กระทรวงดีอี รื้อ พ.ร.บ.ไปรษณีย์ 2477 เปิดเวทีฟังเสียงประชาชน หวังพลิกโฉมบริการสู่ยุคดิจิทัล เพิ่มประสิทธิภาพ คุ้มครองสิทธิ และสร้างการแข่งขันที่เป็นธรรม
ศาสตราจารย์พิเศษวิศิษฏ์ วิศิษฏ์สรอรรถ ปลัดกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม (ดีอี) เปิดเผยระหว่างเป็นประธานในพิธีเปิดรับฟังความคิดเห็นเพื่อประเมินผลสัมฤทธิ์ของพระราชบัญญัติ (พ.ร.บ.) ไปรษณีย์ พ.ศ.2477 ที่โรงแรมมิราเคิล แกรนด์ คอนเวนชั่น กรุงเทพฯ ว่า พ.ร.บ.ไปรษณีย์ฉบับปัจจุบันที่ใช้มา 90 ปี จำเป็นต้องได้รับการปรับปรุงให้สอดคล้องกับยุคดิจิทัล
"ปัจจุบัน เทคโนโลยีมีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว การประกอบกิจการไปรษณีย์มีนวัตกรรมดิจิทัลเข้ามาเกี่ยวข้อง ขณะที่ บริษัท ไปรษณีย์ไทย จำกัด (ปณท) ก็ได้ปรับเปลี่ยนเป็นรัฐวิสาหกิจ มีรูปแบบการทำงานที่เปลี่ยนแปลงไป" ศาสตราจารย์พิเศษวิศิษฏ์ กล่าว
ด้านผลการรับฟังความคิดเห็นพบว่า ทั้งภาครัฐ เอกชน และประชาชนให้ความสนใจประเด็นการจัดตั้งหน่วยงานกำกับดูแลการดำเนินงานด้านไปรษณีย์ในรูปแบบสำนักงานคณะกรรมการ พร้อมเสนอให้มีระบบลงทะเบียนการขออนุญาตประกอบกิจการไปรษณีย์สำหรับภาคเอกชน และการออกหลักเกณฑ์กำกับดูแลผู้ให้บริการขนส่งพัสดุรายอื่นๆ เพื่อคุ้มครองผู้บริโภคให้ครอบคลุมมากขึ้น
ทั้งนี้ มีผู้เข้าร่วมงานประกอบด้วย น.ส.ยุพาภรณ์ ศิริกิจพาณิชย์กูล ผู้ช่วยปลัดกระทรวงดีอี พร้อมด้วยผู้บริหารหน่วยงานในสังกัด ข้าราชการ และผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง
◉ รื้อ กม.90 ปี ถ่วงไปรษณีย์ไทย
ผู้สื่อข่าวรายงานว่า การปรับปรุง พ.ร.บ.ไปรษณีย์ พ.ศ.2477 เพื่อให้บริการไปรษณีย์สอดคล้องกับยุคดิจิทัล ขยายความครอบคลุม และเพิ่มประสิทธิภาพการกำกับดูแล โดยเฉพาะในบริการที่รัฐถือสิทธิ เช่น การส่งจดหมายและไปรษณียบัตร รวมถึงมีการกำหนดแนวทางการกำกับดูแลที่ชัดเจน แบ่งเป็นการกำกับล่วงหน้า (Ex Ante) สำหรับบริการหลักที่ผูกขาดโดยรัฐ เช่น การตั้งสำนักงานไปรษณีย์ และการกำกับแก้ไขเยียวยาภายหลัง (Ex Post) สำหรับบริการที่เปิดเสรี เช่น การส่งพัสดุ โดยมุ่งเน้นให้เกิดการแข่งขันที่เป็นธรรม และลดปัญหาการผูกขาด
อย่างไรก็ตาม ไปรษณีย์ไทยยังคงมีสิทธิผูกขาดในการดำเนินกิจการสำคัญบางประเภท เช่น การส่งจดหมายที่มีน้ำหนักไม่เกิน 2 กิโลกรัม หรือการตั้งที่ทำการไปรษณีย์ใหม่ และเพื่อรับมือกับยุคดิจิทัล กฎหมายฉบับนี้ยังเตรียมเปิดตัวระบบ Digital Post ID ซึ่งใช้ QR Code หรือรหัสระบุผู้ใช้บริการแทนจ่าหน้าซองแบบเดิม ช่วยลดปัญหาการสูญหาย และเพิ่มความรวดเร็วในการจัดส่ง ในขณะที่บริการอื่น เช่น พัสดุหรือไปรษณีย์ด่วนพิเศษ เปิดโอกาสให้เอกชนดำเนินการภายใต้การกำกับดูแล
สำหรับ ผู้ฝ่าฝืนกฎหมาย มีการกำหนดบทลงโทษที่ชัดเจน เช่น การทำลายไปรษณียภัณฑ์ การนำวัตถุอันตรายใส่ในตู้ไปรษณีย์ หรือการละเมิดสิทธิของผู้ใช้บริการ จะต้องเผชิญกับโทษปรับหรือจำคุกตามความร้ายแรง นอกจากนี้ หากเจ้าหน้าที่ของไปรษณีย์ไทยมีความล่าช้าหรือก่อให้เกิดความเสียหายต่อไปรษณียภัณฑ์โดยเจตนา อาจถูกดำเนินคดีในฐานความผิดของเจ้าพนักงาน
◉ เทียบชัด แข่งขันห่างชั้นต่างชาติ
ทั้งนี้ ผู้สื่อข่าวรายงานว่า เมื่อเปรียบเทียบสภาพการแข่งขันในกิจการไปรษณีย์ของไทยและต่างประเทศ พบว่า ธุรกิจไปรษณีย์ในประเทศไทยเผชิญการแข่งขันที่ทวีความเข้มข้น โดยไปรษณีย์ไทยยังคงเป็นผู้เล่นรายใหญ่ครองตลาดหลัก แม้ต้องเจอกระแสแรงกดดันจากผู้ให้บริการเอกชน เช่น เคอรี่ เอ็กซ์เพรส และเจ้าอื่นๆ ในด้านการขนส่งพัสดุที่เติบโตจากพฤติกรรมผู้บริโภคยุคดิจิทัล อย่างไรก็ตาม กฎหมายไปรษณีย์ที่บังคับใช้มา 90 ปี กลายเป็นอุปสรรคสำคัญในการปรับตัวของภาคธุรกิจ ส่งผลให้ไทยขาดกลไกส่งเสริมการแข่งขันในตลาดยุคใหม่
ในขณะที่ประเทศชั้นนำ เช่น สหรัฐฯ สหราชอาณาจักร และเยอรมนี ได้พัฒนากฎหมายไปรษณีย์ให้ทันสมัยและส่งเสริมการแข่งขันผ่านการเปิดเสรี เช่น สหรัฐฯ มี USPS เป็นศูนย์กลางของบริการไปรษณีย์ แต่อนุญาตให้เอกชนเข้าร่วมแข่งขันได้ภายใต้การกำกับดูแลอย่างเข้มข้นโดยหน่วยงานอิสระ ขณะที่ เยอรมนี ใช้ระบบควบคุมราคาและส่งเสริมการเข้าถึงบริการพื้นฐานให้ทั่วถึง สหราชอาณาจักร ยกระดับมาตรฐานบริการผ่านกลไก Ex Post เพื่อตรวจสอบและสร้างความเป็นธรรมในตลาด
นอกจากนี้ ไปรษณีย์ไทยยังขาดกลไกที่ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพ ทั้งในด้านโครงสร้างพื้นฐานและการคุ้มครองผู้บริโภค ต่างจากในต่างประเทศที่มีกลไกสนับสนุนเชิงรุก เช่น การอุดหนุนบริการในพื้นที่ห่างไกล และการใช้เทคโนโลยีเพื่อปรับปรุงการให้บริการอย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้การแข่งขันในตลาดไทยยังไม่สามารถสร้างแรงกระเพื่อมด้านคุณภาพและนวัตกรรมได้เท่าที่ควร
การผลักดันการปรับปรุงกฎหมายไปรษณีย์ในไทยให้ทันสมัย จึงเป็นกุญแจสำคัญที่จะช่วยเพิ่มขีดความสามารถทางการแข่งขันของประเทศ รองรับการเติบโตของเศรษฐกิจดิจิทัล พร้อมยกระดับคุณภาพบริการเพื่อให้ก้าวทันตลาดโลก ท่ามกลางความท้าทายจากผู้เล่นรายใหม่ ที่พร้อมเข้าสู่สมรภูมิธุรกิจส่งด่วนอย่างไม่มีทีท่าจะหยุดพัก
