เบื้องหลังจังหวัดน่านคว้ารางวัลเมืองสะอาดอันดับที่ 1 ของอาเซียน จากการประชุมการท่องเที่ยวอาเซียนครั้งล่าสุดเมื่อต้นปีที่ผ่านมา คงเป็นปรากฏการณ์การบูรณาการเมืองท่องเที่ยวแบบยั่งยืน ซึ่งตอกย้ำให้หลายจังหวัดควรหยิบใช้เป็นกรณีศึกษา
จังหวัดน่าน เมืองเก่าที่มีประวัติศาสตร์ยาวนาน และวัฒนธรรมประเพณีอันดีงาม รวมถึงโบราณสถานที่น่าค้นคว้าศึกษา ในวันนี้กลายเป็นเมืองท่องเที่ยวทางเหนืออันดับต้นๆ ของประเทศ เสน่ห์เมืองน่านไม่ใช่แค่มีวัฒนธรรมประเพณีที่น่าหลงใหล หรือภูมิประเทศที่มากด้วยทิวเขาสลับซับซ้อน ชมวิวทิวทัศน์งดงาม สร้างความตื่นตาให้กับผู้มาเยือนเท่านั้น
เมื่อตอนต้นปีที่ผ่านมา จังหวัดน่านยังได้รับการยกย่องเป็น “เมืองที่สะอาด อันดับ 1 ของอาเซียน” ซึ่งใครๆ ได้ไปเยือนในวันนี้ย่อมจะยืนยันว่า ถนนหนทางเมืองน่านดูสะอาดตาจนแทบใม่ค่อยพบเศษขยะ หรือขยะถุงพลาสติกให้รู้สึกรำคาญตา และคงสงสัยว่าคนที่นี่เขาทำอย่างไรกันบ้าง!
พอไปศึกษาพื้นเพแต่ดั้งเดิมของผู้คนจังหวัดน่าน จึงรู้ว่าชาวน่านนั้นมีอุปนิสัยรักสะอาดเป็นทุนเดิม พอทางเทศบาลเข้าไปส่งเสริมให้ชาวบ้านเข้ามามีส่วนร่วมในการสร้างเครือข่ายชุมชนเข้มแข็ง ได้ร่วมกิจกรรมกับการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย ทำโครงการนำร่องท่องเที่ยวสดใส ใส่ใจสิ่งแวดล้อม ทำโครงการส่งเสริมการท่องเที่ยวชุมชนอย่างยั่งยืน อีกทั้งยังร่วมกับกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม จัดทำฐานข้อมูลส่งเสริมสิ่งแวดล้อมแหล่งท่องเที่ยวและการมีส่วนร่วมของประชาชน เป็นต้น โดยมีการลงพื้นที่เข้าไปศึกษาและสร้างความเข้าใจ ทำให้แนวทางในการปฏิบัติงานเหล่านี้ กลายเป็นวิธีการบูรณาการทางความคิดความร่วมมือในการดำเนินการแบบประชารัฐ
ขณะเดียวกันประชาชนในพื้นที่ก็มีการอนุรักษ์และพัฒนาบริเวณเมืองเก่าน่าน โดยแบ่งพื้นที่เป็น 2 ส่วน คือ ในเมืองน่าน (ใจเมือง) พื้นที่ประมาณ 0.18 ตารางกิโลเมตร และพื้นที่เวียงพระธาตุแช่แห้ง พื้นที่ประมาณ 0.13 ตารางกิโลเมตร ทั้งนี้ เพื่อให้บริเวณดังกล่าวได้รับการคุ้มครองดูแลอย่างถูกต้องเหมาะสม และดำรงคุณค่าความเป็นมรดกทางประวัติศาสตร์วัฒนธรรมสำคัญยิ่งของประเทศ
ขอไปหยิบยกคำกล่าวของ “วีระศักดิ์ โควสุรัตน์” รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา ที่บอกไว้ตอนงานมอบรางวัลว่า “ในฐานะเจ้าภาพการจัดประชุมในครั้งนี้ ประเทศไทยยินดีและภาคภูมิใจอย่างยิ่งที่การประชุมประสบผลสำเร็จลุล่วงไปด้วยดี พร้อมกับการขับเคลื่อนผลักดันการพัฒนาการท่องเที่ยวยั่งยืนออกมาอย่างเป็นรูปธรรม สู่เป้าหมายร่วมกัน สืบเนื่องจากข้อตกลงและเริ่มแผนงานและดำเนินการเพื่อการท่องเที่ยวยั่งยืนของอาเซียนตลอด 5 ปีที่ผ่านมา นับจากการประชุมอันสำคัญในครั้งนี้ จะเป็นช่วงเวลาที่อาเซียนได้จับมือกันเร่งเดินหน้าพัฒนาการท่องเที่ยวที่จะเห็นผลเป็นรูปธรรมยิ่งขึ้น ไม่ว่าจะเป็นการทำงานร่วมกันในการสร้างมาตรฐานเดียวกันในอาเซียน เพื่อสร้างความมั่นใจ ความปลอดภัย และความพึงพอใจสูงสุดแก่นักท่องเที่ยว เพื่อการเติบโตไปด้วยกันและพร้อมๆ กันของทุกประเทศสมาชิกอาเซียน
ด้าน สุรพล เธียรสูตร นายกเทศมนตรีเมืองน่าน ซึ่งเป็นผู้เข้ารับโล่รางวัลเกียรติยศ ASEAN Green Hotel Standard หรือมาตรฐานเมืองท่องเที่ยวสะอาดของอาเซียน กล่าวว่า“ไม่เพียงเป็นรางวัลที่นำความภาคภูมิใจมาให้กับคนน่าน แต่นี่คือความภาคภูมิใจของประเทศไทยในภูมิภาคอาเซียนซึ่งสามารถก้าวตามจุดหมายปลายทางด้านการท่องเที่ยวเพื่อนำไปสู่ความเป็น “อาเซียนมั่งคั่ง ท่องเที่ยวยั่งยืน”
นอกจากนี้ จังหวัดน่าน ยังเป็นพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน ที่สำนักงานพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน ลำดับที่ 6 (สพพ.6) ได้วางวิสัยทัศน์ให้เป็น “น่าน เมืองเก่าที่มีชีวิต” ครอบคลุมพื้นที่ 5 ตำบล คือ ต.ในเวียง ต.ดู่ใต้ ต.นาซาว ต.บ่อสวก อ.เมือง และต.ม่วงตึ๊ด อ.ภูเพียง จ.น่าน รวมพื้นที่กว่า 139.37 ตารางกิโลเมตร
นักท่องเที่ยวที่ได้สัมผัส เข้ามาศึกษาก็คงจะได้เห็นวิถีชีวิตในสมัยอดีต สัมผัสถึงเรื่องราวเมืองเก่าที่แทรกตัวอยู่ในความเจริญของสังคมใหม่ที่คงดำรงไว้ซึ่งเอกลักษณ์เสมือนเมืองเก่าที่มีชีวิต มีความงดงามแห่งทัศนียภาพและธรรมชาติ ตำนานเรื่องเล่าขานทางประวัติศาสตร์เมืองเก่าแก่แห่งอาณาจักรล้านนา วิถีวัฒนธรรมเรียบง่ายและจิตใจอันเปี่ยมไปด้วยไมตรีของผู้คน รวมถึงบ้านเมืองที่แสนสะอาดตา สบายใจ
สำหรับรางวัลระดับอาเซียนที่มอบให้ดังกล่าวข้างต้น เป็นการให้ความสำคัญในมาตรฐานเมืองท่องเที่ยวสะอาดอาเซียน 7 ด้านด้วยกัน ได้แก่ ตัวชี้วัดการจัดการสิ่งแวดล้อม ตัวชี้วัดความสะอาด ตัวชี้วัดการจัดการของเสีย ตัวชี้วัดการสร้างการรับรู้เกี่ยวกับการรักษาสิ่งแวดล้อมและความสะอาด ตัวชี้วัดพื้นที่สีเขียว ตัวชี้วัดความปลอดภัยด้านสุขภาพ ความปลอดภัย และความมั่นคงของเมือง และตัวชี้วัดโครงสร้างพื้นฐานและสิ่งอำนวยความสะดวกสำหรับการท่องเที่ยว
