“เวลานกเงือกบิน หรือเกาะพักก็จะขย่อนเมล็ดทิ้ง ลองคิดดูว่าปีนึงตัวนึงพาออกไปเท่าไร แต่ไม่ใช่ว่าจะรอดทุกต้น ถ้าตั้งว่าให้รอด 5% นกเงือกร้อยตัวก็ได้กล้าไม้พันต้นแล้ว เพราะร้อยตัวมันเป็นหมื่นเมล็ดที่กระจาย”
นึกดูง่ายๆ นกเงือก 1 ตัว ให้กิน 1 เมล็ดต่อ 1 วัน เพราะฉะนั้น 365 วัน ก็ได้ 365 เมล็ด ถ้าคิด 5% ของ 365 ก็จะได้ปีละ 18 ต้น ถ้าร้อยตัวก็ 1,800 ต้นแล้ว เพราะฉะนั้นเราก็ได้ทั้งอนุรักษ์นกเงือกสายพันธุ์ของไทย แล้วก้ได้พื้นที่ป่าเพิ่มด้วย ไม่ดีกว่าหรือ บางทีพื้นที่ที่มีช่องโหว่ มันก็เติมได้ ถ้าให้คนมองภาพเห็นน่าจะมีความคิดดีๆ ในเรื่องนี้ ซึ่งนอกจากอนุรักษ์นกเงือกได้แล้วก็เพิ่มพื้นที่ป่าให้คนด้วย แล้วพื้นที่ป่านั้นก็ยังมีความหลากหลาย
ศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร.พิไล พูลสวัสดิ์ (หัวหน้าโครงการศึกษานิเวศวิทยาของนกเงือก คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล) กล่าวว่า คนไทยควรตระหนักถึงความสำคัญของการอนุรักษ์ “นกเงือก” ซึ่งเป็นสัญญลักษณ์ของ “ป่าสมบูรณ์” เนื่องจากนกเงือกที่มีหลากหลายสายพันธุ์นั้น กินทั้งผลไม้และสัตว์เล็กๆ เป็นอาหาร ซึ่งโดยธรรมชาติของเขาใช้พื้นที่ป่าหาอาหารกินเป็นบริเวณกว้าง จึงสามารถช่วยในการแพร่กระจายเมล็ดพันธุ์ รวมถึงช่วยควบคุมประชากรของสัตว์เล็กๆ อย่างแมลงได้อย่างดีโดยธรรมชาติ
“ตลอดช่วงชีวิตของนกเงือกช่วยในการรักษาความสมดุลของระบบนิเวศวิทยาของป่าไม้ เราจึงใช้เป็นดัชนีวัดความสมบูรณ์ของป่าได้เป็นอย่างดี” ศ.ดร.พิไล สรุปความให้เข้าใจง่ายๆ ถึงวิถีการดำรงชีวิตนกเงือกซึ่งจำเป็นต่อการรักษาสภาพป่าไม้ที่สมบูรณ์ได้อย่างไร
“นกเงือกกินผลไม้ป่าเป็นอาหารหลักมากกว่า 100 ชนิด เราประเมินอย่างน้อยที่สุด นกเงือกเพียง 1 ตัวที่กินผลไม้แล้วคายเมล็ดทิ้งเพียง 1 เมล็ดต่อวัน โดยเมล็ดสามารถโตเป็นต้นกล้าไม้ และเติบโตเป็นต้นไม้ใหญ่เพียง 5% เราก็จะได้ต้นไม้ถึงปีละ 18 ต้น และจากการทำวิจัยเป็นเวลา 36 ปีในพื้นที่อนุรักษ์ของประเทศไทยได้ลูกนกเงือก 3,987 ตัว ดังนั้น ในช่วงเวลา 1 ปี เราก็จะได้ต้นไม้ที่สามารถคืนความสมบูรณ์ให้พื้นป่าถึง 72,763 ต้น”
นอกจากได้ต้นกล้าไม้เพิ่มผืนป่า ยังได้ความหลากหลายของชนิดพันธุ์ไม้ด้วย ดังนั้น การที่เรามาช่วยกันอนุรักษ์นกเงือก ก็จะทำให้เขาช่วยปลูกป่า และฟื้นฟูสภาพป่าให้กลับมามีความสมบูรณ์มากขึ้น
คอนเซ็ปต์ปีนี้ “รวมใจให้นกเงือก”
ผลิตภัณฑ์เครื่องแต่งกาย HORNBILL บริษัท ไอ.ซี.ซี. อินเตอร์เนชั่นแนล จำกัด (มหาชน) ผู้จัดจำหน่ายผลิตภัณฑ์เครื่องแต่งกายคู่รัก HORNBILL INTERNATIONAL ร่วมกับ มูลนิธิศึกษาวิจัยนกเงือก คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล เล็งเห็นถึงความสำคัญของ การอนุรักษ์นกเงือก ซึ่งเป็นสัญญลักษณ์ของ “ป่าสมบูรณ์” ได้กำหนดให้วันที่ 13 กุมภาพันธ์ ของทุกปีเป็น "วันรักนกเงือก” ตั้งแต่ปี 2547 เป็นต้นมา และจัดกิจกรรมเพื่อหารายได้สมทบทุนมูลนิธิศึกษาวิจัยนกเงือก รวมถึงเป็นสื่อกลางในการเผยแพร่การดำเนินงานเกี่ยวกับการอนุรักษ์นกเงือกของมูลนิธิศึกษาวิจัยนกเงือก
กิจกรรม “วันรักนกเงือก” ในปีนี้จัดเมื่อวันที่ 15 ก.พ.ที่ผ่านมา ด้วยคอนเซ็ปต์ “รวมใจให้นกเงือก” ณ บริเวณสวนนกเงือก คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล (ถนนพระราม 6) เริ่มตั้งแต่ช่วงเช้าจนถึงพลบ ค่ำ ผู้เข้าร่วมงานได้สัมผัสทั้งความรอบรู้เรื่องนกเงือกที่มีความสำคัญต่อการดำรงอยู่ของป่าไม้ ได้ความเพลิดเพลินกับเดินช้อปปิ้งซื้อของจากร้านค้าของหน่วยงานต่างๆ ชมนิทรรศการจากมูลนิธิฯ สอยดาว เขียนรูปเหมือน จำหน่ายเสื้อ T-SHIRT หลากหลายรูปแบบ
และไฮไลท์น่าจะอยู่ที่เสื้อ “LIMITED EDITION” ลวดลาย “นกเงือก” จากฝีมือการเขียนภาพของ อาจารย์ช่วง มูลพินิจ พร้อมบทกวีประพันธ์โดย อาจารย์เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์ ซึ่งทำขึ้นเพื่อนำรายได้สบทบทุน “มูลนิธิศึกษาวิจัยนกเงือก”
รวมไปถึงประทับใจกับบทเพลงพระราชนิพนธ์ ในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช จากศิลปินรับเชิญ เศรษฐา ศิระฉายา , ไกรวิทย์ พุ่มสุโข , เบ็กกี้ - ริสา หงษ์หิรัญ , SC CHORUS มหาวิทยาลัยมหิดล , จีนี่ THE VOICE THAILAND - รติพันธ์ พันธ์พินิจ
ที่ประทับใจทุกคนมาก ก็คือการได้ฟังปาฐกถาในหัวข้อ “ในหลวงรัชกาลที่ 9 กับการอนุรักษ์” โดย อาจารย์ศศิน เฉลิมลาภ ประธานมูลนิธิสืบนาคะเสถียร ร่วมด้วย ดร.วรพัฒน์ อรรถยุกติ ประธานมูลนิธิศึกษาวิจัยนกเงือก กล่าวถึงการดำเนินงานของมูลนิธิฯ และ ผศ.ดร.วิจักขณ์ ฉิมโฉม สรุปรายงานสถานการณ์นกเงือกปี 2559
อีกทั้งยังมีการประมูลของรักของหวงจากเหล่าดารา อาทิ นิรุตติ์ ศิริจรรยา , เพ็ญพักตร์ ศิริกุล , ก้อง - สหรัถ สังคปรีชา , ชาคริต แย้มนาม , มาริโอ้ เมาเร่อ , โป๊บ - ธนวรรธน์ วรรธนะภูติ , อาเล็ก - ธีรเดช เมธาวรายุทธ , เบลล่า - ราณี แคมเปน , นพ. รังสฤษฎ์ กาญจนะวณิชย์ ฯลฯ และประมูลภาพเขียนของศิลปินจาก “มูลนิธิสืบนาคะเสถียร” และกลุ่ม “ศิลปินรักนกเงือก” เพื่อมอบเงินให้ “มูลนิธิศึกษาวิจัยนกเงือก
ทั้งนี้ งานอนุรักษ์นกเงือกปีที่แล้ว (ปี 2559) ได้รับการสนับสนุนทุนจากหลายส่วน โดยส่วนหลักหนึ่ง คือ เงินบริจาคในโครงการอุปการะครอบครัวนกเงือก มีผู้อุปการะรวม 117 ราย เป็นเงิน 1,172,711.42 บาท และผลิตภัณฑ์เครื่องแต่งกาย HORNBILL โดย ไอซีซี ร่วมจัดกิจกรรม “ช่วยชีวิตนกเงือก ต่อชีวิตเรา” บริจาค 2,000 บาท ช่วยชีวิตนกเงือก 1 ตัว/ ปี มีผู้ร่วมบริจาค 78 ราย เป็นเงิน 161,684.10 บาท นอกจากนี้ได้รับบริจาคสิ่งของ หรือจัดงานเพื่อหารายได้สมทบทุน เช่น งานประมูลภาพจากกลุ่มช่างภาพใจหล่อ งานประมูลภาพเขียนเพื่อนกเงือก จัดโดยมูลนิธิสืบนาคเสถียร เป็นต้น