พหุสังคมกับสื่อสารมวลชน

ในยุคปัจจุบัน “สื่อ” ถูกท้าทายจากเทคโนโลยี Digital Disruption พร้อมๆ กับการเกิดขึ้นของ “พลเมืองสื่อ” ที่ทุกคนลุกขึ้นมาเป็นผู้สื่อข่าวเองได้ การทำงานของสื่อหลัก และสื่อทางเลือกเป็นอย่างไร จะส่งผลอะไรกับผู้รับข่าวสารแบบไหน น่าติดตามไม่น้อย ไม่เพียงมีการตั้งคำถามอยู่บ่อยครั้ง ถึงบทบาทของสื่อมวลชน หน้าที่และความรับผิดชอบ แต่การพลิกจากสื่อ Analog สู่สื่อ Digital ยิ่งทำให้สื่อหลักอย่างสถานีโทรทัศน์ยิ่งต้องรีบปรับตัว

สื่อ ไม่ได้ทำหน้าที่ส่งข้อมูลข่าวสารจากรัฐสู่ประชาชนอย่างเดียวเหมือนในบางช่อง หรือตอบสนองกลุ่มแมสอย่างเดียวของอีกหลาย ๆ ช่องอีกต่อไป แต่จะแยกย่อยตามความสนใจของกลุ่มเป้าหมาย ประชาชนเองก็มีทางเลือกในการรับชมข่าวสาร และรายการต่าง ๆ ผ่านสื่อหลายช่องทางมากขึ้นด้วย

ขณะเดียวกัน “สื่อสาธารณะ” หรือสื่อที่ปลอดจากการชี้นำโดยกลุ่มทุนเอกชนหรือภาครัฐ อย่าง Thai PBS ได้กำเนิดขึ้นเพื่อให้บริการความรู้และข้อมูลข่าวสารสาธารณะ โดยคำนึงถึงผลประโยชน์ของประชาชน และได้สร้างความเปลี่ยนแปลงของบทบาทผู้เสพที่มีต่อสื่อในเวลาต่อมา

สื่อหลักที่เป็นสาธารณะได้เปิดพื้นที่ให้กับชุมชนต่าง ๆ ร่วมกับสื่อทางเลือกอีกมากมายหลายกลุ่ม ทำให้เห็นบริบทความหลากหลายในสังคมได้อย่างชัดเจน

ความหลากหลายทางเพศ ชาติพันธุ์ กลุ่มคนเฉพาะภูมิภาค กลุ่มคนพิการ พวกเขามีพื้นที่ที่จะเล่าเรื่องของตัวเองมากขึ้น และสร้างประโยชน์กลับสู่กลุ่มและพื้นที่ รวมทั้งสังคมในวงกว้างอย่างไม่น่าเชื่อ

การกระจายของสื่อไปอยู่ในพื้นที่ต่าง ๆ มากกว่าการอยู่ที่ศูนย์กลางในเมืองเพียงอย่างเดียว ทำให้เสียงของคนเล็กคนน้อยที่เป็นประเด็นสำคัญทางสังคมดังขึ้น และนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงในที่สุด

มีหลายเว็บไซต์ที่พูดถึงเรื่องของการผลิตสื่อ การให้ความรู้กันเองในด้านต่างๆ การพยายามสร้าง Network กับมหาวิทยาลัยและสื่อในภูมิภาคอื่นๆ ไม่เพียงเป็นการสร้างความยั่งยืนให้กับวิชาชีพสื่อ แต่ยังได้สร้างเครือข่าย และขับเคลื่อนเชิงสังคม ทำให้สังคมเกิดการเรียนรู้มากขึ้น มีกระบวนการในการสร้างความเข้าใจ และเคารพความหลากหลายต่าง ๆ

ในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา จะเห็นว่าการสื่อสารมีเดียในทุกช่องทาง สามารถพูดถึงประเด็นทางการเมือง ประเด็นความแตกต่างของกลุ่มคนต่างๆ หรือกลุ่มความคิดในพหุสังคม-พหุวัฒนธรรม อย่างมีการรับฟังกันมากยิ่งขึ้น มีการไตร่ตรองกันมากยิ่งขึ้น

ขณะเดียวกันก็ยังมีคำถามตามมาว่า สื่อที่กว้างขวาง หลากหลาย และซับซ้อนมากขึ้นนี้ จะมีกลไกกำกับดูแลสื่อและผู้เกี่ยวข้องอย่างไร รวมไปถึงผู้รับสื่อทุกกลุ่ม จะสามารถก้าวเดินไปในทิศทางที่มีคุณภาพเพียงพอมากแค่ไหน เพื่อให้มีคุณค่าและประโยชน์แก่ส่วนรวมอย่างแท้จริง

มาหาคำตอบร่วมกันได้ในสารคดี SOME ONE หนึ่งในหลาย ตอน พหุสังคมกับสื่อสารมวลชน ทาง Facebook และ YouTube : สารคดี SOME ONE หนึ่งในหลาย