โชกุน (Shogun - 2024) เป็นหนึ่งในซีรีส์ที่หลายคนคาดหวังมากที่สุดแห่งปี จากนวนิยายขายดีของ เจมส์ คาร์เวลล์ (James Clavell) ในปี 1975 สู่เรื่องราวการต่อสู้แย่งชิงอำนาจการปกครองในช่วงปลายยุคเซ็นโงกุ บอกเล่าผ่านมุมมองต้นหนเรือชาวอังกฤษที่เรืออับปางไปขึ้นฝั่งบนเกาะญี่ปุ่น ทำให้เขาต้องเข้าไปพัวพันกับเกมการเมืองที่เต็มไปด้วยเล่ห์เหลี่ยม การทรยศ หักหลัง และรักต้องห้ามกับหญิงสูงศักดิ์ เราได้รวมเกร็ดความรู้และเรื่องจริงที่เป็นเส้นแบ่งระหว่าง “ประวัติศาสตร์” VS “ความแฟนตาซี” ในซีรีส์โชกุน ที่เหลือคุณก็แค่ชงมัทฉะอุ่น ๆ สักแก้ว แล้วมาเอนจอยกับเรื่องราวสุดมันในซีรีส์เรื่องนี้กันดีกว่า
ซีรีส์โชกุนออกอากาศครั้งแรกทางช่อง NBC ในอเมริกาเมื่อปี ค.ศ. 1980 และประสบความสำเร็จอย่างมากจนได้รับรางวัล Emmy Awards ถึง 12 รางวัลจาก 19 รางวัลที่เข้าชิงและได้รับความนิยมทั่วโลก (รวมถึงประเทศไทยที่ออกอากาศทางช่อง 7 สี)
ว่าด้วยเรื่องราวของ จอห์น แบล็กธอร์น (John Blackthorne) ต้นหนเรือชาวอังกฤษเดินทางไปญี่ปุ่นในช่วงศตวรรษที่ 17 กระทั่ง 43 ปีผ่านไปซีรีส์เรื่องนี้นำมาสร้างใหม่และออนแอร์ในปี 2024 ทาง Disney+ Hotstar แม้หลายเหตุการณ์ในซีรีส์จะไม่ได้เกิดขึ้นจริง หรือหากเกิดขึ้นจริงก็ได้รับการแต่งเติมจินตนาการให้กลมกล่อม จนกลายเป็นซีรีส์เนื้อหอมที่หลายคนเชื่อว่า โชกุนน่าจะคว้าหลายรางวัลจากหลายเวที ที่แน่ ๆ ซีรีส์เรื่องนี้ได้รับแรงโหวตจากผู้ชมให้คว้ารางวัลใหญ่ระดับโลกอีกครั้ง
ตัวละครจริง อิงประวัติศาสตร์ในซีรีส์โชกุน
หลังจากที่เจมส์ คาร์เวลล์ ได้อ่านบันทึกของวิลเลียม อดัมส์ (William Adams) กะลาสีเรือชาวอังกฤษคนแรกที่เข้ามาในญี่ปุ่นและก้าวขึ้นสู่ตำแหน่งสำคัญทางการเมืองของญี่ปุ่น ภายใต้การนำของโทกุงาวะ อิเอยาสุ (Tokugawa Ieyasu) เขาจึงเขียนถึงเรื่องราวการพบกันระหว่าง จอห์น แบล็กธอร์น (รับบทโดย คอร์สโม จาร์วิส) หรือที่ชาวญี่ปุ่นเรียกว่า “มิอุระ อันจิน” ต้นหนเรือชาวอังกฤษ และ โยชิอิ โทรานางะ (รับบทโดย ฮิโรยูกิ ซานาดะ) หนึ่งในไดเมียวผู้ทรงอิทธิพล
ฉากหลังเป็นประเทศญี่ปุ่นในยุคปลายสงครามเซ็นโงกุ (ค.ศ. 1467 – 1615) ช่วงเวลาแห่งความแตกแยกทางการเมือง ท่ามกลางเหล่าไดเมียว (เจ้าผู้ครองแคว้น) แต่ละคนตั้งตนเป็นอิสระเพื่อปกครองแคว้นของตนเอง ทำให้เกิดสงครามกลางเมืองเพื่อแย่งชิงอำนาจขึ้นหลายครั้ง ก่อนที่โทกุงาวะจะรวบรวมแคว้นต่าง ๆ เป็นหนึ่งเดียวและตระกูลของเขาได้กุมอำนาจในญี่ปุ่นนานกว่า 200 ปี
“โชกุน” ได้แรงบันดาลใจจากการต่อสู้แย่งชิงอำนาจจริงในช่วงต้นศตวรรษที่ 17 ซึ่งนำพาโทกุงาวะ อิเอยาสุ ก้าวขึ้นสู่ตำแหน่งโชกุนคนแรกของญี่ปุ่น โทกุงาวะเกิดเมื่อปี ค.ศ. 1543 เป็นไดเมียวผู้ก่อตั้งราชวงศ์โทกุงาวะ และเป็นโชกุนคนแรกผู้นำแผ่นดินญี่ปุ่นเข้าสู่ยุคเอโดะ (Edo) อิเอยะสึได้รับการยกย่องว่าเป็นหนึ่งในผู้นำที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์ของญี่ปุ่น ผู้สร้างความมั่นคง สันติภาพ และความเจริญรุ่งเรืองอย่างมาก รวมถึงสร้างปราสาทเอโดะซึ่งเป็นปราสาทที่ใหญ่ที่สุดในญี่ปุ่นอีกด้วย
ในซีรีส์เราจะเห็นความสัมพันธ์อันดีระหว่างโทรานางะและแบล็กธอร์น ถึงขนาดได้รับการแต่งตั้งเป็น “ฮาตาโมโตะ” (ซามูไรระดับสูงที่ขึ้นตรงต่อเจ้านาย) นั่นทำให้ผู้ชมอาจจะสงสัยว่า ในความเป็นจริงแล้ว วิลเลียม อดัมส์ เป็นขุนพลคนสำคัญของโทกุกาวะ อิเอยะสึ หรือไม่?
ตามรายงานของนิตยสารสมิธโซเนียน (Smithsonian Magazine) ทั้งสองเขียนจดหมายถึงกันหลายฉบับ และอิเอยะสึเองก็ชื่นชมวิลเลียมเกี่ยวกับความรอบรู้เรื่องการเดินทางไปยังดินแดนต่าง ๆ ทั่วโลก ตอนหนึ่งในบันทึกทางประวัติศาสตร์บรรยายว่า โทกุงาวะมักจะทักทายวิลเลียมเป็นการส่วนตัวบ่อย ๆ แม้ว่าเขาจะขึ้นสู่ตำแหน่งผู้สำเร็จราชการแล้วก็ตามที ขณะที่วิลเลียมก็ได้รับตำแหน่งกิตติมศักดิ์ในฐานะซามูไรของอิเอยะสึเช่นเดียวกับในซีรีส์นั่นเอง
ซีรีส์ยังเผยให้เห็นถึงความกล้าหาญ อดทน ถ่อมตน เล่ห์เหลี่ยม และความเฉลียวฉลาดของโทรานางะ ที่แม้เขาจะตกเป็นตัวประกันของอิชิโดะ คาซุนาริ (รับบทโดย ทาเคฮิโระ ฮิระ) ไดเมียวจอมเจ้าเล่ห์ผู้แสนทะเยอทะยาน แต่เขาก็สามารถพลิกเกมกลับชนิดหักมุมตอนจบ จนนำไปสู่การก้าวขึ้นสู่ตำแหน่งโชกุนคนแรกอย่างไม่ค้านสายตากรรมการ โดยเฉพาะการแสดงของฮิโรยูกิ ซานาดะ ที่ถ่ายทอดออกมาได้อย่างดี จนหลายคนรู้สึกว่า นี่อาจจะเป็นคาแร็กเตอร์ที่ใกล้เคียงกับอิเอยะสึตัวจริงก็เป็นได้
การต่อสู้แย่งชิงอำนาจในซีรีส์ VS สงครามซามูไรยุคเซ็นโงกุ
แม้จะเป็นบันทึกเรื่องราวการเดินทางของต้นหนเรือชาวอังกฤษ แต่จริง ๆ แล้วเจมส์ คาร์เวลล์ ได้ถ่ายทอดเรื่องราวการต่อสู้แย่งชิงอำนาจของเหล่าไดเมียวทั้ง 5 หรือคณะอุปราชผู้ทรงอิทธิพลของญี่ปุ่นไว้อย่างแยบยล ผสมผสานกับเทคนิคการเล่าเรื่องสอดแทรกวิถีซามูไร วัฒนธรรม และความเชื่อของชาวญี่ปุ่นโบราณไว้อย่างประณีต
เราจะได้เห็นพิธีกรรม “เซ็ปปูกุ” หรือการคว้านท้องของชาวญี่ปุ่นในหลายฉาก พูดง่าย ๆ ก็คือการฆ่าตัวตายด้วยการใช้มีดสั้นกรีดท้องตัวเองแบบดั้งเดิม โดยมีซามูไรคอยบั่นคอให้อีกที เซ็ปปูกุเป็นพิธีกรรมแสดงถึงเกียรติยศ ความซื่อสัตย์ และความรับผิดชอบ โดยเฉพาะเหล่าซามูไรที่เผชิญกับความอับอายขายหน้า ความพ่ายแพ้ หรือรักษาเกียรติยศของตนเองและครอบครัว
ต้องบอกว่า เจมส์ คาร์เวลล์ ถ่ายทอดเรื่องราวการต่อสู้แย่งชิงอำนาจในซีรีส์โชกุนนั้นเต็มไปด้วยความซับซ้อนและเข้มข้นได้อย่างน่าติดตาม ชวนให้เราจินตนาการถึงการต่อสู้แย่งชิงอำนาจในยุคเซ็นโงกุได้อย่างดี
เมื่อบวกกับฝีมือของฮิโรยูกิ ซานาดะ ในฐานะโปรดิวเซอร์ช่วยควบคุมบริบทต่าง ๆ ให้กลมกลืนกับจิตวิญญาณของชาวญี่ปุ่นและใกล้เคียงกับประวัติศาสตร์มากขึ้น ทำให้เราเข้าถึงสงครามการต่อสู้แย่งชิงอำนาจระหว่างขุนนางตระกูลต่าง ๆ ที่ต่างก็มุ่งหวังที่จะยึดครองอำนาจและมีเป้าหมายแตกต่างกัน ทั้งการทรยศ หักหลัง ชิงไหวชิงพริบ การนองเลือด รวมถึงภัยคุกคามจากต่างชาติเมื่อชาวตะวันตกเริ่มเข้ามาติดต่อค้าขายกับญี่ปุ่นในช่วงเวลาเดียวกัน สร้างความกังวลใจให้กับไดเมียวและเหล่าขุนนางอย่างมาก
สอดคล้องกับเรื่องจริงในยุคสมัยเซ็นโงกุ (ค.ศ.1467-1615) เป็นช่วงเวลาที่มีการนองเลือดมากที่สุดในประวัติศาสตร์ญี่ปุ่น มันเป็นยุคของสงครามกลางเมืองที่ยิ่งใหญ่ที่สุด ท่ามกลางการต่อสู้ของเหล่าซามูไรและขุนนางเพื่อแย่งชิงอำนาจการปกครองกันแบบดุเดือด บวกกับความไม่พอใจของเหล่าไดเมียวที่แม้จะมีกองกำลังทหารอยู่ในมือมากมาย แต่ก็ต้องส่งลูกหลานเข้ามาเป็นตัวประกันในเมืองหลวง เพื่อให้โชกุนหรือท่านผู้นำสามารถควบคุมบรรดาไดเมียวได้ง่ายขึ้นดังจะเห็นได้จากในซีรีส์ที่ลูกคนใหม่ของโทรานางะอยู่ภายใต้เงื้อมมือของอิชิโดะเช่นกัน
ท่านหญิงมาริโกะ ตัวแทนแห่งหญิงสูงศักดิ์ในสมรภูมิของซามูไร
อีกหนึ่งตัวละครหลักที่ทำให้เรื่องราวน่าสนใจมากยิ่งขึ้นคือ โทดะ มาริโกะ (รับบทโดย แอนนา ซาวาย) หญิงสูงศักดิ์ที่ต้องใช้ชีวิตอย่างเก็บกดภายใต้ความอัปยศของตระกูล ถึงอย่างนั้น มาริโกะก็เป็นหญิงสูงศักดิ์ที่ได้รับการศึกษามาอย่างดี รอบรู้ทั้งการเรือน การเมือง บทกวี และศิลปะการต่อสู้ เธอเป็นผู้ศรัทธาในศาสนาคริสต์นิกายคาทอลิกอย่างเคร่งครัดและสื่อสารด้วยภาษาอังกฤษได้อย่างดี จึงได้รับมอบหมายจากโทรานางะให้เป็นล่ามส่วนตัวของแบล็กธอร์น นั่นทำให้ทั้งคู่เผลอมีใจให้กันและนำไปสู่ความรักต้องห้ามในที่สุด
ท่านหญิงมาริโกะสะท้อนบทบาทของผู้หญิงชาวญี่ปุ่นในสมัยเอโดะได้อย่างดี แม้จะมีความรู้ความสามารถไม่แพ้ใคร แต่ด้วยเกิดเป็นผู้หญิงจึงต้องคอยดูแลทั้งการบ้านการเรือน เมื่อถูกยกให้เป็นสมบัติของใครก็ต้องยอมรับชะตากรรมโดยมิอาจปริปาก
ผู้หญิงชาวญี่ปุ่นต้องอดทนและทำตามประเพณีเก่าแก่อย่างเคร่งครัด แม้จะโดนสามีทุบตีและกระทำการดูหมิ่นเหยียดหยามศักดิ์ศรีก็ต้องอดทน อย่างไรก็ดีท่านหญิงมาริโกะก็ได้รับความเคารพและให้เกียรติจากโทรานางะ ด้วยความเฉลียวฉลาดและมองการณ์ไกลจึงทำให้เธอเป็นหมากตัวสำคัญบนกระดานของโทรานางะ รวมถึงเป็นหญิงอันเป็นที่รักและได้รับการปกป้องจากแบล็กธอร์นอย่างแท้จริง
แม้ในความเป็นจริงบทบาทของผู้หญิงญี่ปุ่นในยุคเอโดะจะถูกกำหนดโดยระบอบศักดินาและลัทธิขงจื๊อ พวกเธอถูกคาดหวังให้เชื่อฟังสามี พ่อ และหัวหน้าครอบครัว แล้วยังโดนจำกัดให้อยู่แต่ในบ้านเพื่อดูแลความเรียบร้อยและงานบ้าน หญิงสาวจากครอบครัวยากจนมักจะทำงานนอกบ้านเป็นคนรับใช้ เกษตรกร เกอิชา หรือค้าขาย ควบคู่กับการดูแลปลูกฝังลูกหลานในเรื่องประเพณี คำสอนทางศาสนา และคุณธรรม ทั้งยังสนับสนุนสามีในอาชีพการงานของเขา รวมถึงผู้หญิงยังมีส่วนร่วมในศิลปะ เช่น การวาดภาพ ร่ายรำ และแต่งบทกวี แม้ว่าผู้หญิงในยุคเอโดะจะถูกจำกัดด้วยขนบธรรมเนียมมากมาย แต่พวกเธอก็มีบทบาทสำคัญในสังคม เศรษฐกิจ และชีวิตครอบครัว
ปมขัดแย้งระหว่าง “คาทอลิก” VS “โปรเตสแตนท์” ในซีรีส์โชกุน
นอกเหนือจากปมความขัดแย้งภายในประเทศญี่ปุ่น ซีรีส์ยังพาผู้ชมไปสู่สงครามการค้าและยุคล่าอาณานิคมระหว่างโปรตุเกสและอังกฤษ แม้ชาวโปรตุเกสจะเป็นชาติแรก ๆ ที่เข้ามาติดต่อค้าขายและเผยแพร่คริสต์ศาสนาในญี่ปุ่นราวช่วงปลายศตวรรษที่ 16 พร้อมกับมิชชันนารีที่เผยแพร่ศาสนาคริสต์นิกายคาทอลิก โดยมีท่านหญิงมาริโกะเป็นตัวแทนของผู้ศรัทธาอย่างเคร่งครัด
อย่างไรก็ดีการมาถึงของแบล็กธอร์นกลับสร้างความกระอักกระอ่วนใจให้บาทหลวงและพ่อค้าชาวโปรตุเกสเป็นอย่างมาก นอกจากเขาจะทำให้ชาวญี่ปุ่นรับรู้ถึงความแตกต่างของนิกายคาทอลิกและโปรเตสแตนท์ ล่วงรู้แผนการณ์ลับของชาวโปรตุเกส แล้วโทรานางะยังเลือกเขาเป็นอาวุธที่ใช้คานอำนาจกับไดเมียวที่แอบหาผลประโยชน์ทางการค้ากับชาวโปรตุเกส
ในหน้าประวัติศาสตร์ของญี่ปุ่น ศาสนาคริสต์เข้ามาเผยแพร่ครั้งแรกช่วงศตวรรษที่ 16 โดยมิชชันารีชาวโปรตุเกสและได้รับการต้อนรับอย่างดีจากไดเมียวบางคน จนได้รับความนิยมในขุนนางและประชาชนบางกลุ่ม แต่ต่อมารัฐบาลของโชกุนโทกุงาวะเริ่มกังวลเกี่ยวกับอิทธิพลของศาสนาคริสต์ เพราะเกรงว่าจะส่งผลต่อเสถียรภาพและความมั่นคงของประเทศ จึงเริ่มออกนโยบายกดขี่คริสตชนในช่วงศตวรรษที่ 17 ส่งผลให้เกิดกลุ่มคริสตังลับ (Kakure Krishtian) ขึ้น และทำให้ศาสนาคริสต์ยังได้รับการสืบทอดมาจนถึงศตวรรษที่ 19 ก่อนจะได้รับการอนุญาตให้นับถืออย่างถูกกฎหมายในปี ค.ศ. 1865
ส่วนปมความขัดแย้งระหว่างคาทอลิกกับโปรเตสแตนท์ เป็นความขัดแย้งทางศาสนาคริสต์ที่มีมายาวนานตั้งแต่ช่วงศตวรรษที่ 16 สืบเนื่องจากการปฏิรูปศาสนานำไปสู่การแยกตัวของโปรเตสแตนท์ออกจากโรมันคาทอลิก สาเหตุหลักมาจากความแตกต่างในหลักคำสอน โครงสร้างองค์กร และพิธีกรรมของทั้งสองนิกาย เช่น โปรเตสแตนท์ปฏิเสธอำนาจสูงสุดของพระสันตะปาปา ขณะที่คาทอลิกยึดถือว่าพระสันตะปาปาเป็นผู้สืบทอดอำนาจมาจากนักบุญเปโตร, โปรเตสแตนท์เน้นการตีความพระคัมภีร์ด้วยตนเอง ส่วนคาทอลิกให้ความสำคัญกับการตีความของศาสนจักร และโปรเตสแตนท์ลดทอนพิธีกรรมบางอย่าง เช่น พิธีกรรมศักดิ์สิทธิ์ การสวดมนต์ภาวนา และการบูชารูปเคารพ ในขณะที่คาทอลิกยังคงปฏิบัติพิธีกรรมเหล่านี้ เป็นต้น
ปัจจุบันความสัมพันธ์ระหว่างคาทอลิกและโปรเตสแตนท์จะดีขึ้นกว่าในอดีตเป็นอย่างมาก มีการเจรจาความร่วมมือ และความเข้าใจร่วมกัน แม้จะยังคงมีความแตกต่างทางความเชื่อ พิธีกรรม และโครงสร้างองค์กร แต่ทั้งสองนิกายต่างก็มุ่งมั่นที่จะส่งเสริมสันติภาพ ความยุติธรรม และความปรองดอง
ทั้งหมดนี้เป็นเพียงเกร็ดความรู้สนุกๆ จากซีรีส์โชกุน แม้จะมีการดัดแปลงเรื่องจริงเพื่อความบันเทิง แต่ก็สอดแทรกขนบธรรมเนียมประเพณี พิธีกรรม วิถีชีวิต ปรัชญา และสงครามกลางเมืองในยุคเซ็นโงกุได้อย่างกลมกล่อม ตามไปสตรีมมิ่งกันได้แล้วทาง Disney+ Hotstar แล้วจะรู้ว่า ซีรีส์เรื่องนี้เลอค่าน่าติดตามอย่างมาก
ร้อยเรียงเรื่องราว : Rassarin
อ้างอิงเรื่องและภาพ :
https://www.hulu.com/guides/shogun-series https://www.kompas.com/parapuan/read/534041797/sinopsis-series-shogun-yang-terinspirasi-dari-kisah-nyata-jepang-zaman-dulu https://www.imdb.com/title/tt2788316/episodes/?season=1 https://www.hollywoodoutbreak.com/2024/03/17/shogun-stars-stepped-back-into-history-and-had-to-learn/ https://www.imdb.com/title/tt2788316/news/
ติดตามทุกข่าวสารเกี่ยวกับละครและวงการบันเทิง ได้ที่
FB : https://www.facebook.com/lakornonlinefan/
ยูทูป : https://www.youtube.com/channel/UCQAR4HLhUFJhx_-rRbaZXGA
IG : https://www.instagram.com/lakorn_online/
TikTok : https://vt.tiktok.com/ZSJCY5xQa/
#ยืนหนึ่งข่าวละคร #ละครออนไลน์
