"โรเบิร์ต เรดฟอร์ด" ผู้เปลี่ยนหนัง "อินดี้" ไปตลอดกาล

ในบั้นปลายชีวิต โรเบิร์ต เรดฟอร์ด แทบไม่ค่อยปรากฏตัวให้เห็นที่ซันแดนซ์อีกต่อไป แต่ชื่อของเขายังคงเป็นเงาที่ทอดยาวปกคลุมเทศกาลภาพยนตร์อิสระที่ทรงอิทธิพลที่สุดแห่งหนึ่งของสหรัฐฯ ซึ่งเขาเป็นผู้ร่วมก่อตั้งมาตั้งแต่ทศวรรษ 1980 จุดประสงค์แรกเริ่มก็เพื่อเปิดพื้นที่ให้ผู้กำกับอิสระสร้างสรรค์ผลงานท่ามกลางกระแสภาพยนตร์บล็อกบัสเตอร์ที่ Jaws และ Star Wars ได้วางรากฐานไว้ในฮอลลีวูด

“การสะท้อนถึงความสำคัญของโรเบิร์ต ก็เหมือนการสะท้อนถึงความสำคัญของดวงจันทร์ เพราะมันส่งแรงถึงกระแสน้ำ” เดวิด โอซิต ผู้กำกับสารคดี Predators ที่เพิ่งฉายรอบปฐมทัศน์ที่ซันแดนซ์ปีนี้กล่าว เขาย้ำว่าอิทธิพลของเรดฟอร์ดเกินกว่าจะประเมินค่าได้ และวงการหนังคงไม่เหมือนเดิมหากขาดการผลักดันของเขา

หลายปีก่อนที่เรดฟอร์ดจะโด่งดังจากบทบาทใน Butch Cassidy and the Sundance Kid เขาได้ซื้อที่ดินผืนเล็กในหุบเขาที่เต็มไปด้วยหิมะแห่งรัฐยูทาห์ ที่แห่งนั้นกลายเป็นบ้านของสถาบันซันแดนซ์ (Sundance Institute) ซึ่งมอบทรัพยากรและการฝึกอบรมแก่ผู้กำกับรุ่นใหม่ ก่อนจะต่อยอดเป็นเทศกาลภาพยนตร์ซันแดนซ์ ซึ่งเปลี่ยนโฉมหน้าวงการภาพยนตร์อิสระสหรัฐฯ อย่างสิ้นเชิง


ด้วยบรรยากาศหนาวเหน็บติดลบในฤดูหนาวและความสูงกว่า 2,100 เมตร เทศกาลนี้ได้กลายเป็นเวทีแจ้งเกิดของผู้กำกับระดับโลกอย่าง เควนติน ทารันติโน และสตีเวน โซเดอร์เบิร์ก อีกทั้งยังเป็นเวทีเปิดตัวสารคดีคว้ารางวัลออสการ์มากมาย เช่น 20 Days in Mariupol, Navalny และ Summer of Soul ตลอดหลายทศวรรษที่ผ่านมา มีภาพยนตร์ยาวกว่า 4,000 เรื่องเข้าฉายที่นี่ ส่วนใหญ่เป็นผลงานของผู้กำกับโนเนมที่มีทุนจำกัด แต่ได้รับโอกาสแสดงศักยภาพต่อสายตาสากล

ริชาร์ด เฮเรเดีย-อาร์ริอากา ผู้กำกับที่มีส่วนร่วมกับแพลตฟอร์ม Sundance Collab มานานเกือบสิบปีอธิบายว่า “ในสหรัฐฯ ศิลปินรุ่นใหม่แทบไม่ได้รับการสนับสนุนจากภาครัฐ ต่างจากหลายประเทศ นี่คือสิ่งที่ทำให้ซันแดนซ์พิเศษ เพราะมันเปิดโอกาสให้งานถูกมองเห็นและได้รับการยอมรับในระดับอาชีพ”


อย่างไรก็ดี เมื่อซันแดนซ์เติบโตขึ้นก็ไม่อาจหลีกหนีการรุกคืบของธุรกิจเชิงพาณิชย์ ซึ่งเรดฟอร์ดไม่พอใจนัก “ผมอยากให้พวกนักการตลาด พวกเหล้ายี่ห้อหรู ของแจก หรือคนดังอย่างปารีส ฮิลตัน หายไปจากที่นี่ตลอดกาล เพราะพวกเขาไม่มีอะไรเกี่ยวข้องกับสิ่งที่เราทำ” เรดฟอร์ดเคยให้สัมภาษณ์ระหว่างเทศกาลปี 2012

เมื่อสุขภาพเริ่มโรยรา เรดฟอร์ดมีบทบาทโดยตรงน้อยลง แต่เทศกาลยังคงเปิดฉายด้วยข้อความวิดีโอของเขาทุกปี ครอบครัวของเขายังคงสืบสานเจตนารมณ์ และหนึ่งในถ้อยแถลงสุดท้ายคือการสนับสนุนการย้ายเทศกาลออกจากพาร์กซิตี รัฐยูทาห์ ไปยังรัฐโคโลราโดในปี 2027 ด้วยเหตุผลว่าซันแดนซ์เติบโตเกินพื้นที่เดิม พร้อมย้ำว่าพันธกิจในการ “เสี่ยงและท้าทาย” ยังสำคัญกว่าที่เคย


ชาวเมืองและผู้มาเยือนต่างรู้สึกเสียดายที่เทศกาลจะย้ายออกจากโรงละครอียิปต์ในพาร์กซิตี สัญลักษณ์อันทรงคุณค่าของซันแดนซ์ “ชุมชนศิลปะเป็นหนี้บุญคุณเขาอย่างมาก” ปีเตอร์ เมย์ฮิว หนึ่งในผู้ชมกล่าว ขณะที่ เฮเรเดีย-อาร์ริอากา ยืนยันว่า แม้จะย้ายไปโคโลราโด ร่องรอยของเรดฟอร์ดยังคงอยู่เสมอ “ทุกคนรู้ดีว่าบ็อบคือผู้ที่ทำให้ทั้งหมดนี้เกิดขึ้น”

แม้เรดฟอร์ดจะจากไปแล้ว แต่ซันแดนซ์ยังคงดำรงอยู่ในฐานะอนุสรณ์แห่งความกล้าหาญและความเชื่อมั่นในพลังของภาพยนตร์อิสระ ชื่อของเขาจะยังคงถูกกล่าวถึงทุกครั้งที่โลกได้เห็นผู้กำกับรุ่นใหม่ก้าวขึ้นสู่เวทีนี้