สำนักงานสถิติแห่งชาติ สำรวจสำมะโนประชากร รอบ 15 ปี เริ่ม 1 เม.ย.68 ดึงเอไอ-บิ๊กดาต้า วิเคราะห์ปั้นนโยบาย แก้วิกฤตแรงงาน-สังคมสูงวัย เล็งแจกสมาร์ทโฟนจูงใจ ตอบแบบสอบถาม ตั้งวอร์รูมกันมิจฉาชีพ-ข่าวปลอม
รัฐบาลไทยเดินหน้าสำรวจสำมะโนประชากรและเคหะปี 2568 มุ่งสร้างฐานข้อมูลเชิงลึก รองรับสังคมสูงวัย แก้ปัญหากำลังแรงงานลดลง พร้อมใช้เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (เอไอ) และบิ๊กดาต้าวิเคราะห์ข้อมูล หวังปรับนโยบายให้ตอบโจทย์อนาคต ด้านสำนักงานสถิติแห่งชาติ (สสช.) ตั้งเป้าเพิ่มอัตราการตอบแบบสอบถามออนไลน์เป็น 50% จากเดิมเพียง 14% โดยโครงการนี้จะเริ่มตั้งแต่ 1 เม.ย.2568 เป็นต้นไป
นายภุชพงค์ โนดไธสง ผู้อำนวยการสำนักงานสถิติแห่งชาติ กล่าวว่า การสำรวจครั้งนี้ถือเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญของการเก็บข้อมูลประชากรไทย หลังจากไม่ได้มีการสำรวจครั้งใหญ่เช่นนี้มานาน 15 ปี หรือตั้งแต่ปี 2553 ภายใต้งบประมาณ 400 ล้านบาท รัฐบาลตั้งเป้าหมายให้ได้ข้อมูลเชิงลึก เพื่อรองรับความเปลี่ยนแปลงด้านโครงสร้างประชากร โดยเฉพาะปัญหาสังคมสูงวัย กำลังแรงงานที่ลดลง และแนวโน้มของจำนวนประชากรต่างชาติที่เพิ่มขึ้น
จากข้อมูลเดิมพบว่า ประชากรไทยมีอัตราการเกิดที่ลดลงอย่างต่อเนื่อง ขณะที่ ประชากรสูงวัยเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว ส่งผลโดยตรงต่อภาคแรงงานและภาคเศรษฐกิจของประเทศ ดังนั้น การสำรวจครั้งนี้จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งต่อการกำหนดแนวทางการพัฒนาในอนาคต เพื่อวางแผนนโยบายด้านสวัสดิการ การศึกษา และโครงสร้างพื้นฐานให้เหมาะสมกับจำนวนประชากรที่แท้จริงในแต่ละพื้นที่
◉ สำรวจเชิงลึก ครอบคลุมทุกมิติของประชากร
นายภุชพงค์ กล่าวว่า การสำรวจครั้งนี้จะรวบรวมข้อมูล 12 หัวข้อหลัก เช่น จำนวนสมาชิกครัวเรือน เพศ อายุ การศึกษา อาชีพ และสัญชาติ รวมถึงเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์ของไทยที่มีการเก็บข้อมูลด้านเพศสภาพ (LGBTQ+) เพื่อสะท้อนภาพโครงสร้างประชากรที่ครอบคลุมและเป็นธรรมมากขึ้น นอกจากนี้ ยังมีการเก็บข้อมูลเกี่ยวกับการอยู่อาศัย การย้ายถิ่น และการทำงานของประชากร ซึ่งเป็นข้อมูลที่สำคัญสำหรับการกำหนดนโยบายด้านที่อยู่อาศัยและแรงงานในอนาคต
เพื่อกระตุ้นให้ประชาชนเข้าร่วมให้ข้อมูล สำนักงานสถิติแห่งชาติ เตรียมแจกสมาร์ทโฟนและอุปกรณ์ไอทีรวมกว่า 1,000 ชิ้น สำหรับผู้ที่ตอบแบบสอบถามออนไลน์ในช่วงวันที่ 1-20 เม.ย.2568 ซึ่งถือเป็นครั้งแรกที่มีการนำรางวัลมาเป็นแรงจูงใจในการสำรวจสำมะโนประชากร นอกจากนี้ ยังมีการส่ง SMS แจ้งเตือนให้ประชาชนเข้าร่วมตอบแบบสอบถาม โดยไม่มีการแนบลิงก์ หรือคิวอาร์โค้ด เพื่อป้องกันการหลอกลวงจากมิจฉาชีพ
◉ ใช้เอไอ-บิ๊กดาต้า วิเคราะห์ข้อมูล
การสำรวจครั้งนี้ใช้เอไอ และบิ๊กดาต้า วิเคราะห์ข้อมูลเพื่อความแม่นยำมากขึ้น หากพบว่า ข้อมูลที่ได้ไม่ครบถ้วน เอไอจะใช้โมเดลคำนวณจากข้อมูลการใช้ไฟฟ้า น้ำประปา และทะเบียนราษฎรเพื่อประเมินจำนวนประชากรที่แท้จริง ลดความคลาดเคลื่อนจากการให้ข้อมูลไม่ครบของประชาชน นอกจากนี้ เอไอยังสามารถวิเคราะห์แนวโน้มของประชากรและพฤติกรรมการย้ายถิ่นฐาน เพื่อช่วยให้ภาครัฐสามารถวางแผนนโยบายรองรับการเปลี่ยนแปลงในอนาคตได้ดียิ่งขึ้น
◉ ตั้งวอร์รูมระวังข่าวปลอม-กันมิจฉาชีพ
เนื่องจากการสำรวจครั้งนี้ใช้ช่องทางดิจิทัลเป็นหลัก กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม (ดีอี) จึงตั้งวอร์รูมเฝ้าระวังมิจฉาชีพที่อาจแอบอ้างขอข้อมูลส่วนตัว เช่น เลขบัตรประชาชน บัญชีธนาคาร และข้อมูลทะเบียนบ้าน พร้อมจับมือหน่วยงานความมั่นคง และศูนย์ต่อต้านข่าวปลอม คอยตรวจสอบข่าวลวงที่อาจสร้างความเข้าใจผิดเกี่ยวกับโครงการนี้ และเร่งแจ้งเตือนประชาชนทันทีหากพบพฤติกรรมที่น่าสงสัย
◉ จับมือไปรษณีย์ไทย ลงพื้นที่เก็บข้อมูลทั่วประเทศ
กระทรวงดีอี สำนักงานสถิติแห่งชาติ และไปรษณีย์ไทย ร่วมมือสำรวจใต้โครงการ "Postman Cloud" โดยใช้เครือข่ายบุรุษไปรษณีย์ หรือพี่ไปรฯ กว่า 40,000 คน ลงพื้นที่เก็บข้อมูลจากประชาชนที่ไม่สะดวกตอบแบบสอบถามออนไลน์ ใน 11 จังหวัด 4 ล้านครัวเรือน ได้แก่ กรุงเทพฯ สมุทรปราการ ปทุมธานี พระนครศรีอยุธยา ชลบุรี ศรีสะเกษ ร้อยเอ็ด เชียงใหม่ นครศรีธรรมราช ภูเก็ต และสงขลา
"บุรุษไปรษณีย์จะได้รับค่าตอบแทน 15 บาทต่อครัวเรือน ที่ได้ผลการสำรวจแบบสมบูรณ์ เชื่อว่าจะช่วยให้สามารถเข้าถึงประชากรในพื้นที่ห่างไกล เพิ่มอัตราการตอบแบบสอบถามได้มากขึ้น และช่วยให้ข้อมูลมีความแม่นยำมากยิ่งขึ้น" นายภุชพงค์ กล่าว
◉ ผลสำรวจเบื้องต้นเผย ต.ค.2568
นายภุชพงค์ กล่าวว่า หลังปิดรับข้อมูลในเดือน มิ.ย.2568 คาดว่าจะวิเคราะห์ผลสำรวจเบื้องต้นและเผยแพร่ได้ภายใน 2 เดือน หรือเดือน ก.ค.2568 ส่วนรายงานฉบับละเอียดจะเสร็จสมบูรณ์ภายในเดือน ต.ค.-ธ.ค.2568 โดยข้อมูลเหล่านี้จะถูกนำมาใช้เพื่อกำหนดนโยบายสำคัญของประเทศ
ประชาชนสามารถให้ข้อมูลผ่านเว็บไซต์ สำนักงานสถิติแห่งชาติ www.nso.go.th หรือแอปพลิเคชันทางรัฐ ได้ตั้งแต่ 1 เม.ย.2568 เป็นต้นไป และพบกับ 'คุณมาดี' เจ้าหน้าที่เก็บข้อมูลลงพื้นที่ทั่วประเทศตั้งแต่ 21 เม.ย.-19 มิ.ย.2568
เพราะทุกข้อมูลมีความหมาย ร่วมสร้างอนาคตไทยให้ดีขึ้น Everyone Counts, Everyone Matters
