนื่องจากสถานการณ์การแพร่ระบาดของไวรัสโควิด-19
อย่างไรก็ตาม ทางภาควิชาจุลชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ยังเดินหน้าโครงการศึกษาชีววิทยาของนกเงือก โดยมีหลากหลายโครงการทำการศึกษานกเงือกไทยมามากกว่า 20 ปี และจากการศึกษาวิจัยกว่า 6 โครงการ พบว่า ในระยะเวลาหลายปีที่ผ่านมานี้ เผ่าพันธุ์ของนกเงือกได้ถูกรุกรานและเสี่ยงต่อสภาวะสูญพันธุ์ อันเนื่องมาจากการถูกล่า หรือแม้กระทั่งการลดจำนวนลงของผืนป่า ทำให้ประชากรนกเงือกไม่สามารถขยายเผ่าพันธุ์ได้
ในทุกๆ ปี วันรักนกเงือก จะมีการจัดกิจกรรมต่างๆ โดยมีหลายภาคส่วนเข้ามาร่วมด้วยช่วยกัน ทั้งทีมงานวิจัย ผู้สนับสนุน หน่วยงานต่างๆ ด้านสิ่งแวดล้อมและอนุรักษ์ธรรมชาติ เพื่อประชาสัมพันธ์เผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับนกเงือก ธรรมชาติ และการอนุรักษ์ พร้อมรายงานสถานภาพของนกเงือก และงานวิจัยต่างๆ และอีกหนึ่งจุดประสงค์สำคัญ เป็นวันพบปะ พูดคุย สังสรรค์ของผู้ที่รักนกเงือกทุกคน ซึ่งเป็นมิตรภาพที่เชื่อมต่อกันมาเหนียวแน่นและยาวนาน
อย่างที่บอกไว้ข้างต้น ในปีนี้ ซึ่งเป็นปีที่ 22 มูลนิธิศึกษาวิจัยนกเงือก คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ได้แจ้งล่วงหน้าว่า “ของดจัดกิจกรรม” อันเนื่องจากประเทศไทยยังมีการแพร่ระบาดของไวรัสโควิด-19
แต่ก็อยากแจ้งให้ทราบว่า ผืนป่าในเขตร้อนที่มีความอุดมสมบูรณ์ของประเทศไทย มีนกเงือกอาศัยอยู่ถึง 13 ชนิดด้วยกัน ได้แก่
- นกกก (Great Hornbill)
- นกเงือกกรามช้าง (Wreathed Hornbilll)
- นกแก๊ก (Oriental Pied Hornbill)
- นกเงือกสีน้ำตาลคอขาว (White-throated Brown Hornbill)
- นกเงือกหัวแรด (Rhinoceros Hornbill)
- นกชนหิน (Helmeted Hornbill)
- นกเงือกหัวหงอก (White-crowned Hornbill)
- นกเงือกปากดำ (Black Hornbill)
- นกเงือกดำ (Black Hornbill)
- นกเงือกสีน้ำตาล (Brown Hornbill)
- นกเงือกปากย่น (Wrinkled Hornbill)
- นกเงือกกรามช้างปากเรียบ (Plain-pouched Hornbill)
- นกเงือกคอแดง (Rufous-necked Hornbill)
นกเงือก ไม่ได้เป็นเพียงแค่สัญลักษณ์ของรักแท้ หรือรักเดียวใจเดียวเท่านั้น แต่ยังเป็นกุญแจสำคัญที่ทำให้ระบบนิเวศของป่าไม้มีความอุดมสมบูรณ์อีกด้วย ในวันรักนกเงือก จึงถือเป็นอีกหนึ่งโอกาสที่จะทำให้เราหันมาตระหนักถึงส่วนเล็กๆ ของผืนป่าที่ควรอนุรักษ์ไว้ เพื่อความอุดมสมบูรณ์ที่ยั่งยืนของธรรมชาติสืบไป
