ข่าวจริง! สมุนไพรปอบิด ช่วยรักษาอาการท้องร่วง แก้บิด แก้ท้องเสียได้

กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ได้ให้ข้อมูลว่า ปอบิดมีฤทธิ์ในการยับยั้งเชื้อ E. coli ที่เป็นเชื้อสาเหตุของอาการท้องเสียได้ ช่วยรักษาอาการท้องร่วง แก้บิด แก้ท้องเสีย แต่อย่างไรก็ตามในประเทศไทยไม่นิยมการใช้ปอบิดรักษาอาการท้องเสีย เนื่องจากท้องเสียเกิดได้จากหลายสาเหตุ อีกทั้งเรื่องความปลอดภัยยังไม่ชัดเจน ประชาชนจึงยังไม่ควรนำมาใช้โดยพละการ
วันนี้ (20 พ.ย.) ศูนย์ต่อต้านข่าวปลอม ประเทศไทย เปิดเผยข้อมูลระบุว่า ตามที่มีการโพสต์ให้ข้อมูลด้านสุขภาพเรื่อง สมุนไพรปอบิด ช่วยรักษาอาการท้องร่วง แก้บิด แก้ท้องเสียได้ ทางศูนย์ต่อต้านข่าวปลอมได้ดำเนินการตรวจสอบข้อเท็จจริงกับกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข พบว่าประเด็นดังกล่าวนั้น เป็นข้อมูลจริง

1. ปอบิด (East indian screw tree) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Helicteres isora L. เป็นพืชในวงศ์ Sterculiaceae มีชื่อเรียกตามท้องถิ่นมากมาย เช่น ปอกะบิด ปอทับ มะปิด มะบิด เป็นต้น ซึ่งกลีบดอกสีส้มอิฐ เป็นหลอด เมื่อติดฝัก เป็นฝักยาว 3-4 ซม. บิดเป็นเกลียวคล้ายเชือกขวั้น เมื่อแก่จะแตก มีสีน้ำตาลดำ ด้วยลักษณะที่ปรากฏนี้เองจึงเป็นที่มาของปอบิด

2. ข้อมูลในตำรายาไทย ใช้เปลือกต้นและราก ซึ่งมีรสฝาด บำรุงธาตุ ผล ใช้แก้บิด (สันนิษฐานว่าตามรูปร่างของผล) แก้ปวดเบ่ง (อันเนื่องมาจากบิด) ท้องเสีย ขับเสมหะ ตำพอกแก้ปวดเคล็ดบวม

3. ตำราการแพทย์ของอินเดียมีการใช้ส่วนของผลและเปลือกเพื่อแก้ท้องเสีย โดยใช้ ส่วนของผล 3-6 ก. ในรูปแบบชาชงดื่ม

4. สารสำคัญที่ชื่อ 4-quinolone alkaloid และ malatyamine ที่พบในปอปิดทำให้ปอบิดมีฤทธิ์ในแก้ท้องเสีย

5. ในประเทศอินเดียใช้ผลแก้ท้องเสียเช่นเดียวกัน และมีการทดลองพบว่าสารสกัดด้วยน้ำมีฤทธิ์ที่ดีในการยับยั้งเชื้อ E. coli ที่เป็นเชื้อสาเหตุของอาการท้องเสียทั่วไป และให้ผลดีกับเชื้อ Salmonella typhimurium ซึ่งเป็นเชื้อสาเหตุหนึ่งที่ทำให้กระเพาะอาหารหรือลำไส้อักเสบ นอกจากนี้ยังมีผลปานกลางต่อเชื้อไข้ไทฟอยด์ (Salmonella typhi) ซึ่งมีอาการไข้ร่วมกับท้องเสียอื่น

ปอบิดมีข้อมูลว่าช่วยรักษาอาการท้องร่วง แก้บิด แก้ท้องเสีย โดยมีฤทธิ์ในการยับยั้งเชื้อ E. coli ที่เป็นเชื้อสาเหตุของอาการท้องเสียได้ อย่างไรก็ตาม ไม่นิยมการใช้ปอบิดรักษาอาการท้องเสียในประเทศไทย เนื่องจากท้องเสียเกิดได้จากหลายสาเหตุ บางสาเหตุอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ ดังนั้น หากมีอาการท้องเสีย สามารถใช้สมุนไพรที่ระบุในบัญชียาหลักแห่งชาติ เช่น ฟ้าทะลายโจร ร่วมกับการจิบน้ำละลายผงเกลือแร่เพื่อป้องกันการเกิดภาวะขาดน้ำ (dehydration) อันเนื่องมาจากอาการท้องเสีย เพื่อบรรเทาอาการเบื้องต้น หากไม่ดีขึ้นควรไปพบแพทย์หรือเภสัชกรเพื่อรักษาสาเหตุของอาการท้องเสียที่แท้จริง

ในบัญชียาหลักแห่งชาติของประเทศไทยระบุยาสมุนไพรหลายขนานที่รักษาอาการท้องร่วง ซึ่งยาดังกล่าวมีความปลอดภัยที่สมควรเลือกมาใช้เป็นยาอันดับแรกในการรักษาโรคท้องเสีย เช่น ฟ้าทะลายโจร กล้วยดิบ ส่วนในกรณีปอบิด ประสบการณ์และข้อมูลการใช้รวมทั้งเรื่องความปลอดภัยยังไม่ชัดเจน ประชาชนยังไม่ควรนำมาใช้โดยพละการ

และเพื่อให้ประชาชนได้รับข้อมูลข่าวสารจากกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก สามารถติดตามข้อมูลได้ที่เว็บไซต์ www.dtam.moph.go.th หรือโทร. 02 5917007

หน่วยงานที่ตรวจสอบ : กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข