กำแพงแอปสโตร์ (App Store) ถูกทำลายไม่เหลือชิ้นดี เมื่อแอปพลิเคชันสำหรับเรียกดูเนื้อหาผู้ใหญ่ "ฮอตทับ" (Hot Tub) ประกาศเปิดให้โหลดบนแพลตฟอร์มร้านแอปสโตร์ทางเลือก "อัลท์สโตร์" (AltStore PAL) ในยุโรป โดย Hot Tub ถือเป็นแอปพลิเคชันประเภทเนื้อหาผู้ใหญ่รายแรกที่ผ่านการตรวจสอบด้านความปลอดภัยและการทำงานจากแอปเปิล (Apple) นับตั้งแต่ สตีฟ จ็อบส์ (Steve Jobs) ประกาศจุดยืนห้ามเนื้อหาลามกบน iPhone มากว่า 15 ปี
ปรากฏการณ์ Hot Tub นี้ไม่เพียงเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญของแวดวงระบบปฏิบัติการ iOS โดยเป็นครั้งแรกที่แอปเปิลจะยอมให้มีแอปพลิเคชันเนื้อหาผู้ใหญ่บน iPhone เนื่องจากถูกบังคับด้วยกฎหมาย แต่ยังเป็นเหตุการณ์ที่แสดงให้เห็นพลังของกฎหมายตลาดดิจิทัลหรือ Digital Market Act - DMA ซึ่งเป็นกฎหมายของสหภาพยุโรปที่มีเป้าหมายเพื่อควบคุมอำนาจของบริษัทเทคโนโลยีขนาดใหญ่และส่งเสริมการแข่งขัน โดยเปิดโอกาสให้ผู้ให้บริการแพลตฟอร์มรายใหม่สามารถเข้าสู่ตลาดได้ง่ายขึ้น
สำหรับผลกระทบต่อคนไทย หากมองในระยะสั้น คนไทยจะยังไม่สามารถใช้งานแอปพลิเคชันเนื้อหาผู้ใหญ่ได้ เพราะ AltStore PAL จำกัดให้เข้าถึงได้เฉพาะผู้ใช้ในสหภาพยุโรปเท่านั้นในขณะนี้
***จุดเปลี่ยนสำคัญ ไอโฟน-ไอแพด-iOS
ไรลีย์ เทสทุต (Riley Testut) ผู้พัฒนา AltStore PAL เปิดเผยว่า Hot Tub ซึ่งเป็นแอปพลิเคชันเรียกดูเนื้อหาผู้ใหญ่แบบไม่มีโฆษณา ได้ผ่านกระบวนการตรวจสอบของแอปเปิลในด้านการฉ้อโกง ภัยคุกคามด้านความปลอดภัย และฟังก์ชันการทำงาน โดยผู้ใช้ AltStore PAL ในสหภาพยุโรปสามารถดาวน์โหลดได้ตั้งแต่วันที่ 3-4 กุมภาพันธ์ 2025
การประกาศนี้ถือเป็นประเด็นใหญ่ เนื่องจากแอปเปิลมีนโยบายห้ามแอปพลิเคชันที่มีเนื้อหาทางเพศหรือ "ลามกอนาจารอย่างชัดแจ้ง" บน App Store มาโดยตลอด โดย Steve Jobs เคยตอบอีเมลลูกค้าว่า แอปเปิลมี "ความรับผิดชอบทางศีลธรรมในการป้องกันสื่อลามกบน iPhone" และแนะนำให้ผู้ที่ต้องการแอปประเภทนี้ ไปซื้อโทรศัพท์ระบบปฏิบัติการแอนดรอยด์ (Android) แทน
อย่างไรก็ตาม กำแพงนี้กำลังถูกทลายไปด้วยกฎหมาย Digital Markets Act ที่สหภาพยุโรปประกาศใช้เมื่อวันที่ 1 พฤศจิกายน 2022 และมีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 2 พฤษภาคม 2023 ทำให้ผู้ใช้ iPhone และ iPad ในภูมิภาคนี้มีอิสระในการติดตั้งแอปพลิเคชันจากแหล่งอื่นมากขึ้น
ปีเตอร์ อาเจเมียน (Peter Ajemian) โฆษกแอปเปิล ให้สัมภาษณ์สื่ออเมริกันอย่างเดอะเวิร์จ (The Verge) ว่าแอปเปิลมีความกังวลอย่างยิ่งต่อความเสี่ยงด้านความปลอดภัยที่แอปพลิเคชันประเภทนี้อาจก่อให้เกิดกับผู้ใช้ในสหภาพยุโรป โดยเฉพาะเด็กและเยาวชน พร้อมยืนยันว่าบริษัทไม่ได้อนุมัติหรือเห็นชอบกับแอปพลิเคชันดังกล่าว แต่จำเป็นต้องปฏิบัติตามข้อกำหนดของคณะกรรมาธิการยุโรป
ล่าสุด AltStore PAL ประกาศว่าจะบริจาครายได้ในเดือนกุมภาพันธ์ เพื่อสนับสนุนองค์กรที่ช่วยเหลือผู้ทำงานด้านบริการทางเพศและกลุ่ม LGBTQ+ ต่อไป
ปัจจุบัน AltStore PAL การันตีตัวเองเป็นหนึ่งในร้านเปิดโหลดแอปพลิเคชันทางเลือกรายแรกสำหรับ iOS ในยุโรป โดยเปิดตัวเมื่อเดือนเมษายน 2567 และได้เพิ่มแอปพลิเคชันหลากหลายประเภท ทั้งกลุ่มยูทิลิตี้หรืออรรถประโยชน์ กลุ่มเกม กลุ่มซอฟต์แวร์โหลดไฟล์ขนาดใหญ่หรือทอร์เรนต์ รวมถึงเกมชื่อดังอย่างฟอร์ตไนต์ (Fortnite) จาก Epic Games
***ใครรับผิดชอบ?
การอนุญาตให้ Hot Tub เข้าสู่ระบบนิเวศของแอปเปิลได้ถือเป็นการทำลายกำแพงครั้งประวัติศาสตร์ โดยสะท้อนให้เห็นว่าแม้แต่บริษัทที่มีอิทธิพลสูงอย่างแอปเปิล ก็ต้องยอมอ่อนข้อให้กับกฎระเบียบที่ EU หวังจะส่งเสริมการแข่งขันที่เป็นธรรม อย่างไรก็ตาม การเปิดเสรีนำมาซึ่งความท้าทายในการกำกับดูแล โดยเฉพาะการป้องกันเยาวชนจากเนื้อหาไม่เหมาะสม และการคุ้มครองผู้บริโภคบนแพลตฟอร์มทางเลือก ซึ่งกรณีของ Hot Tub นั้นกำลังนำไปสู่คำถามว่าใครจะเป็นผู้รับผิดชอบหากเกิดปัญหา และจะสร้างสมดุลระหว่างเสรีภาพทางดิจิทัลกับความรับผิดชอบต่อสังคมได้อย่างไร?
ในอีกด้าน สิ่งที่เรายังต้องจับตามองคือความสำเร็จของ Digital Markets Act (DMA) ในการบังคับให้แอปเปิลเปิดระบบ จะกลายเป็นต้นแบบให้ประเทศอื่นๆ ทั่วโลกพิจารณาออกกฎหมายในลักษณะเดียวกันหรือไม่? และหากประเทศไทยมีกฎหมายคล้าย DMA ก็อาจจะเป็นการเปิดโอกาสให้นักพัฒนาไทยมีอิสระในการเผยแพร่แอปพลิเคชันมากขึ้น ไม่ต้องพึ่งพา App Store เพียงช่องทางเดียว
ที่สุดแล้ว กรณีของ Hot Tub อาจเป็นเพียงจุดเริ่มต้นของการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ในอุตสาหกรรมดิจิทัล ที่จะนำไปสู่การแข่งขันที่เปิดกว้างมากขึ้น ซึ่งแน่นอนว่าในการสร้างนวัตกรรมและการพัฒนาระบบนิเวศที่หลากหลาย ก็ควรต้องคำนึงถึงการสร้างมาตรฐานความปลอดภัยและจริยธรรมที่เหมาะสมควบคู่กันไปพร้อมกัน ดังนั้นกรณีของ Hot Tub จึงเป็นอีกบททดสอบสำคัญ ว่าสังคมจะสามารถบริหารจัดการเสรีภาพทางดิจิทัลที่เพิ่มขึ้นอย่างสมดุลได้อย่างไร?
***Apple แสดงความกังวลต่อผู้ใช้
แถลงการณ์จาก แอปเปิล ระบุว่า “เรากังวลอย่างยิ่งเกี่ยวกับความเสี่ยงด้านความปลอดภัยที่แอปผู้ใหญ่ประเภทนี้สร้างให้ผู้ใช้ในสหภาพยุโรป โดยเฉพาะเด็กๆ แอปนี้และแอปอื่นๆ ที่คล้ายกันจะบั่นทอนความไว้วางใจและความเชื่อมั่นของผู้บริโภคที่มีต่อระบบนิเวศของเรา ซึ่งที่ผ่านมาแอปเปิลได้ทุ่มเททำงานมาเป็นเวลากว่าทศวรรษเพื่อสร้างสิ่งที่ปลอดภัย พร้อมยืนยันว่าไม่เห็นด้วยกับการปล่อยให้โหลดแอปนี้อย่างแน่นอน และจะไม่เสนอแอปนี้ใน App Store ของแอปเปิล ความจริงก็คือ คณะกรรมาธิการยุโรปกำหนดให้เราต้องอนุญาตให้ผู้ให้บริการตลาดอย่าง AltStore และ Epic จัดจำหน่ายแอปนี้ ซึ่งอาจไม่ใส่ใจในเรื่องความปลอดภัยของผู้ใช้”
