อพท.ต่อยอดวัฒนธรรม วิถีชีวิต พัฒนากิจกรรมการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ ปูพรม 39 กิจกรรมใน 6 พื้นที่พิเศษ ตั้งเป้าการท่องเที่ยว ฟันเฟืองหลักสืบสานของดีและภูมิปัญญาท้องถิ่น
วีระศักดิ์ โควสุรัตน์ ประธานกรรมการบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (กพท.) เปิดเผยว่า อพท.ได้ร่วมกับมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ พัฒนากิจกรรมการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ให้แก่ชุมชนในพื้นที่พิเศษ เนื่องจากมองเห็นว่าการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ เป็นการท่องเที่ยวรูปแบบใหม่ ที่เริ่มเข้าสู่กระแสนิยมตามพฤติกรรมของนักท่องเที่ยว ซึ่งข้อดีของการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์คือเปิดโอกาสให้นักท่องเที่ยวและเจ้าของชุมชนหรือเจ้าของวัฒนธรรม ได้แลกเปลี่ยนเรียนรู้ ร่วมกันทำกิจกรรมกับชุมชน เพื่อให้นักท่องเที่ยวได้เรียนรู้ความจริงแท้ของชุมชน (Authenticity) เป็นการพัฒนาการท่องเที่ยวที่เชิดชู “คุณค่า” ของวัฒนธรรม วิถีชีวิตที่เป็นเอกลักษณ์ของชุมชนที่ไม่สามารถหาได้จากชุมชนอื่น มีลักษณะความเป็นพิเศษของตนเอง ช่วยสร้างแรงจูงใจนักท่องเที่ยวอยากเข้ามาสัมผัสวิถีชีวิตที่จริงแท้ของชุมชน (Authenticity) และการท่องเที่ยวที่พัฒนาขึ้นจากอัตลักษณ์และเอกลักษณ์ของชุมชนนั้นจะสามารถอยู่ได้อย่างยั่งยืน
ที่ผ่านมา อพท.ได้พัฒนากิจกรรมการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ไปแล้วในหลายพื้นที่พิเศษ ได้แก่ พื้นที่พิเศษอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย-ศรีสัชนาลัย-กำแพงเพชรและพื้นที่พิเศษเลย เป้าหมาย 39 กิจกรรมใน 6 พื้นที่พิเศษ รวมทั้งการจัดทำสื่อสร้างความเข้าใจการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์จากฐานองค์ความรู้การท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ที่ได้มีการดำเนินการไปแล้ว และได้ขยายกิจกรรมท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ครบทุกพื้นที่พิเศษของอพท. สามารถเป็นต้นแบบของกิจกรรมท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ที่นำไปสู่การขยายเครือข่ายกิจกรรมท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ในแต่ละพื้นที่พิเศษ และเชื่อมโยงเป็นเครือข่ายการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ระหว่างพื้นที่พิเศษของอพท. เป็นการสร้างความโดดเด่นด้วยการเชิดชูคุณค่าทางวัฒนธรรมของแต่ละพื้นที่พิเศษด้วยการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ เป็นการเปิดมุมมองใหม่ของชุมชนหรือเจ้าของวัฒนธรรม ตามแนวคิดหลักการทำงานของอพท. คือ “เรียนรู้ ดูของจริง ลงมือทำ”
“โครงการท่องเที่ยวสร้างสรรค์ เป็นกระบวนการสำคัญในการสร้างจิตสำนึกให้กับคนในชุมชน นักท่องเที่ยวและผู้ประกอบการ ร่วมกันรักษาสมดุลของระบบนิเวศของชุมชน ผ่านการสร้างกระบวนการกลุ่มให้ร่วมกันคิด ร่วมกันทำ เมื่อเกิดการจัดการอย่างเป็นระบบและประสบความสำเร็จแล้ว แหล่งท่องเที่ยวชุมชนจะกลายเป็นแหล่งเรียนรู้ของสังคม เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างเครือข่าย และกลายเป็นพลังในการสร้างฐานความรู้สำหรับการพัฒนาการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนและสร้างสรรค์ รวมทั้งก่อให้เกิดการอยู่ดีมีสุขของชุมชน และก่อให้เกิดการอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมของชุมชน
สำหรับพื้นที่พิเศษเมืองเก่าน่าน อพท.ได้พัฒนากิจกรรมท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์รวม 6 กิจกรรม ได้แก่ เรียนรู้การทำโคมไฟ, บ้านม่วงตึ๊ด ต.ม่วงตึ๊ด อ.ภูเพียง, เรียนรู้การแกะสลักพระไม้ วัดมหาโพธิ ต.ในเวียง อ.เมืองน่าน, เรียนรู้การทำตุงค่าคิง ชุมชนวัดพระเกิด ต.ในเวียง อ.เมืองน่าน, เรียนรู้การปักผ้าหน้าหมอน โฮงเจ้าฟองคำ ต.ในเวียง อ.เมืองน่าน, เรียนรู้การทำผ้าห่มตาโก้ง บ้านนาซาว ต.นาซาว อ.เมืองน่าน และเรียนรู้การจักสาน บ้านต้าม ต.บ่อสวก อ.เมืองน่าน
กิจกรรมการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ที่อพท.พัฒนาขึ้นมาจากอัตลักษณ์และวิถีชีวิตของชุมชนนั้น ประโยชน์ทางตรงคือชุมชนเกิดการฟื้นฟูภูมิปัญญาและศิลปวัฒนธรรมให้เกิดการสืบทอด คนรุ่นใหม่เห็นคุณค่าซึ่งจะนำมาซึ่งมูลค่า ประโยชน์ทางอ้อมคือชุมชนจะมีรายได้เพิ่มจากการที่นักท่องเที่ยวได้เข้ามาเที่ยวและลงมือทำกิจกรรมท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ และยังได้ประโยชน์ในมิติทางสังคม คือการได้แลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างนักท่องเที่ยวและชุมชน เพิ่มการใช้จ่ายของนักท่องเที่ยว
อย่างไรก็ตาม อพท.มีความมั่นใจว่าประโยชน์ของกิจกรรมการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ จะสามารถเป็นเครื่องมือให้ชุมชนได้มีโอกาสในการใช้สิทธิ์ความเป็นเจ้าของพื้นที่ เพื่อกำหนดทิศทางการท่องเที่ยวด้วยตนเอง กำหนดและจำกัดจำนวนนักท่องเที่ยว และที่สำคัญสร้างสรรค์กิจกรรมการท่องเที่ยว (Innovative Tourism) ด้วยตนเอง และจะนำมาซึ่งผลประโยชน์ที่เป็นธรรมมากขึ้น พร้อมกับสร้างความเข้าใจให้กับนักท่องเที่ยวและชุมชนได้ร่วมกันจัดการการท่องเที่ยวแบบรับผิดชอบต่อชุมชนอย่างยั่งยืน
